دوره ی پیری و مشکلات رایج در این دوره ی سنی (( 60 سالگی به بعد )) را شرح دهید ؟

دوران پیری (( اواخر بزرگسالی یا سنین 60 سالگی به بعد )) را شرح داده و مشکلات رایج در این دوره ی سنی را شرح دهید ؟
پاسخ :

* – اواخر بزرگسالی یا دوران پیری : از 60 سالگی تا پایان عمر ادامه دارد .
* – متاسفانه تصورات عامه در مورد پیری اجازه نمی دهد که افراد در مورد کیفیت این چند دهه ی آخر زندگی آگاه شوند .
* – خیلی ها به این افسانه معتقدند مه افراد سالخورده عاجز و مریض هستند ، با خانواده هایشان تماس کمی دارند ، دیگر قادر به یادگیری نیستند و باید آنها را در خانه ی سالمندان گذاشت .
(( اما نکته ی حائز اهمیت این است که بسیاری از افراد سالخورده ، بسیار فعال و درگیر دنیای اطرافشان می باشند . ))

(( مبحث اول )) :

بد نیست ابتدای سخن خود را با شایع ترین تغییرات که مقتضای این دوره ی سنی می باشند آغاز نمائیم ، یعنی تغییرات جسمانی شایع در اواخر بزرگسالی یا همان پیری :
به یاد داشته باشید که وقتی سن افراد را از ظاهر آنها حدس می زنیم ، یا مثلا می گوییم که فرد مورد نظر ما نسبت به سنش جوانتر یا پیرتر به نظر می رسد ، این اظهارات ما نشان دهنده ی این است که سن زمانی (( تقویمی )) شاخص مناسبی برای تخمین (( سن کارکردی )) افراد نمی باشد .
منظور از سن کارکردی : یعنی میزان کفایت و عملکرد واقعی فرد .

1 – (( دستگاه عصبی افراد در اواخر بزرگسالی )) :

* – گرچه وزن مغز در طول سال های بزرگسالی کاهش پیدا می کند اما این کاهش بعد از 60 سالگی به علت از بین رفتن نورون ها و همچنین بزرگ شدن بطن های درون مغز یشتر می شود و در سال 80 سالگی به 5 تا 10 درصد کاهش می رسد .
* – البته باید دانست که کاهش نورون ها در قسمت های مختلف مغز متفاوت است . در مناطق بینایی ، شنوایی و حرکتی بالغ بر 50 درصد نورون ها از بین می روند .
* – قطعه ی پیشانی : مسئول برنامه ریزی ، نظم بخشیدن به اطلاعات ، تفکر و قضاوت است ، بسیار کمتر تغییر می کند .

2 – (( مخچه در پیری و کهنسالی )) :

* – مخچه مسئول تعادل و هماهنگی بدن می باشد .
* – در این دوران تقریبا 25 درصد نورون های خود را از دست می دهد .
* – سلول های گلیال نیز که مسئول میلین دار شدن رشته های عصبی هستند کاهش می یابند .
(( نتیجتا )) :
الف – توانایی دستگاه عصبی مرکزی نیز کاهش می یابد .
ب – دستگاه عصبی خودمختار نیز در سنین پیری عملکرد ضعیفتری دارد .
به عنوان مثال هایی از این دست می توان گفت که :
فرد سالخورده در هوای گرم کمتر عرق می کند ، در نتیجه : تحمل گرما برای او سخت می شود و یا بدن او هنگام مواجهه با سرما نمی تواند دمای خود را بالاتر ببرد . در نتیجه : افراد سالخورده در برابر سرما و گرما آسیب پذیرتر می شوند .

3 – (( دستگاه حسی در 60 سالگی به بعد )) :

الف – قدرت بینایی در پیری :

* – در اواخر بزرگسالی ، بینایی بیشتر کاهش پیدا می کند ، چرا که قرنیه شفاف تر می شود و نور را پخش می کند و باعث تار شدن تصاویر می شود .
* – عدسی چشم زرد می شود و باعث اختلال در تشخیص رنگ ها می گردد .
* – از میانسالی تا پیری ، مناطق کدردر عدسی افزایش پیدا می کند و منجر به آب مروارید می گردد که اگر جراحی صورت نگیرد ، فرد بینایی خود را از دست خواهد داد .
* – هنگامی که سلول های حساس به نور در لکه ی (( ماکولا )) از بین می روند ، افراد سالخورده دچار تباهی لکه ای می گردند . که نتیجه ی آن : تار شدن دید مرکزی می باشد و به مرور زمان منجر به نابینایی می گردد .
* – نکته ی مهم : تباهی لکه ای علت اصلی نابینایی در سالخوردگان است .

ب – کاهش وزن در پیری :
* – معمولا بعد از 60 سالگی وزن بدن کاهش می یابد .

پ – قدرت شنوایی در اواخر بزرگسالی :

* – معمولا از 75 سالگی به بعد افت قدرت شنوایی به چشم می خورد .
* – عوامل مهم و تاثیرگذار در ضعیف شدن حس شنوایی در سنین پیری : 1 – مرگ طبیعی سلول ها در گوش داخلی ، 2 – کاهش تامین خون ، 3 – خشک شدن غشاء ها مثل پرده ی گوش و 4 – از بین رفتن گذرگاه های عصبی منجر به ضعیف شدن شنوایی در اواخر بزرگسالی می گردد .

ت – شکایت نمودن از بی مزگی در سنین پیری :
* – این امر در افراد سالمند به دلیل : ضعف حس بویایی و چشایی آنها می باشد .

ث – حس لامسه در اواخر بزرگسالی :
* – پیری ، کاهش شدید درک لامسه در دست ها ، خصوصا نوک انگشتان و کاهش کمتر در بازو ها و همچنین لب ها را به همراه دارد .
4 – (( دستگاه قلبی – عروقی و تنفسی در اواخر بزرگسالی )) :

* – با افزایش سن عضله ی قلب سخت تر می گردد و برخی سلول های آن می میرند . در صورتیکه سلول های دیگر بزرگ می شوند که نتیجه ی آن ضخیم شدن جداره ی بطن چپ می باشد . ( بطن چپ : بزرگترین حفره ی قلب که خون از آن به بدن پمپاژ می شود ) .
* – همچنین جداره ی شریان به علت پیری طبیعی و عمدتا اگر فرد دچار تصلب شرایین شده باشد ، خشک شده و مقداری رسوب در آن انباشته می گردد .

5 – (( دستگاه ایمنی افراد سالخورده )) :

* – با پیر شدن دستگاه ایمنی ، سلول های T که مستقیما به آنتی ژن ها یا همان مواد بیگانه حمله می کنند ، کمتر اثر بخش می گردند .
* – دستگاه ایمنی با حمله کردن علیه بافت های طبیعی بدن به صورت پاسخ ( خود ایمنی ) ، به احتمال زیاد کژکار می شوند .
* – دستگاه ایمنی ناکارآمد ، می تواند خطر مبتلا شدن سالخوردگان به انواع بیماری ها از جمله : بیماری های عفونی مانند : 1 – آنفلوآنزا ، 2 – بیماری قلبی – عروقی ، 3 – برخی انواع سرطان ، 4 – انواع اختلال های خود ایمنی مانند : آرتریت روماتوئید و دیابت را افزایش دهد .

6 – (( مشکلات خواب در اواخر بزرگسالی و سنین بعد از 60 سالگی )) :

* – افراد سالخورده تقریبا به اندازه ی جوانان به خواب نیاز دارند ، یعنی : 7 ساعت در شب .
* – اما متاسفانه وقتی که افراد پیر می شوند ، سخت تر می توانند بخوابند و خفته بمانند .
* – زنان و مردان سالخورده در طول شب چندین بار بیدار می شوند . این روند در زنان بعد از 50 سالگی و در مردان بعد از 30 سالگی آغاز می گردد و تا 70 الی 80 سالگی ادامه می یابد .
* – مردان بیشتر از زنان دچار اختلال خواب می گردند . یکی از دلایل این موضوع بزرگ شدن غده ی پروستات می باشد که منجر به منقبض شدن پیشابراه می شود و باعث می گردد که فرد به دفعات بیشتری در طول شب به ادرار کردن نیاز پیدا نماید .

7 – (( بیماری آرتریت در سالخوردگی و پیری )) :
* – آرتریت حالتی می باشد که طی آن : مفاصل و عضلات ملتهب ، دردناک ، خشک و گاهی متورم می شوند و در اواخر بزرگسالی شیوع بیشتری می یابد .
(( انواع بیماری آرتریت )) :
الف – استئوآرتریت یا همان آرتریت فرسودگی یا بیماری تباهی مفصلی .
ب – آرتریت روماتوئید : بر خلاف استئوآرتریت که به برخی مفاصل مربوط می گردد کل بدن را در بر می گیرد .

8 – (( دیابت )) :
* – در دوره ی کهنسالی چنانچه انسولین نتواند فعالیت خود را انجام دهد ، دیابت قندی محرز می گردد و از اواسط تا اواخر بزرگسالی ، شیوع این دیابت دو برابر می گردد .

9 – (( بیماری آلزایمر در دوران کهنسالی و پیری )) :

* – بیماری آلزایمر رایج ترین نوع زوال عقل می باشد .
* – معنا و مفهوم آلزایمر : به معنای کاهش ظرفیت روانی به علت ضایعه ی عفونی مغزی است .
* – بر طبق آمار های موجود 5 الی 10 در صد افراد بالای 65 سال به زوال عقلی مبتلا هستند و از این تعداد 50 درصد آنها به آلزایمر مبتلا می باشند .
* – رقم ابتلا به بیماری آلزایمر در کشور های صنعتی بیشتر است .
* – در این بیماری ابتدا حافظه ی نزدیک بیش از همه صدمه می بیند .
* – بعداز حافظه ی نزدیک ، سپس یادآوری رویداد های دور و اطلاعات اساسی مانند : تاریخ ، زمان و مکان زایل می شوند .
* – معمولا افراد مبتلا به آلزایمر سه مرحله ی : خفیف ، متوسط و شدید را پشت سر می گذارند .

10 – (( بیماری زوال عقل مغذی – عروقی )) :

* – در این بیماری ، یک رشته سکته های مغزی ، مناطقی که سلول های مرده را در مغز بر جای می گذارند و تباهی مرحله به مرحله توانایی عقلانی به بار می آورند .
* – به گونه ای که در هر مرحله ، بعد از سکته ی مغذی به صورت ناگهانی روی می دهد .
* – نزدیک به 5 تا 10 درصد از تمام موارد زوال عقل ، مغذی – عروقی هستند و تقریبا ده درصد آنها به علت ترکیب آلزایمر با سکته های مغذی مکرر می باشند .
* – تاثیرات گرایش ارثی به زوال عقل مغذی – عروقی غیر مستقیم است . از جمله ی این عوامل می توان به : فشار خون بالا ، بیماری قلبی – عروقی و دیابت که هر یک خطر سکته ی مغذی را افزایش می دهند اشاره نمود .
* – تاثیرات محیطی بر زوال عقل مغذی – عروقی : مصرف الکل زیاد ، اعتیاد به سایر مخدرها ، کشیدن سیگار ، مصرف زیاد نمک ، غذای بسیار کم پروتئین ، چاقی ، نافعالی و استرس نیز از جمله موارد متعدد محیطی هستند که خطر سکته ی مغذی را افزایش می دهند .
(( نکته ی مهم در رابطه با زوال عقل مغذی – عروقی در زنان و مردان )) :
* – مردان به علت آسیب پذیری نسبت به بیماری قلبی – عروقی ، بعد از 60 سالگی ، بیشتر از زنان دچار زوال عقل مغذی – عروقی می گردند . اما زنان تا بعد از 75 سالگی ، زیاد در معرض خطر قرار ندارند .

(( حال در فرصت پیش آمده جای دارد تا به نظریه ی رایج رشد روانی – اجتماعی در اواخر بزرگسالی رابرت پک بپردازیم )) :

(( نظریه ی پک )) :
رابرت پک معتقد است که تعارض انسجام من در برابر نا امیدی که توسط اریکسون مطرح گردیده است ، از سه تکلیف مجزا تشکیل شده است و برای ایجاد انسجام در دوران پیری ، هر یک از این تکالیف می بایست انجام گردد :

(( 1 – تمایز من در برابر دل مشغولی به کار – نقش )) :

این تکلیف ، حاصل بازنشستگی است .
افراد سالخورده ای که خود را وقف شغلشان کرده بودند ، حال در زمان بازنشستگی ، باید راه های دیگری را برای احساس ارزشمندی پیدا کنند .
به عنوان مثال : نقش های خانوادگی ، دوستی و همچنین اجتماعی را کسب کنند که به اندازه ی شغلشان رضایت بخش باشد .

(( 2 – استعلای بدن در برابر دل مشغولی بدن )) :

در دوران پیری توانایی ها و مقاومت جسمانی در برابر بیماری ها کاهش پیدا می کند .
بنابراین سالخوردگانی که از نظر روانی بسیار تحت تاثیر حالات بدنی و جسمانیشان هستند ، باید با تاکید کردن بر توانایی های شناختی و اجتماعی خود ، محدودیت های جسمانی شان را تعالی بخشند .

(( 3 – استعلای من در برابر دل مشغولی به من )) :

افراد سالخورده با دیدن مرگ خواهر – برادرها ، دوستان همسن و سال های خودشان ، مرگ قطعی را می پذیرند .
بنابراین تلاش برای ایمن تر ، هدفمندتر و خشنود کننده تر کردن سال های آینده برای نسل جدید ، می تواند به انسجام من کمک کند .
به نظر رابرت پک : سالخوردگان برای رسیدن به انسجام من باید از زندگی جسمانی و شخصی خودشان فراتر بروند ، بطوری که به فکر دیگران باشند که زندگی آنها را بهتر کند .
(( مطلب دیگر نظریه های اجتماعی پیری می باشد که مختصری نیز در اینباره توضیح خواهیم داد )) :

* – نظریه های اجتماعی ، کاهش روابط اجتماعی را در دوران پیری مطرح می کنند .
* – در واقع وقتی که سالخوردگان در انتظار مرگ هستند ، عقب نشینی متقابلی بین آنها و جامعه صورت می گیرد .
* – سالخوردگان سطح فعالیت خود را کاهش می دهند ، کمتر تعامل می کنند و بیشتر سرگرم دنیای درونی خود می شوند .
* – جامعه نیز سالخوردگان را از قید شغل و مسئولیت های خانوادگی آزاد می کند .
* – تصور می شود که این کار به نفع هر دوی آنهاست ، در واقع ، زمانی که سالخوردگان کناره گیری کرده باشند ، مرگ آنها برای جامعه کمتر مخرب خواهد بود .
(( نظریه های موجود )) :
1 – نظریه ی کناره گیری : سالمندان بر اساس تمایل خودشان از جامعه کناره می گیرند .

2 – نظریه ی فعالیت : افراد مسن بعد از اینکه از روی اجبار ، نقش های اجتماعی را رها می کنند ، دچار استرس پیری می شوند .

3 – نظریه ی گزینش اجتماعی – هیجانی : این رویکرد ، رویکرد جدید تری است که می گوید وقتی پیر می شویم ، شبکه های اجتماعی ، گزینشی می شوند .
یعنی در اواخر بزرگسالی ، تعامل اجتماعی کاهش پیدا نمی کند بلکه فرایندهای گزینش همیشه ادامه دارند .