آشنایی با غازسانان و اردک ها

آشنایی با غازسانان و اردک

اردک‌ها را “آسان‌ترین گزینه برای پرورش در بین پرندگان اهلی” نامیده‌اند. این پرندگان علاوه بر تحمل انواع مختلفی از شرایط آب‌وهوایی، به دلیل کنترل آفات و علف‌های هرز و مقاومت در برابر بسیاری از بیماری‌هایی که معمولاً مرغ‌ها و سایر انواع ماکیان را مبتلا می‌کند، حیوانات خانگی محبوبی به شمار می‌روند.
غازهای خانگی هم محبوبیت زیادی دارند و قوهای خانگی با فاصله نسبتاً زیاد، رتبه سوم را به خود اختصاص داده‌اند. در مجموع، گونه‌های پرندگان آبزی در بسیاری از باغ وحش‌ها و کلکسیون‌های دولتی و خصوصی حضور دارند و همچنین عده زیادی آنها را به‌عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌کنند.

همچنین اردک و غاز برای تولید گوشت، تخم و خوراک جگر چرب (که البته در بسیاری از کشورها غیرقانونی شده است) پرورش می‌یابند، و هنگام تجویز دارو باید به این مصارف خوراکی توجه داشت.

از این پرندگان، به‌ویژه اردک‌ها، می‌توان برای کاهش جمعیت علف‌های هرز آبزی و حشرات آفت استفاده کرد. لازم به ذکر است که اگر جمعیت مورچه‌های آتشین بیش از حد زیاد باشد، می‌تواند به اردک‌هایی که در خشکی نگهداری شده و به آب دسترسی ندارند آسیب برساند.

از اردک‌ها می‌توان برای کنترل کرم‌های انگلی جگر دام‌ها نیز استفاده کرد چون حلزون‌هایی که میزبان میانی این کرم‌ها هستند را می‌خورند.
بعلاوه از اردک‌ها برای مقابله با علف‌های هرز آبزی مانند عدسک آبی (Lemna spp.)، بارهنگ آبی یا گوشاب (Potamogeton spp.)، جلبک‌های سبز، علف گندو یا اسکانک (Chara spp)، شورابی (Ruppia maritima)، کرفس وحشی (Vallisneria americana) و تیرکمان آبی (Sagittaria spp.) استفاده می‌شود.
اگر میزان رشد گیاه در منطقه بسیار زیاد باشد ممکن است 30-15 پرنده در هر جریب برای حذف آنها لازم شود، اما در شرایط عادی 15-8 پرنده در هر جریب (۴/۰۴۶ مترمربع) کافی خواهد بود.

فضولات پرندگان آبزی معمولاً حجیم هستند و می‌توانند هم مفید و هم مضر باشند. نکته منفی این است که حتی یک پرنده می‌تواند به‌سرعت منطقه‌ای کوچک (زمین یا آب) را آلوده کند.

این مسئله یکی از دلایل متعدد نیاز پرندگان آبزی به فضای وسیع (و در حالت ایده‌ال، نگهداری در فضای باز) است. نکته مثبت هم این است که از اردک‌ها می‌توان به‌منظور تأمین کودی قابل تجزیه سریع برای باغ‌ها، حیاط منازل، و برکه‌ها و جویبارها (برای تغذیه ماهی‌ها و فراهم‌کردن مواد مغذی ارزشمند در محیط آبی، مشروط بر این‌که هوادهی، گردش و جایگزینی آب به‌اندازه کافی انجام شود) نیز استفاده نمود.
برای حیاط منزل از غاز و برای محیط آبی از قو هم می‌توان استفاده کرد.

البته اردک‌ها به گیاهان باغی هم خسارت می‌زنند و باید دسترسی آنها به محصولات حساس (مانند کاهو، اسفناج، کلم و گیاهان تازه کاشته شده دیگر) و میوه‌های رسیده‌ای که در ارتفاع کم قرار دارند محدود کرد و همچنین در زمان آبیاری آنها را محدود نمود.

میزان سروصدای پرندگان آبزی اهلی معمولاً در محیط‌های شهری قابل‌تحمل است. گله‌های کوچک این پرندگان معمولاً ساکت هستند مگر اینکه بترسند یا عصبی شوند؛ اما اگر تنها باشند (مخصوصاً غازها) ممکن است به دلیل عصبی بودن بیشتر، سروصدای زیادی ایجاد کنند.

در بین انواع اردک، اردک‌های نژاد کال (call duck) پر سر و صداترین گونه هستند و اردک پکنی در جایگاه دوم قرار دارد. اردک‌های مسکویی (Cairina moschata) آرام‌ترین نوع اردک‌های اهلی محسوب می‌شوند، اگرچه کاملاً بی‌صدا هم نیستند.

انواع پرندگان آبزی اهلی و ویژگی‌های عمومی آنها

پرندگان آبزی معمولاً بر پایه تفاوت‌های ژنتیکی یا تاکسونومیک طبقه‌بندی می‌شوند، ولی در اینجا آنها را بر اساس شیوه تغذیه و نوع حرکت دسته‌بندی می‌کنیم:

آگاهی از نحوه تغذیه جابه‌جایی پرندگان به ما کمک می‌کند تا مناسب‌ترین محیط را برای آنها ایجاد کنیم. به‌عنوان مثال رایج‌ترین اردک‌های اهلی از نوع سرسبز (mallard یا Anas platyrhynchos) هستند که هم روی خشکی راه می‌روند و هم در آب زندگی و تغذیه می‌کنند؛
ولی معمولاً افرادی که در حیاط منزل از این پرندگان به‌عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌کنند آب تمیز در اختیار آنها قرار نمی‌دهند و پرنده مجبور است بیشتر اوقات ایستاده باشد یا روی سطوح سخت راه برود و غذایش را هم در خشکی و از داخل یک کاسه بخورد.
این شرایط ممکن است منجر به کم تحرکی، چاقی، آرتریت، وضعیت بهداشتی نامناسب، درماتیت پا و مشکلات دیگر شود

شناگرها

پرندگانی آبزی هستند که عمدتاً ازروی سطح آب و یا در زیر آب‌های کم‌عمق تغذیه می‌کنند. به طور سنتی، اردک‌های زیرخانواده آناتینه، در این گروه قرار می‌گیرند.
این پرندگان به‌ندرت به زیر آب می‌روند، پاهای بیشتر آنها در قسمت مرکزی بدن قرار دارد، در خشکی به‌خوبی راه می‌روند و حتی روی زمین هم تغذیه می‌کنند.
از نمونه‌های این گروه می‌توان به خوتکا یا مرغابی جره، ویگئون‌ها، مرغابی سرسبز یا مالارد، مرغابی نوک پهن، اردک دم باریک و اردک بور یا ارده‌ای (همگی از جنس Anas) اشاره کرد.
بیشتر انواع قو هم در این گروه جای می‌گیرند. مرغابی سرسبز شناخته شده‌ترین نوع اردک است و جد وحشی تمام اردک‌های اهلی به جز مسکویی محسوب می‌شود.

غواص‌ها

پرندگان آبزی هستند که عمدتاً در زیر آب تغذیه می‌کنند. زیرخانواده آیتینه، در این گروه جای می‌گیرند. پای غواص‌ها در مقایسه با شناگرها بیشتر به سمت دم نزدیک است تا به شناکردن آنها در زیر آب کمک کند. غواص‌ها یا اصلاً روی زمین راه نمی‌روند و یا نمی‌توانند به‌خوبی راه بروند.

برخی از نمونه‌های غواص‌ها عبارت‌اند از اردک سرپف (Bucephala albeola)، اردک سرحنایی، اردک سرسیاه، بوم‌پشت (Aythya valisineria)، اردک سرحنایی (همگی از جنس Aythya)، اردک گلگون (Oxyura jamaicensis) و اردک مرمری (Marmaronetta angustirostris).

شاخه نشین‌ها

معمولاً روی درختان و یا بالای کنده درخت یا سطوح بلند دیگر می‌نشینند. اردک ماندارین (Aix galericulata)، اردک جنگلی (Aix sponsa)، اردک رودخانه (Merganetta armata)، اردک یالدار (Chenonetta jubata)، هارتلاوب (Pteronetta hartlaubii)، اردک مسکویی و برخی از اردک‌های سوت‌زن (جنس Dendrocygna)، و همچنین غاز کوتوله (جنس Nettapus) و غازهای سیخ‌بال (Plectropterus gambensis) نمونه‌هایی از پرندگان این گروه هستند.
شاخه نشین‌ها اغلب (نه همیشه) پاها و گردنی بلندتر از شناگرها و خیلی بلندتر از غواص‌ها دارند.

چراگاه‌ها عمدتاً به غازهای علف‌خواری محدود می‌شود که از چمن، دانه‌ها و گیاهان تغذیه می‌کنند. پرندگان این گروه به‌خوبی راه می‌روند و مدت قابل‌توجهی از وقت خود را به غذا خوردن روی زمین می‌گذرانند. غاز کانادایی (Branta canadensis) نمونه خوبی از گروه چراگاه‌ها است.

بیشتر اردک‌ها و غازهای اهلی در پرواز بسیار ضعیف بوده و یا اصلا نمی‌توانند پرواز کنند، معمولا به این خاطر که بال‌هایشان نسبت به جثه بزرگ و سنگین‌شان خیلی کوچک است.

اردک‌های اهلی با جثه کوچک‌تر یا برابر با اردک سرسبز و همچنین تمام انواع وحشی پرندگان آبزی می‌توانند به‌خوبی پرواز کنند و اقدامات احتیاطی (مانند بستن بال‌ها، قیچی کردن پرها و تهیه محل نگهداری مناسب) برای جلوگیری از فرار آنها لازم است.

منقار عضوی بسیار تخصص یافته است و بین گونه‌های مختلف پرندگان آبزی درجاتی از تنوع در منقار مشاهده می‌گردد. توجه داشته باشید که در جنس ماده اردک‌های سرسبز و نژادهای مختلف آنها، اغلب هنگام شروع به تخمگذاری روی منقار (که رنگ زرد تا نارنجی دارد) لکه‌ها یا رگه‌هایی تیره ایجاد می‌شود.
این مساله کاملا طبیعی و ناشی از تغییرات هورمونی است. منقار اردک‌های سرسبز و سایر پرندگان آبزی به خاطر وجود کاروتنوئید رنگی است و احتمالا در گزینش جفت نقش دارد. میزان رنگ منقار ممکن است با عملکرد سیستم ایمنی هم ارتباط داشته باشد.

نوک‌چینی روشی است که گاهی اوقات در مراکز پرورش تجاری برای کاهش پرخاشگری و آسیب‌رسانی به پرها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پرخاشگری زیاد و آسیب رساندن به پرهای پرندگان دیگر قفس نشانه شلوغی بیش از حد یا سایر شرایط نامناسب در محل نگهداری این پرندگان است. به جای چیدن نوک، اصلاح محیط برای کاهش استرس پرندگان را توصیه می‌شود.

همانطور که قبلا هم عنوان شد، پاهای پرندگان آبزی تنوع زیادی دارد و کاملا متناسب با محیط زندگی آنهاست.
غواص‌ها بیشتر روی آب زندگی نموده و گاهی روی زمین‌های نرم (علفی) استراحت می‌کنند. مجبور کردن این پرندگان به راه رفتن زیاد در خشکی می‌تواند باعث استرس و آسیب دیدگی پا و پنجه آنها شود.
پای اکثر شناگرها به شکلی تکامل یافته است که هم برای شنای سریع و هم برای راه رفتن مناسب باشد و باید هر دوی این محیط‌ها در اختیار آنها قرار گیرد.
چراگرها و شاخه‌نشین‌ها معمولا پاهایی قوی دارند که برای زندگی در خشکی مناسب است، و بویژه اردک‌های مسکویی دارای چنگال‌های تیزی شبیه به چنگال پرندگان شکاری هستند که به آنها کمک می‌کند به‌راحتی روی شاخه‌ها بنشینند.
محیط زندگی تمام پرندگان آبزی باید زمین‌های نرمی (پوشیده از علف) هم داشته باشد. برای گونه‌های شاخه‌نشین باید سطوح گرد بالاتر از سطح زمین (مانند کنده یا شاخه درخت) نیز فراهم شود.
زندگی طولانی مدت بر روی زمین‌های سخت (خاك کوبیده شده، بتن و غیره)، بویژه هنگامی كه با چاقی نیز همراه باشد، خطر ابتلا به پودودرماتیت کف پایی ثانویه (میخچه پا) و آرتریت را در این پرندگان افزایش می‌دهد.

آلت جنسی نر (فالوس) تنها در 3 درصد از گونه‌های پرندگان (از جمله پرندگان آبزی) وجود دارد. علاوه بر ویژگی‌های فیزیکی بدن، جنسیت بیشتر پرندگان آبزی بالغ را می‌توان با بررسی آلت تناسلی تشخیص داد.
در حالی که پرنده ایستاده یا به پشت خوابیده است، کلوآک (پارگین) را بررسی کنید. اگر فالوس (که روی دیواره شکمی کلوآک و درون کیسه فالوس یا ساکوس فالی قرار دارد) را مشاهده کردید پرنده نر و در غیر این صورت ماده است.

در برخی موارد هم می‌توان فالوس را به آرامی لمس کرد. برای این کار دستکش دست کنید و انگشت را به روغن آغشته کرده و داخل کلوآک قرار دهید. دیواره کلوآک در پرنده‌های ماده صاف است.
تشخیص جنسیت پرندگان در سنین پایین و تا زمانی که فالوس به اندازه کافی رشد نکرده ممکن است مشکل باشد.

طول فالوس در پرندگان آبزی از 5/1 تا بیش از 40 سانتی متر متغیر بوده و ممکن است ساده و صاف یا بسیار پیچیده و دارای شیار و خار یا به شکل چوب‌پنبه‌بازکن باشد.
در نتیجه واژن جنس ماده این پرندگان از ساده تا بسیار پیچیده متغیر است و با ساختار فالوس جنس نر مطابقت دارد. بین پیچیدگی فالوس و واژن با فراوانی جفت‌گیری اجباری با غیر جفت خود یا FEPC (forced extra-pair copulations) در گونه‌های مورد نظر همبستگی مثبتی وجود دارد.

در هنگام وقوع FECP، پرنده‌های ماده معمولا مقاومت کرده و حالت پذیرش را نشان نمی‌دهند (حالت پذیرش یا آمادگی برای جفت‌گیری با بالا گرفتن دم مشخص می‌شود).
به‌عنوان مثال اردک هارلکوئین (Histrionicus histrionicus) و غاز آفریقایی (Anser cygnoides) (که رفتار FECP در هیچ‌کدام آنها دیده نمی‌شود) فالوس و واژن ساده‌ای دارند؛ در حالیکه اردک دم دراز (Clangula hyemalis) و اردک سرسبز (که FECP در هر دوی آنها مشاهده می‌شود) دارای فالوس بلند و واژن پیچیده هستند.

منبع petpezeshk.com

https://animal.irpsc.com