واکنش ارقام گندم نان نسبت به مصرف کود نیتروژنه درتیمارهاي مختلف آبیاري را توضیح دهید .

واکنش ارقام گندم نان نسبت به مصرف کود نیتروژنه درتیمارهای مختلف آبیاری را توضیح دهید .

بهمنظور ارزیابی اثرات تنش کمبود آب و زمانبندي مصرف کود نیتروژنه بر عملکرد دانه و اجزاي آن در ارقام گندمنان، آزمایشی بهصورت کرتهاي دو بار خردشده بر پایه طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهاي مورد آزمایش شامل سطوح مختلف آبیاري (آبیاري کامل، قطع آبیاري در مراحل ظهور 20 – و 100 کیلوگرم در هکتار F سنبله و گلدهی) در کرتهاي اصلی، زمان و نحوه مصرف کود اوره  1 20 – و 100 کیلوگرم در هکتار بهترتیب در مراحل کاشت و ظهور F بهترتیب در مراحل کاشت و پنجهدهی، 2 50 ، 20 -F 50 و 50 کیلوگرم در هکتار بهترتیب در مراحل کاشت، پنجهدهی و ظهور ساقه، 4 ، 20 -F ساقه، 3 و 50 کیلوگرم در هکتار بهترتیب در مراحل کاشت، پنجهدهی و ظهور سنبله) در کرتهاي فرعی و ارقام گندم نان شامل زرین، پیشگام، اروم، زارع و میهن در کرتهاي فرعی فرعی قرار گرفتند. متوسط عملکرد رقمها 6 تن در هکتار در شرایط قطع آبیاري کاهش یافت. / 7 تن در هکتار بود که به 5 / تحت آبیاري کامل 5 8 تن در هکتار و کمترین آن متعلق به رقم زرین با / بیشترین میانگین عملکرد دانه متعلق به رقم میهن با /1 9 تن در هکتار متعلق به رقم میهن / 5/7 تن در هکتار بود. در شرایط آبیاري کامل، بیشترین عملکرد دانه با 4 به دست آمد. تحت شرایط تنشرطوبتی در مرحله گلدهی و سنبلهدهی رقم میهن F تحت تیمار کوددهی 4 داراي حداکثر عملکرد دانه بود. در شرایط قطع F و 4 F 8 تن در هکتار در تیمارهاي 3 / 8 و 3 / بهترتیب با 6 F و 4 F3 ،F آبیاري در مرحله ظهور سنبله ارقام پیشگام، زارع و میهن واکنش بهتري به تیمارهاي کوددهی 2 MP ، STI HARM نشان دادند. بر اساس شاخصهاي تحمل به خشکی F در مقایسه با تیمار کوددهی  ارقام میهن و پیشگام بهعنوان ارقامی با عملکرد بالا در هر دو محیط تنش و بدون تنش شناسایی GMP و شدند.

گندم با تأمین نیمی از پروتئین و کالري مصرفی مردم، موقعیت برجستهاي در میان غلات داشته و رژیم غذایی نزدیک به یک سوم مردم جهان را تشکیل میدهد.

تنشرطوبتی بهعنوان مهمترین عامل محدود کننده محیطی مطرح بوده که تولید محصول را در نواحی مختلف دنیا از جمله ایران به شدت تحت تأثیر قرار میدهد. تنشرطوبتی اغلب همراه بادماي بالا میباشد، که این امر نیز با افزایش مقدار تبخیر و تعرق، اثرات زیانبار تنش را تشدید جاتوي و  مینماید گزارش نمودند  همکاران اعمال تنش خشکی در مرحله گردهافشانی تعداد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت ارقام گندم را کاهش داد. شمسی و گزارش  کبرایی  نمودند تنش خشکی همه اجزاي عملکرد گندم را کاهش داد، بهطوريکه تعداد سنبله بارور و تعداد دانه در سنبله را بهترتیب 60 و 48 درصد کاهش  نشان داد. زيژنلی و همکاران نشان دادند که آبیاري در دوره رشد گیاه بهویژه در مرحله زایشی تأثیر مهمی بر روي رشد گیاه و عملکرد دانه گندم دارد. نگواکو و ماشیکا گزارش نمودند (Ngwako and Mashiqa, 2013) که تنش کمآبی عملکرد دانه و اجزاي آن را کاهش داد، بهطوريکه تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، شاخص برداشت و پروتئین دانه در شرایط آبیاري کامل نسبت به عدم آبیاري 3/ 16 و 31 /71 ،42/72 ،26/07 ،20/ بهترتیب 58 درصد بیشتر بود. رشد و نمو گیاه و عملکرد آن وابسته به فرآیندهاي فتوسنتز است و نیتروژن نیز میتواند اثر مستقیمی بر میزان فتوسنتز در واحد سطح برگ داشته باشد، کمبود آن میتواند باعث کاهش جذب دياکسیدکربن شود. بنابراین، بیلان نیتروژن در گیاه بهطور مستقیم با بیلان دياکسیدکربن مرتبط است، زیرا مصرف نیتروژن موجب افزایش غلظت آن در گیاه، افزایش غلظت آنزیمهاي فتوسنتزي و همچنین کلروفیل در مرکز  واکنش فتوسنتزي در گیاه میشود نیتروژن نقش اساسی در رشد گیاه . داشته و با مقدار آب و نحوه توزیع آن ارتباط زیادي دارد. عملیات مدیریتی مختلف میتواند پتانسیل مصرف بهینه نیتروژن توسط گیاهان را به حداکثر رسانده و شستشوي آن را که باعث تخریب زیستبوم میشود، بکاهد . برخی از محققین گزارش نمودهاندنیتروژن نقش چشمگیري در افزایش عملکرد گندم در مناطق خشک و نیمهخشک ایفا میکند. مصرف نیتروژن به مقدار کافی رشد ریشهها را بیشتر میکند و منجر به افزایش توان جذب آب از اعماق پایینتر خاك در شرایط تنش خشکی میگردد  بحرانی و همکاران  گزارش نمودند اثرات متقابل بین نیتروژن و آبیاري در اغلب صفات معنیدار بود و نشان داد مصرف زیاد نیتروژن همراه با تنش خشکی باعث کاهش کارایی لازم در کود نیتروژن میگردد. نتایج آزمایش نشان داد که در شرایط مطلوب آبیاري مصرف 200 کیلوگرم کود نیتروژن با تأثیر مثبت بر کلیه اجزاي عملکرد، باعث تولید عملکرد دانه بیشتر در هر دو گیاه گندم و جو گردید.  نتایج آزمایش فتحی و همکاران نشان داده است در شرایط تنش خشکی رقم چمران عملکرد دانه بیشتري ( 5584 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با رقم شووا ( 5332 کیلوگرم در هکتار) و رقم فلات ( 4821 کیلوگرم در هکتار) داشت. افزایش نیتروژن باعث افزایش عملکرد دانه به میزان 45 درصد در مقایسه با تیمار مصرف کمتر نیتروژن گردید. واکنش به نیتروژن براي ارقام چمران و شووا بیشتر از فلات بود. تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه درسنبله و وزن هزار دانه در افزایش عملکرد دانه مؤثر بودند. نیتروژن بهدلیل توسعه رشد رویشی، تضمین کنندهي رشد زایشی و تولید محصول قابل قبول گندم میتواند باشد. با اینحال کاهش تعداد سنبله، تعداد دانه و وزن هزار دانه به واسطهي عدم وجود رطوبت حتی با دسترسی به نیتروژنامکانپذیر است. در بین سه جزء عملکرد، تعداد سنبله در مترمربع در شرایط بدون تنش با  عملکرد دانه با وجود نیتروژن بارزتر است البته، در صورت کمبود آب . اندامهاي زایشی گیاه دچار مشکل شده و با وجود  سقط آنها تعداد دانه هم کاهش مییابد محققین روشهاي مختلفی را براي ارزیابی ژنوتیپها در شرایط خشکی پیشنهاد کردهاند که میتوان به گزینش بر اساس عملکرد بالقوه ژنوتیپها، معیارهاي پایداري، تلفیقی از عملکرد و صفتهایی که با عملکرد همبستگی نشان میدهد و استفاده از عملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش اشاره نمود ارزیابی ارقام بر اساس .(Garuzzi et al., 1997) عملکرد دانه گیاه، مهمترین شاخص براي شناسایی ارقام سازگار به محیط داراي تنش است. انتخاب بر اساس عملکرد دانه ژنوتیپها در هر دو شرایط تنش و بدونتنش باعث انتخاب ژنوتیپهاي داراي عملکرد بالا میگردد، انتخاب در شرایط بدون تنش به دلیل بالا بودن وراثتپذیري عملکرد، حداکثر است ولی تنشخشکی در مرحله گردهافشانی، وزن دانه، پروتئین و تعداد دانه در سنبله را کاهش میدهد و این پدیده نشاندهنده این است که گندم به تنشخشکی در مرحله بعد از  گردهافشانی حساس است شاخصهاي متفاوتی براي ارزیابی واکنش ژنوتیپها در شرایط محیطی مختلف و تعیین تحمل و حساسیت آنها ارایه شده است که در بین آنها مناسبترین معیار جهت انتخاب در محیطهاي تنش، معیاري است که قادر به از سایر گروهها باشد. یکی از A تشخیص گروه شاخصهاي انتخاب، شاخص حساسیت به تنش  میباشد که توسط فیشر و مورر (SSI) پیشنهاد داده شد. مقدار  کمتر این شاخص نشاندهنده تغییرات کم عملکرد یک ژنوتیپ در شرایط تنش و در نتیجه پایداري بیشتر آن است. با استفاده از این شاخص را از سایر گروهها C و B میتوان ژنوتیپهاي گروه تشخیص داد.  روزلی و هامبلین و (TOL) شاخصهاي تحمل را معرفی نمودند. مقدار (MP) میانگین بهرهوري نشانه حساسیت ژنوتیپ به تنش بوده TOL بالاي و انتخاب ژنوتیپها بر اساس مقادیر کم آن

میباشد. قابل ذکر است که این شاخص قادر به نمیباشد. انتخاب بر اساس A از C تفکیک گروه باعث افزایش متوسط عملکرد در هر MP شاخص دو شرایط نرمال و تنش خواهد شد. این شاخص نیز قادر به جداسازي ارقام گروه شاخص (Fernandez, همچنین فرناندز را پیشنهاد نمود که مقدار (STI) تحمل به تنش بالاي آن براي یک ژنوتیپ نشاندهنده تحمل به خشکی بالاتر و عملکرد بالقوه بیشتر آن میباشد. و B از گروه A این شاخص قادر به تفکیک گروه میباشد. وي شاخص دیگري را تحت عنوان C معرفی کرد که (GMP) میانگین هندسی بهرهوري قدرت بالاتري در MP در مقایسه با شاخص از سایر گروهها دارد. هدف از این A تفکیک گروه تحقیق شناسایی مناسبترین تقسیط کود نیتروژنه براي ارقام گندم با شرایط مختلف آبیاري بود.

مواد و روش ها

1392 در – این تحقیق در سال زراعی 93 ایستگاه تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی میاندوآب با طول جغرافیایی 46 درجه و 6 دقیقه، عرض جغرافیایی 36 درجه و 58 دقیقه و ارتفاع 1143 متر از سطح دریا با متوسط بارندگی منطقه 297 میلیمتر در سال انجام گرفت. آزمایش بهصورت کرت دوبار خردشده در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهاي مورد آزمایش شامل سطوح مختلف آبیاري: آبیاري کامل، قطع آبیاري در مرحله ظهور سنبله و مرحله گلدهی در کرتهاي اصلی، زمان و

20 – و 100 F نحوه مصرف کود اوره شامل، 1 کیلوگرم در هکتار بهترتیب در مراحل کاشت و

20 – و 100 کیلوگرم در هکتار F پنجهدهی، 2

،20 -F بهترتیب در مراحل کاشت و ظهور ساقه، 3

50 و 50 کیلوگرم در هکتار بهترتیب در مراحل

50 و ،20 -F کاشت، پنجهدهی و ظهور ساقه، 4

50 کیلوگرم در هکتار بهترتیب در مراحل کاشت، پنجهدهی و ظهور سنبله در کرتهاي فرعی و ارقام گندمنان زرین، پیشگام، اروم، زارع و میهن در کرتهاي فرعی فرعی بودند. صفات تعداد دانه در سنبله اصلی، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع و ماده خشک براي هر واحد آزمایشی از میانگین نمونههاي برداشت شده، اندازهگیري شدند. عملکرد دانه نیز از برداشت کل کرت آزمایشی و تبدیل به تن در هکتار محاسبه گردید. جهت بررسی میزان تحمل به خشکی ارقام، شاخصهاي مختلف تحمل و حساسیت به تنشاز شاخص ،(SSI) قبیل شاخص حساسیت به تنش میانگین ،(MP) میانگین بهرهوري ،(TOL) تحمل و (Harm) میانگین هارمونیک ،(GMP) هندسی با استفاده از (STI) شاخص تحمل به خشکی عملکرد دانه بر مبناي روابط زیر محاسبه شدند. (Fernandez, 1992) رابطه 1

STI=Yp*Ys/Ӯp

(Rossielle and Hamblin, 1981) رابطه 2

MP=Yp+Ys/2

(Fernandez, 1992) رابطه 3

GMP = Yp.Ys

Farshadfar and Sutka. 2002.) رابطه 4

Harm=2*(Yp*Ys)/Yp+Ys

(Rosielle and Hamblin, 1981) رابطه 5

TOL=Yp-Ys

( Fisher and Maurer, 1978) رابطه 6

SSI=1-(Ys/Yp)/1-(Ӯs/Ӯp)

بهترتیب میانگین YP و YS ، در این روابط نیز ӮP , ӮS ارقام در شرایط تنش و بدونتنش و بهترتیب میانگین کلیه ارقام در شرایط تنش و بدون تنش میباشند. براي محاسبات و تجزیههاي استفاده شد. SAS آماري از نرمافزار 9.2

نتایج و بحث

نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه و اجزاي آن در جدول 1 نشان داده شده است. اثر آبیاري براي تعداد دانه در سنبله، سنبله در مترمربع، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه دانه در سطح احتمال 5 درصد معنیدار بود. اثر زمانهاي مختلف کوددهی براي تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه در سطح احتمال 5 درصد معنیدار به دست آمد. بین ارقام از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنیدار وجود داشت. رقم براي تعداد دانه در سنبله × اثر متقابل آبیاري در سطح احتمال 5 درصد، براي صفات سنبله در متر مربع و عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد کوددهی براي صفات × معنیدار بود. اثر متقابل رقم سنبله در متر مربع و عملکرد دانه در سطح احتمال 5 درصد معنیدار بود. اثر متقابل سه گانه کوددهی براي صفات سنبله در متر × رقم × آبیاري مربع و عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بودند.

عملکرد دانه و اجزاي آن

تعداد دانه در سنبله

میانگین تعداد دانه در سنبله با قطع آبیاري در مرحله سنبلهدهی کاهش یافت، اما واکنش ارقام گندم به قطع آبیاري در مرحله گلدهی از لحاظ تعداد دانه در سنبله تفاوت معنیداري با شرایط آبیاري کامل نداشت (شکل 1). بیشترین تعداد دانه در سنبله در شرایط آبیاري کامل متعلق به ارقام زرین و میهن بود، اما با قطع آبیاري در مرحله سنبلهدهی بهترتیب افت 19 و 23/5 درصدي را در تعداد دانه در سنبله نشان دادند. میانگین تعداد دانه در سنبله رقم پیشگام 58 دانه / در شرایط آبیاري کامل و قطع آبیاري 5 بود و با قطع آبیاري در مرحله سنبلهدهی افت 10 درصدي را در تعداد دانه نشان داد. کمترین تعداد دانه در تمام شرایط آبیاري متعلق به رقم زارع بود. با وجود این، با قطع آبیاري در مرحله سنبلهدهی 5 درصدي را براي این رقم مشاهده گردید. / افت 5 در بین رقمها بیشترین افت تعداد دانه بر اثر قطع آبیاري در مرحله سنبلهدهی مربوط به رقم زارع 24 درصد کاهش بود (شکل 1). اختلاف بین  ارقام گندم از این لحاظ را میتوان به تفاوت رقمها در تعداد سنبلچه در سنبله نسبت داد. کاهش تعداد دانه در سنبله به احتمال زیاد بهعلت کاهش درصد تلقیحشدن گلها باشد. سطوح مختلف تنش خشکی در طی مرحله تقسیم میوزي سلول مادري دانه گرده موجب رشد غیرطبیعی بساك و در نهایت باعث کاهش معنیدار تعداد دانه در سنبله و ضریب باروري سنبله در مقایسه با شرایط

بدون تنش میگردد . برخی از محققین گزارش نمودند تنش آبی در مرحله گردهافشانی گندم، تعداد دانه گرده گلها را کاهش داد و بهتبع آن تعداد دانه در سنبله کمتري تشکیل شد و نهایتاً منجر به کاهش  عملکرد دانه گردید .

وزن هزار دانه

میانگین وزن هزار دانه رقم پیشگام ( 50 گرم) و میهن ( 49 گرم) بهطور معنیداري بیشتر از سایر رقمها بودند. کمترین وزن هزار دانه متعلق به رقم زرین بود (شکل 2). وزن هزار دانه در گندم یکی از اجزاي عملکرد است که صفت نسبتاً پایداري است و کمتر تحت تأثیر عوامل محیطی قرار میگیرد، مگر اینکه در شرایط تنش شدید قرار بگیرد. این پایداري، به حرکت ذخایر مواد فتوسنتزي از ساقه و سایر بافتهاي رویشی که میتوانند کمبود این مواد را جبران کنند نسبت داده میشود. از سوي دیگر وزن دانه، صفتی ژنتیکی- محیطی عنوان گردیده که با ارقام مختلف، حاصلخیزي خاك، رطوبت خاك، حرارت،

, آفات و بیماريها تغییر میکند  سعیدي و همکاران  نمودند کاهش وزن دانه و عملکرد دانه ارقام گندم تحت شرایط تنش خشکی مرحله گردهافشانی ممکن است ناشی از عدم فراهمی فتوآسمیلات براي پرشدن دانه باشد.

تعداد سنبله در متر مربع

میانگین تعداد سنبله ارقام گندم در واحد سطح با قطع آبیاري در مراحل رشد گلدهی و سنبلهدهی کاهش یافته است (شکل 3). واکنش ارقام گندم به زمان کوددهی در شرایط مختلف آبیاري، متفاوت بود. در تیمار آبیاري کامل، بیشترین تعداد سنبله مربوط به رقم زارع با تیمار و کمترین آن مربوط به رقم اروم در F کوددهی 2 بود. تحت شرایط تیمار قطع F تیمار کوددهی 1 آبیاري بعد از گلدهی، بیشترین سنبله متعلق به رقم زارع در همه تیمارهاي کوددهی بود. رقم پیشگام داراي کمترین تعداد سنبله در همه تیمارهاي کوددهی بود. تحت شرایط قطع آبیاري بعد از مرحله سنبلهدهی بیشترین و کمترین تعداد سنبله در همه تیمارهاي کوددهی بهترتیب متعلق به ارقام زارع و پیشگام بود (شکل 3). تنش خشکی احتمالاً از طریق کاهش تعداد پنجهبارور در هر بوته بر تعداد سنبله در واحد سطح تاثیر مستقیمی گذارد. در اوایل دوره رشد به دلیل عدم محدودیت رطوبتی خاك، تعداد پنجههاي زیادي تولید میگردد، ولی در ادامه روند رشد، تخلیه رطوبت خاك توسط پنجهها منجر به اتلاف رطوبت و از بین رفتن درصد بالاتري از پنجهها میگردد که در نهایت تعداد سنبله در واحد سطح  را کاهش میدهد  نگواکو و ماشیکا  گزارش نمودند که تنش خشکی عملکرد دانه و اجزاي آن را کاهش داد، بهطوريکه تعداد سنبله در شرایط آبی نسبت به عدم آبیاري 20 درصد افزایش نشان داد. فراهمی / بهترتیب 58 نیتروژن با افزایش غلظت کلروفیل و شاخص سطح برگ همراه است که از این طریق موجب بهبود جذب نور و تولید ماده خشک میگردد. تأثیر مصرف کود نیتروژنه در گندم از طریق بهبود خصوصیات فنولوژیکی، مرفولوژیکی، فیزیولوژیکی گیاه و خواص کیفی دانه بروز کرده و از این طریق عملکرد دانه را افزایش میدهد.

عملکرد بیولوژیکی

20/ بالاترین مقدار عملکرد بیولوژیکی با 5 تن در هکتار تحت شرایط آبیاري مطلوب حاصل گردید که تفاوت معنیداري از این لحاظ با قطع  آبیاري در مرحله گلدهی نداشت جدول 2 طهماسبی و همکاران

کاهش عملکرد بیولوژیکی را در گندم به کاهشسرعت فتوسنتز و تجمع ماده خشک و نهایتاً محدودیت آب در مرحله رشد رویشی نسبت دادند. کمترین عملکرد بیولوژیکی براي زمان حاصل شد. با وجود این، بین سه F کوددهی 4 سطح دیگر کوددهی از این نظر تفاوت معنیداري مشاهده نشد. مقدار و زمان مصرف کود نیتروژندار میتواند بر رشد و نمو بوتهها و در نهایت عملکرد دانه تأثیر گذارد. مصرف نیتروژن در شروع رشد ساقه موجب تحریک توسعه سطح برگ و ظرفیت فتوسنتزي میگردد، که افزایش سطوح فتوسنتز بر اثر مصرف نیتروژن در مراحل اولیه رشد از عوامل مؤثر افزایش عملکرد تقسیط نیتروژن بر کلیه خصوصیاتی که قبل از مرحله ساقهروي تعیین میشوند مانند تعداد سنبله، تعداد پنجه، عملکرد بیولوژیکی و سطح برگ پرچم تأثیر منفی دارد و بر خصوصیاتی مانند تعداد دانه و وزن دانه که بعد از این مرحله تعیین__ میگردند، اثر مثبت دارد 20 تن در هکتار / رقم پیشگام با 6 .(Smith, 1994 بیشترین عملکرد بیولوژیکی را تولید کرد. کمترین 16 تن در هکتار متعلق به / عملکرد بیولوژیکی با 4  رقم زارع بود جدول 2

عملکرد دانه

عملکرد دانه ارقام گندم با افت آب قابلدسترس بهطور معنیداري کاهش یافت. 7 تن / متوسط عملکرد رقمها تحت آبیاري کامل 5 6 تن در هکتار در شرایط / در هکتار بود که به 5 قطع آبیاري کاهش یافت (شکل 4). کاهش رطوبت در مراحل بحرانی رشد از جمله مرحله گردهافشانی و حساسیت دانههاي گرده نسبت به کمبود آب منجر به کاهش تعداد دانه تولیدي در  هر سنبله (ظرفیت مقصد) میگردد افت عملکرد دانه ارقام گندم بر اثر . قطع آبیاري را میتوان به تأثیر منفی کمبود آب بر تولید دانههاي تولیدي در سنبله، سنبلههاي بارور و تولید ماده خشک نسبت داد که در نهایت منجر به کاهش وزن دانه گردیده است. در غلات تنشخشکی در هر مرحله از دوره رشد گیاه بین آغازش سنبله و رسیدگی، باعث کاهش عملکرد دانه میشود. بر اساس پژوهشهاي صورت گرفته، کاهش عملکرد دانه در حالت تنش خشکی بعد از مرحله گلدهی بیشتر از طریق کاهش وزن هزار

دانه گزارش شده است  مراحل ظهور سنبله و گلدهی در گندم از حساسترین مراحل به تنش خشکی محسوب می- شوند. بخش قابلتوجهی از اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه ناشی از کاهش تعداد سنبلههاي مولد  دانه در هر بوته میباشد کاهش فتوسنتز بعد از گلدهی . در اثر تنش خشکی، میزان ماده خشک تولید شده در دانه را مختل نموده و در نتیجه بر عملکرد نهایی دانه اثر منفی دارد. کاهش عملکرد دانه غلات بر اثر تنش خشکی بعد از گردهافشانی در بسیاري از تحقیقات دیگر گزارش گردیده است بیشترین میانگین .(Ozturk and Aydin, 2004) 8 تن در / عملکرد دانه متعلق به رقم میهن با 5 تن در / هکتار و کمترین متعلق به رقم زرین با 7 هکتار بود. تقسیط کود نیتروژنه نیز باعث بهبود  عملکرد دانه ارقام گندم گردید شکل 4 همچنین، بررسی اثر متقابل سه جانبه نشان داد واکنش ارقام گندم به زمانهاي متفاوت کوددهی تحت تیمارهاي مختلف آبیاري متفاوت بود. 9/ بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم میهن با 4 تن در هکتار تحت تیمار آبیاري کامل و تقسیط بود. این رقم در تمامی تیمارهاي F کوددهی 4 کوددهی از وزن دانه بیشتري برخوردار بود. 6 تن / کمترین عملکرد دانه نیز براي رقم زرین با 1 حاصل F و 4 F در هکتار در تیمارهاي کوددهی 3 شد (شکل 4). در شرایط قطع آبیاري در مرحله ظهور سنبله نیز ارقام پیشگام، زارع و میهن F و 4 F3 ،F واکنش بهتري به تیمارهاي کوددهی 2 نشان دادند. F در مقایسه با تیمار کوددهی 1 بهطوريکه، بیشترین افزایش دانه بر اثر تقسیط 16 درصد / براي رقم میهن با 06 F کوددهی 3 . مشاهده شد شکل 4  بهبود نسبت به تیمار 1 در شرایط قطع آبیاري در مرحله گلدهی، بهبود وزن دانه براي تمامی ارقام به غیر از رقم زرین مشاهده F و 4 F3 ،F تحت تیمارهاي کوددهی 2 گردید. با وجود این، میزان بهبود عملکرد دانه بین رقمها بر اثر تقسیط کوددهی تحت شرایط تنشزا متفاوت بود. بیشترین افزایش وزن دانه بر اثر در مقایسه با سایر تیمارهاي F تقسیط کوددهی 4 کوددهی با 37 درصد، متعلق به رقم میهن بود (شکل 4). تحت شرایط تنش رطوبتی در مرحله 8 و / گلدهی و سنبلهدهی رقم میهن بهترتیب با 6 داراي F و 4 F 8/3 تن در هکتار در تیمارهاي 3 حداکثر عملکرد دانه بود (جدول 3). عملکرد دانه ارقام گندم نان با تقسیط کوددهی نیتروژن در تحت هر دو شرایط آبیاري بهبود F و 4 F مراحل 3 یافت. فراهمی نیتروژن با کاربرد تقسیطی و یا نواري آن، عامل مهمی در پنجهزنی گیاه محسوب سنبلهبارور و افزایش

عملکرد دانه با تقسیط آن مورد انتظار است. بدینصورت که تقسیط نیتروژن به زنده ماندن پنجههاي تولید شده کمک میکند، خصوصاً اینکه با اعمال تمام کود نیتروژنه در زمان کاشت تعداد پنجه افزایش مییابد، ولی بهعلت عدم وجود نیتروژن در مراحل بعدي تعداد زیادي از پنجههاي تولید شده ازبین رفته و بدین ترتیب تعداد سنبله بارور در زمان برداشت کم میگردد. مقدار و زمان مصرف کود نیتروژنه میتواند بر رشد و نمو بوتهها و نهایتاً عملکرد دانه تأثیر گذارد. احتمالاً تأمین کود نیتروژنه 50 کیلوگرم در هکتار در مرحله تولید پنجه موجب تحریک پنجهزنی و افزایش سنبلههاي بارور گردیده است. درحالیکه، مصرف زیادتر آن ( 100 کیلوگرم در هکتار) در این مرحله از طریق افزایش سطح برگ بر میانگرههاي پایین بوته سایه انداخته و تولید پنجه و در نهایت عملکرد دانه را محدود نموده است. کاربرد کود نیتروژنه در مرحله ساقهروي به دلیل تأمین نیتروژن لازم براي افزایش سطح برگ و فتوسنتز احتمالاً بر بهبود عملکرد دانه ارقام گندم تأثیر گذاشته است. از طرفی مصرف کود در مرحله سنبلهروي و تشکیل مخازن فعال (دانه) براي دریافت مواد فتوسنتزي، نیاز گیاه به نیتروژن افزایش مییابد. بنابراین، تأمین کود نیتروژنه در این مرحله احتمالاً از طریق تحریک فتوسنتز، افزایش دوام سطح سبز برگ پرچم و افزایش دوره پرشدن دانه میتواند بر تولید بیشتر دانه و نیز

Mosseddeq  افزایش وزن دانه تأثیر داشته باشد شهراسبی و همکاران .(and Smith, 1994 در بررسی اثرات تیمار (Shahrasbi et al., 2016) آبیاري و مقادیر نیتروژن بر روي رقم گندم سیروان گزارش نمودند حداکثر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک بهترتیب از تیمارهاي 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بهدست آمد. قطع آبیاري در مراحل ظهور سنبله و پرشدن دانه با کاهش وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک همراه بود. مصرف نیتروژن تا حد بهینه 150 کیلوگرم در هکتار در هر دو سال تاثیر  مثبتی بر عملکرد دانه، اجزاي عملکرد و بهرهوري آب داشت، ولی این اثر در شرایط آبیاري مطلوب و تنش متفاوت بود، بهطوريکه با افزایش شدت تنش، از تاثیر مثبت نیتروژن کاسته شد.

شاخصهاي تحمل به خشکی

جهت شناسایی ارقام متحمل به خشکی با استفاده از عملکرد دانه (تن در هکتار) در شرایط مطلوب و تنش، شاخصهاي متحمل به خشکی براي دو سطح قطع آبیاري در مرحله گلدهی و ظهور سنبله تحت تیمارهاي مختلف کوددهی به . طور جداگانه محاسبه شد جداول 3 و 4 هر چه TOL و SSI بر اساس دو شاخص مقادیر حاصله کوچکتر باشند، رقم مورد نظر متحملتر میباشند. گزینش بر اساس شاخص سبب انتخاب ارقامی با عملکرد پایین تحت TOL شرایط بهینه و عملکرد بالا تحت شرایط تنش میزان تغییرات عملکرد هر رقم در SSI . میشود شرایط تنشزا و بدون تنش را نسبت به میانگین تغییر عملکرد همه ارقام نشان میدهد. مقادیر کمتر از یک براي کمتر به تنش خشکی و پایداري بیشتر عملکرد و مقادیر بالاتر از یک نشاندهنده حساسیت بالا به تنش خشکی و پایداري ضعیف عملکرد است بر اساس این دو شاخص .(Guttieri et al., 2005) در هر دو شرایط قطع آبیاري در مرحله ظهور سنبله و گلدهی، ارقام اروم و زارع بهعنوان متحملترین ارقام شناسایی شده است. از آنجاییکه این دو شاخص سبب گزینش ژنوتیپهایی با عملکرد پایین در شرایط بدون تنش و عملکرد بالا در محیط تنش میشوند، لذا نتایج حاصله دور از انتظار نیست. بر اساس که MP و GMP ،HARM ،STI  مقادیر بالاي آنها دلالت بر تحمل به خشکی بالاي رقم مورد بررسی دارد، تحت شرایط قطع آبیاري ظهور سنبله و مرحله گلدهی ارقام میهن و پیشگام بهعنوان ارقامی متحمل به تنش کمآبی با عملکرد بالا در هر دو محیط و در تمام سطوح کودي شناسایی شدند. این نتایج نشان داد که ارقام متحمل تحت تأثیر نوع تیمار آبیاري و کوددهی قرار نگرفتند و در همه شرایط از پتانسیل عملکرد دانه بالا برخوردار بودند و جزو ارقام باثبات هستند. محمدي و همکاران در بررسی ارقام (Mohammadi et al., 2012) گندم نان در تاریخهاي کاشت مختلف تحت شرایط آبیاري نرمال و تنش رطوبتی انتهاي فصل بهترین لاین بود و C-81- گزارش کردند لاین 10 HARM و MP، GMP، STI بر اساس شاخصهاي بیشترین تحمل به تنش رطوبتی انتهاي فصل را Mahmoodi et  نشان داد. محمودي و همکاران ،HARM گزارش نمودند شاخصهاي (al., 2014 بهترین شاخص براي شناسایی MP و GMP، STI ارقام متحمل به خشکی گندم بودند.

نتیجه گیري کلی

در بررسی صفات مختلف معلوم شد که قطع آبیاري در مراحل ظهور سنبله و گلدهیباعث کاهش تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله بارور در  متر مربع میشود و برآیند تأثیر این صفات منجر به کاهش عملکرد دانه میگردد. مشخص شد ارقام مانند میهن و پیشگام که نسبت به بقیه ارقام داراي اجزاي عملکرد مناسب بودند، توانستهاند عملکرد مطلوب در شرایط نرمال و تنش خشکی داشته باشند. تقسیط کود در سه مرحله نسبت به دو مرحله کاشت و پنجهدهی با توجه به مقدار آب قابل دسترس موجب افزایش عملکرد دانه ارقام گندم گردید و این ارقام در هر شرایط آبیاري و کوددهی از نظر عملکرد دانه بر سایر ارقام برتري داشتند.

منبع : جهاد کشاورزی

کود مناسب رشد و عناصر ریز مغذی ( میکرو )
مشخصات کود های میکرو
یکی از صدها خدمات مجموعه ی بزرگ پارادایس تهیه و بسته بندی بهترین نوع کودهای میکرو می باشد ، که تهیه نمودن آن برای شما دوستان عزیز به علت سنگین بودن وزن بسته های آن (25 کیلوگرم ) هزینه بر و گاهی اوقات غیرممکن است .
میکرو المنت ها یا عناصر یا عناصر کم مصرف ( ریز مغذی ها ) مانند :
آهن ، روی ، منگنز ، مس ، بور ، مولیبدن و کلر گیاهان مختلف برحسب نیاز و با توجه به نتایج آزمایشات خاک و برگ به کود های فوق نیازمند خواهند بود . ادامه مطالب کلیک کنید .
جایگاه میکروالمنت در تولیدات کشاورزی :
با وجود این که گیاهان به شکل واضحی به کود های ماکروالمنت ها نیازمندند ، اما کودهای میکروالمنت یا ریز مغذی ها علی رغم نیاز کم گیاهان جایگاه ویژه ای در تولیدات کشاورزی دارند لذا از آنها به عناصر خرد با تاثیرات مکان یاد میشود.

کود مناسب رشد و عناصر درشت مغذی ( ماکرو)
مشخصات کود های ماکرو
در این قسمت از بانک اطلاعاتی مجموعه ی پارادایس نظر شما را به توضیحاتی هر چند مختصر توسط متخصصان این مجموعه در رشته ی کشاورزی و کود شناسی در رابطه با کود های ماکرو بستته بندی شده توسط این مجموعه جلب می نماییم .
معرفی عناصر کود ماکرو :
کودهای ماکرو موضوع بحث ما را تشکیل می دهند این کودها از مجموع سه عنصر : ازت ، فسفر و پتاسیم به نسبت های مختلف و متناسب با زمانبندی رشد و باروری گیاه تشکیل میشود .

حال برای درک هرچه بیشتر تاثیر این کودها نظر شما را به تاثیر هر یک از این عناصر به تنهایی بر روی گیاهان و درختان جلب می نماییم : جهت مطالعه ادامه مطالب کلیک کنید .

کود مناسب تقویت محصول و گلدهی ( پتاس بالا )

تغذیه گیاهان شامل چندین مرحله می باشد، مرحله رویشی ، نمو و گلدهی، گیاهان برای رشد به ازت برای ریشه دهی و شروع سوخت و ساز و پتاسیم مسئول خیلی از وقایع فیزیولوژیک گیاه می باشد. گیاهی که وارد فاز گلدهی نمی شود، به خاطر رشد رویشی ناشی از مصرف کود ازته یا ضعف عمومی گیاه می باشد. فاز رویشی ناشی از استفاده از ازت باعث آبدار شدن بافت گیاه شده و نسبت C/N را کمتر یا به زبان ساده پوست به گوشت را بیشتر میکند، و همین عامل باعث می شود گیاه شما بزرگ و قوی شده ولی به شما گل نمی دهد ! با دادن کودهای گلدهی میزان گوشت را بیشتر کرده و از شیره گیاهی کاسته می شود. همین امر موجب افزایش گلدهی در همه گیاهان می شود. برای افزایش کیفیت گلها باید هنگام اتمام عمر گل ، غنچه های خشک شده رو از ته بچینید ، تا انرژی گل روی تولید بذر متمرکز نشود ! همینطور برای افزایش کیفیت گلدهی باید از مکمل های غذایی استفاده نمود ، از آنجایی که جذب مواد غذایی و کودهای شیمیایی تابع اسیدیته ی خاک می باشد و درصورت بالاتر رفتن اسیدیته خاک از 7 ، برخی از مواد غذایی قابلیت جذب خود را از دست می دهند  جهت کسب اطلاعات بیشتر و طرح سوال کلیک کنید .

جهت خرید انواع محصولات کشاورزی اعم از کود ، سم و اقلام کلیک کنید .

جهت بازدید از ویدئو های آموزش کشاورزی رایگان کلیک کنید .