تاثير تاريخ كاشت، مقدار بذر و فاصله رديف بر صفات زراعي و عملكرد دانه كلزا رقم RGS003 در منطقه گنبد
تاثير تاريخ كاشت، مقدار بذر و فاصله رديف بر صفات زراعي و عملكرد دانه كلزا رقم RGS003 در منطقه گنبد
تاثیر تاریخ کاشت، مقدار بذر و فاصله ردیف بر صفات زراعی و عملکرد دانه کلزا رقم RGS003 در منطقه گنبد
اﺛﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر و ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ، ﺑﺮ ﺻﻔﺎت زراﻋﻲ، ﺑﻴﻤﺎري ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ اﺳﻜﻠﺮوﺗﻴﻨﻴﺎﻳﻲ ﺳﺎﻗﻪ و ﻋﻤﻠﻜـﺮد RGS003 داﻧﻪ ﻛﻠﺰا در آزﻣﺎﻳﺸﻲ ، ﺑﻪ ﻣﺪتدو ﺳﺎل زراﻋﻲ در 1382-84 اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛـﺸﺎورزي ﮔﻨﺒـﺪ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ . آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﭙﻠﻴﺖ ﭘﻼت ﻓﺎﻛﺘ ﻮرﻳﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻠﻮك ﻫﺎي ﻛﺎﻣـﻞ ﺗـﺼﺎدﻓﻲ و درﭼﻬﺎر ﺗﻜﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ . ﺳﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ) 15 آﺑﺎن، 30 آﺑﺎن و 15 آذر ( در ﻛﺮت ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺳﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ) 4 ، 7 و 10 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ( 12) و دو ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ و ﺳﺎﻧﺘﻲ24 ﻣﺘﺮ ( ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ در ﻛﺮت ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ . ﺑﺎ ﺗﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷﺖ، ﻣﻘﺪار رﺷﺪ ﻗﺒﻞ از ﮔﻠﺪﻫﻲ، ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ، ارﺗﻔﺎع ﺗﺎ اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ در ﺑﻮﺗﻪ و ﺗﻌـﺪاد ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ در ﺑﻮﺗﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ . 10 ﺗﻴﻤﺎر ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘـﺎر × 24 ﻓﺎﺻـﻠﻪ ردﻳـﻒ ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ داراي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ و ارﺗﻔﺎع ﺗﺎ اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ )ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ 3 134/ و 8 46/ ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ ( ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺗﻌـﺪاد ﺷـﺎﺧﻪ ، 3/86) ﻓﺮﻋﻲ در ﺑﻮﺗﻪ ﻋﺪد ( (7/79) ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘـﺪار ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﻪ ﺧﻮاﺑﻴـﺪﮔﻲ ، 10/88) و ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ درﺻـﺪ ﺑﻴﻤـﺎري درﺻﺪ (ﺑﻮد .ﻛﻠﺰا در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ 15 آﺑﺎن ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﺷﺮاﻳﻂدﻣﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ اواﻳـﻞ ﻓـﺼﻞ رﺷـﺪ و اﺳـﺘﻘﺮار ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ . ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ در ﺗـﺎرﻳﺦ ﻫـﺎي ﻛﺎﺷـﺖ 15 آﺑـﺎن، 30 15 آﺑﺎن و آذر ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ 3512 ، 2827 و 2742 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺑﻮد . در ﺳﺎل اول آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﻮاﺑﻴـﺪﮔﻲ ، ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ، ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ در ﺳـﺎ ، ل دوم آزﻣـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ . ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ . 12 ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ در دو ﻓﺎﺻـﻠﻪ ردﻳـﻒ و 24 ﺳﺎﻧﺘﻲ 3158 ﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ و 2896 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺑﻮد . در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ، ﻧﺘﺎﻳﺞ دو ﺳﺎﻟﻪ آزﻣـﺎﻳﺶ ﺗـﺎرﻳﺦ 15 ﻛﺎﺷﺖ آﺑﺎن، ﻣﻘﺪار ﺑﺬر 7 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮ 12 م در ﻫﻜﺘﺎر و ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺳﺎﻧﺘﻲ RGS003 ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎﺷﺖ ﻛﻠﺰا رﻗـﻢ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد .
اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ، ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳـﻒ و ﻣﻘـﺪار ﺑــﺬر ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻛﻠــﺰا( Brassica napus L.) از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ در اﻓـﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد Azizi ) در واﺣـﺪ ﺳـﻄﺢ ﻫـﺴﺘﻨﺪ et al., 1999 .( Johnson ) ﺟﺎﻧـﺴﻮن و ﻫﻤﻜـﺎران et al., 1995 ( اﺛﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎﺷﺖ را ﺑﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻛﻠـﺰا ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻗﺮار دادﻧﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗـﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷﺖ ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد داﻧـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد . Walton ) واﻟﺘـﻮن و ﻫﻤﻜـﺎران et al., 1999 ( ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧـﻪ ﻫـﺸﺖ ، رﻗﻢ ﻛﻠﺰا در ﺷﺶ ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ ، ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﺗــﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷــﺖ ﻋﻤﻠﻜــﺮد داﻧــﻪ ﻛــﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ . ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد داﻧـﻪ ارﻗـﺎم ﻛﻠـﺰا در اﺛـﺮ ﺗﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷﺖ در ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﺎ ﺑﺎرﻧ ﺪﮔﻲ ﻛـﻢ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﺎ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ زﻳﺎد ﺑﻮد . ﻫﺮﺑﻚ و ﻣﻮرداك )Herbec and Murdock, 1989 ( ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﺛـﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﺑﺮ روي ﻛﻠﺰا در ﺳـﺎل 1987ﻫـﺎي و ﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ 1988 ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﻛــﻪ ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷــﺖ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻛﻠﺰا ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺗﺤﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺷـﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﻗﺮار ﺑﮕﻴـﺮد .آن ﻫـﺎ ﻣـﺸﺎﻫﺪ ه ﻛﺮدﻧـﺪ 15 ﻛــﻪ ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷــﺖ ﺳــﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺷــﻬﺮﻳﻮر24) ( در ،1987 ﺳــﺎل ﻋﻤﻠﻜــﺮد داﻧــﻪ ﺑــﺎﻻﺗﺮي را ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﺗﺎرﻳﺦ 10) ﻫﺎي اول ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺷﻬﺮﻳﻮر ( و اول اﻛﺘﺒـﺮ 9) ﻣﻬﺮ ( در داﺷﺘﻪ اﺳﺖ، ﺣﺎﻟﻲ ،1988 ﻛﻪ در ﺳـﺎل ﺗﺎرﻳﺦ 11) 2 ﻫﺎي ﻛﺎﺷـﺖ ﺷـﻬﺮﻳﻮر ( 15و ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ 24) ﺷﻬﺮﻳﻮر ( ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧـﻪ ﺑـﺎﻻﺗﺮي را ﻧـ ﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗـــﺎرﻳﺦ 30ﻫـــﺎي ﺳـــﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻣﻬـــﺮ8) ( 14و اﻛﺘﺒـــﺮ
ﻣﻬﺮ22) ( ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ . Topinka ) ﺗﺎﭘﻴﻨﻜﺎ و ﻫﻤﻜـﺎران et al., 1991 ( ﻧــﺸﺎن دادﻧــﺪ ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒــﻲ از ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷــﺖ و ﺗــﺮاﻛﻢ ﺑﻮﺗــﻪ ﻣــﻲ ﺗــﻮان ﺑــﻪ اﻧــﺪازه ﻣﻄﻠــﻮب ﺑﻮﺗــﻪ ﺑــﺮاي ﺣــﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺳــﺮﻣﺎ و ﺣــﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴـــﺪ داﻧـــﻪ دﺳـــﺖ ﻳﺎﻓـــﺖ .ﻛـــﻮرﻣﻲ ﻛﺎﻟﻴﺘـــﺎ و )Kurmi and Kalita, 1992 ( ﺑــﺎ ﺑﺮرﺳــﻲ اﺛــﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ و ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد و اﺟـﺰاي ﻋﻤﻠﻜــﺮد ﻛﻠــﺰا در ﻫﻨﺪوﺳــﺘﺎن ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ ﻛــﻪ 13 ﻣﻘﺪار ﺑﺬر و 16 ، ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﻋﻤﻠﻜـﺮد 10 داﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘــــﺎر ﺗﻮﻟﻴــــﺪ ﻛــــﺮد .ﻫــــﺎ آﻟــــﺪ ﻳﻜﻨﻦ و (ﺗــﺮاﻛﻢ Heikkinen and Auld, 1991) ﻫــﺎي 40 ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﻮﺗﻪ در ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ را ﺑﺮاي دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫــﺎي ﻣﻨﺎﺳــﺐ در ﻛﻠــﺰا ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧــﺪ . (Lewis and Knight, 1987) ﻟــﻮﻳﺲ و ﻧﺎﻳــﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑـﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑـﺬر ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد . ﭘـﺎﺗﺮ و ﻫﻤﻜـﺎران )Potter et al., 2002 ( ﺑــﺎ ﺑﺮرﺳــﻲ اﺛــﺮ ﻓﺎﺻــﻠﻪ ردﻳﻒ و ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﺑﺮ ارﻗﺎم ﻛﻠﺰا ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻧـﺪ 50 ﻛﻪ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗـﺮاﻛﻢ ﺗـﺎ ، ﺑﻮﺗـﻪ در ﻣﺘـﺮ ﻣﺮﺑـﻊ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﻲ داري اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ، در ﺣﺎﻟﻲ 50 ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺗـﺎ 130 ﺑﻮﺗـﻪ در ﻣﺘـﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﺧﺘﻼف آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲ داري در ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧـﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ . اﺛﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻛـﻢ ﺑﺎران ﻣﻌﻨﻲ 15 دار ﺑﻮد و ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳـﻒ ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮﺗﺮي ﻣﻌﻨﻲ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .آن ﻫـﺎ دﻟﻴـﻞ اﻳـﻦ اﻣـﺮ را ﻛــﺎﻫﺶ زﻣــﺎن ﻛﺎﺷــﺖ ﺗــﺎ ﮔﻠــﺪﻫﻲ ﺑــﺮاي ارﻗــﺎم زودرس در ﻣﻨـــ ﺎﻃﻖ ﻛـــﻢ ﺑـــﺎران داﻧـــﺴﺘﻨﺪ، ﻛـــﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﺟﺒﺮاﻧﻲ ﮔﻴﺎه در ردﻳـﻒ ﻫـﺎي ﭘﻬــــﻦ ﻣــــﻲ ﺗــــﺮ ﺷــــﻮد .ﻫﻤﻜــــﺎران ﺷــــﺮﻳﻒ و )Shrief et al., 1990 ( اﺛﺮ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻮﺗـﻪ و اﻟﮕـﻮي ﻛﺎﺷﺖ ﺑﺮ ﺧﻮاص ﻛﻴﻔﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ارﻗﺎم ﻛﻠﺰا 1986 را در دو ﺳــﺎل و 1987 ﻣــﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻗــﺮار دادﻧﺪ .اﺛﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺗﻨﻬﺎ در ﺳـ 1986ﺎل وﻗﺘـﻲ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫـﻮاﻳﻲ ﻧﺎﻣـﺴﺎﻋﺪ ﺑـﻮد، ﻣﻌﻨـﻲ دار ﺷﺪ . (Faraji, 2003) ﻓﺮﺟﻲ ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ اﺛـﺮ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ و ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻮﺗﻪ ﺑﺮ ارﻗﺎم زودرس ﻛﻠﺰا ﻧﺘﻴﺠـﻪ 24 ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺳـﺎﻧﺘﻲ 830000)ﻣﺘـﺮ ﺑﻮﺗﻪ در ﻫﻜﺘﺎر ( ﺑﺮﺗﺮي ﻣﻌﻨﻲ داري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ 36 ردﻳﻒ ﺳـﺎﻧﺘﻲ 560000)ﻣﺘـﺮ ﺑ ﻮﺗـﻪ در ﻫﻜﺘـﺎر ( دارد . در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ او ﻓﺎﺻــﻠﻪ روي ﺧــﻂ ﺑــﺮاي ﻫﻤــﻪ 5) ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ (ﺑﻮد . ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛــﻪ ﺣــﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑــﻪ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ ﺑــﻪ ﺗــﺮاﻛﻢ ﮔﻴــﺎﻫﻲ ﻣﻮﺟﻮد در روي ردﻳﻒ واﺑﺴﺘﮕﻲ دارد . زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﺛﺎﺑﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد، ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﻫــﺎي ﻋــﺮﻳﺾ ﺗــﺮ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ ﺑﻴــﺸﺘﺮي دارﻧــﺪ )Azizi et al., 1999 .( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳـﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﻛﻠﺰا در ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻟـﺰوم ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ، ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ و ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر ﺑﺮاي ارﻗﺎم ﺟﺪﻳﺪ، اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑـﺮ روي رﻗـﻢ آزاد RGS003 ﮔــﺮده اﻓــﺸﺎن ﻛــﻪ در آزﻣــﺎﻳﺶ ﻫــﺎي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺰء ارﻗﺎم ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜـﺮد داﻧـﻪ ﺑـﺎﻻ و
زود ﺷﺪ رﺳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد، اﻧﺠﺎم . ﻣﻮاد و روش ﻫﺎ آزﻣــﺎﻳﺶ در دو ﺳــﺎل زراﻋــﻲ در1382-84 در ، اﻳــﺴﺘﮕﺎه ﺗﺤﻘﻴﻘــﺎت ﻛــﺸﺎورزي ﮔﻨﺒــﺪ واﻗــﻊ 5 ، ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﺮق ﮔﻨﺒـﺪ اﺟـﺮا ﺷـﺪ . ارﺗﻔـﺎع ﻣﻨﻄﻘـﻪ 45 ﻣﻮرد آزﻣـﺎﻳﺶ از ﺳـﻄﺢ درﻳـﺎ ﻣﺘـﺮ و ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺑﻨــﺪي آب و ﻫــﻮاﻳﻲ ﻛــﻮﭘﻦ داراي اﻗﻠــﻴﻢ ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ اي ﮔﺮم و ﻧﻴﻤﻪ ﺧﺸﻚاﺳﺖ و ﻣﺸﺨﺼﺎت 55 ﺟﻐﺮاﻓﻴــﺎﻳﻲ آن ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﻴــﺐ درﺟــﻪ و 12 دﻗﻴﻘــﻪ 37 ﻃﻮل ﺷﺮﻗﻲ و درﺟﻪ و 16 دﻗﻴﻘﻪ ﻋﺮض ﺷـﻤﺎﻟﻲ اﺳﺖ . آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﭙﻠﻴﺖ ﭘﻼت ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻠـﻮك ﻫـﺎي ﻛﺎﻣـﻞ ﺗـﺼﺎدﻓﻲ و در ﭼﻬﺎر ﺗﻜﺮار اﺟﺮا ﺷـﺪ . ﺳـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ 15 30 آﺑﺎن، آﺑـﺎن و 15 آذر در ﻛـﺮت ﻫـﺎي اﺻـ ﻠﻲ و ﺳﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر 4 ، 7 و 10 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ودو 12 ﻓﺎﺻــﻠﻪ ردﻳــﻒ و ﺳــﺎﻧﺘﻲ24 ﻣﺘــﺮ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺷـﺪﻧﺪ . ﮔﻴـﺎه ﻗﺒﻠـﻲ ﻣﻮرد ﻛﺸﺖ در ﻫﺮ دو ﺳﺎل اﻧﺠﺎم آزﻣـﺎﻳﺶ ﮔﻨـﺪم ﺑﻮد . ، ﻗﺒﻞ از ﻛﺎﺷﺖ ﮔﻴﺎه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎك از ﻋﻤﻖ 30 ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ از ﺳـﻄﺢ ﺧـﺎك ﺗﻬﻴـﻪ و ﺑـﺮ اﺳــﺎ س ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻــﻞ، ﻣﻘــﺎدﻳﺮ ﻛﻮدﻫــﺎي ﻓــﺴﻔﺮ و 50 ﭘﺘــﺎس ﺑــﻪ ﻣﻘــﺪار ﻛﻴﻠــﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘــﺎر اﻛــﺴﻴﺪ ﻓﺴﻔﺮ و اﻛﺴﻴﺪ ﭘﺘﺎس ) ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛـﻮدي ﺳﻮﭘﺮ ﻓـﺴﻔﺎت ﺗﺮﻳﭙـﻞ و ﺳـﻮﻟﻔﺎت ﭘﺘﺎﺳـﻴﻢ ( ﻗﺒـﻞ از ﻛﺎﺷﺖ ﺑـﻪ زﻣـﻴﻦ داده ﺷـﺪ . ﻣﻘـﺪار ﻛـﻮد ﻧﻴﺘـﺮوژن 75 ﻻزم ﺑــﻪ ﻣﻘــﺪار ﻛﻴﻠــﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘــﺎر ﻧﻴﺘــﺮوژن ﺧﺎﻟﺺ ) از ﻣﻨﺒـﻊ ﻛـﻮ د اوره ﻗﺒــﻞ از ﻛﺎﺷــﺖ، ﻳــﻚ ﭼﻬــﺎرم در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﺷــﺮوع ﺳﺎﻗﻪ دﻫﻲ و ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺮوع ﮔﻠـﺪﻫﻲ ﺑــﻪ زﻣــﻴﻦ داده ﺷــﺪ . ﺑﺎﻓــﺖ ﺧــﺎك ﻣﺤــﻞ اﻧﺠــﺎم 8/1 آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﻴﻠﺘﻲ ﻟـﻮم، اﺳـﻴﺪﻳﺘﻪ 0/73 ﺷـﻮري، دﺳﻲ زﻳﻤﻨﺲ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ، ﻣـﻮاد ﺧﻨﺜـﻲ ﺷـﻮﻧﺪه و ﻛـﺮﺑﻦ 20 آﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﺑﻮد 1/46 درﺻﺪ . ﻛﺎﺷ ﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻄﻲ و ﺑﺎ دﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ . ، در ﻫﺮ دو ﺳﺎل اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺒﻞ از ﺗـﺎرﻳﺦ ﻫـﺎي ﻛﺎﺷﺖ،ﺑﺎران ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎرﻳﺪ و در دوره رﺷـﺪ ﻫـﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ آﺑﻴﺎري اﻧﺠـﺎم ﻧـﺸﺪ . ﺗﻌـﺪاد ﺧﻄـﻮط ﻛﺎﺷـﺖ 12 ﺑﺮاي ﻓﻮاﺻﻞ ردﻳﻒ و 24 ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ 12 و 6 ﺧﻂ ) 5 ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﺘـﺮ ( ﺑـﻮد، وﻟـﻲ ﻣـﺴﺎﺣﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﻓﺎﺻـﻠﻪ ردﻳـﻒ ﻳﻜـﺴﺎن و ﺑـﻪ 8 ﺗﺮﺗﻴﺐ و 4 ردﻳﻒ ﻣﻴﺎﻧﻲ از ﻓﻮاﺻﻞ ردﻳﻒ 12 و 24 ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﺑـﻮد . ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑـﻴﻦ ﻛـﺮت ﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ 2 ﻣﺘﺮ، ﻛﺮت 0/25 ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ 3 ﻣﺘﺮ و ﺗﻜﺮارﻫﺎ ﻣﺘﺮ در ﻧﻈـــﺮ ﮔﺮﻓﺘـــﻪ ﺷـــﺪ . در ﻣﺮﺣﻠـــﻪ رﺳـــﻴﺪﮔﻲ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ از ﻫﺮ ﻛﺮتده ﺑﻮﺗﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﻧﺘﺨﺎب و ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ، ﻗﻄـﺮ ﺳـ ﺎﻗﻪ اﺻـﻠﻲ و ﺗﻌـﺪاد ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋـﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪ . رﺷـﺪ ﻗﺒـﻞ از ﮔﻠـﺪﻫﻲ و ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ ) در ﻣﺮﺣﻠــﻪ رﺳــﻴﺪﮔﻲ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳــﻚ ( ﺑــﺎ ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﺑــﻴﻦ ﺗﻴﻤﺎرﻫــﺎ و دادن 1-9 ﺿﺮاﻳﺐ ﻋﺪدي، ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻋﺪد 1 ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ ﺿﻌﻴﻒ 9 ﺗﺮﻳﻦ و ﻋﺪد ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺗﻴﻤـﺎر ﺑــﻮد، ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﺷــﺪ . درﺻــﺪ ﺑﻴﻤــﺎري ﭘﻮﺳــﻴﺪﮔﻲ اﺳــــﻜﻠﺮ وﺗﻴﻨﻴﺎﺋﻲ ﺳــــﺎﻗﻪ در ﻣﺮﺣﻠــــﻪ رﺳــــﻴﺪﮔﻲ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳــﻚ و ﺑــﺎ ﺷــﻤﺎرش ﺑﻮﺗــﻪ ﻫــﺎي ﻣﺒــﺘﻼ ﺑــﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﭘﻮﺳـﻴﺪﮔﻲ اﺳـﻜﻠﺮوﺗﻴﻨﻴﺎﻳﻲ ﺳـﺎﻗﻪ ﺧﻄـﻮط
ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﻛﺮت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷـﺪ . در ﭘﺎﻳـﺎن داده ﻫـﺎي ﺑـ ﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ ﻧﺮم MSTATC اﻓﺰار آﻣـﺎري ﻣـﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ و ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ داده ﻫـﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪ دا اي ﻧﻜﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ . ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺤﺚ آﻣﺎر ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛـﺸﺎورزي ﮔﻨﺒﺪ در ﻓﺼﻞ رﺷﺪ ﻛﻠﺰا در دو ﺳـﺎل آزﻣـﺎﻳﺶ در اﺳﺖ 1 ﺟﺪول ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه . رﺷﺪ ﻗﻴﻞ از ﮔﻠﺪﻫﻲ × اﺛﺮ ﺳﺎل، ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ و اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﺎل ﺗـﺎرﻳﺦ × ﻛﺎﺷﺖ و ﺳﺎل ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﺑﺮ ﻣﻘﺪار رﺷـﺪ روﻳـﺸﻲ ﺑﻮﺗـــــﻪ ﻫـــــﺎ ﻗﺒـــــﻞ از ﮔﻠـــــﺪﻫﻲ ﺳـــــﻄﺢ در ﻳــﻚ درﺻــﺪ ﻣﻌﻨــﻲ رﺷــﺪ .(2 دار ﺑــﻮد)ﺟــﺪول اوﻟﻴــﻪ ﺳــﺮﻳﻊ و ﭘﻮﺷــﺶ ﺳــﺮﻳﻊ ﻛــﺎﻧﻮﭘﻲ ﻳﻜــﻲ از اﻫــــﺪاف ﻣﻬــــﻢ و اﺑﺘــــﺪاﻳﻲ زراﻋــــﺖ اﺳــــﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳـﺒﺐ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﺸﻌـﺸﻊ درﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪه و ﻫﻤﭽﻨــــﻴﻦ اﻓــــﺰاﻳﺶ ﭘﺘﺎﻧــــﺴﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴــــﺪ ﺷــــﻮد )Sarmadnia and Koocheki, 1993 .( ﻛﺎﺷـﺖ 15 زودﺗﺮ ﮔﻴﺎه در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ آﺑـﺎن ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪ ﺗــﺎ ﺑﻮﺗــﻪ ﻫــﺎ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺷــﺮاﻳﻂ آب و ﻫــﻮاﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اواﻳﻞ ﻓﺼﻞ، رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي ﺑـﺰرگ ﺗـﺮ و ﻗـﻮي ﺗـﺮي را در .(3 ﺷــﺮوع ﺳــﺮﻣﺎ و ﮔﻠــﺪﻫﻲ داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ )ﺟــﺪول ﮔﺮم ﺗﺮ ﺑﻮدن دﻣﺎي ﻫـﻮا در اواﻳـﻞ ﻓـﺼﻞ رﺷـﺪ در ﺳﺎل اول آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳـﺎل دوم ) (1ﺟـﺪول ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻌﻨﻲ دار رﺷـﺪ ﻗﺒـﻞ از ﮔﻠـﺪﻫﻲ ﺷـﺪ .(3 )ﺟﺪول وﺟـﻮد دﻣـﺎي ﺧﻨـﻚ ﺗـﺮ در ﺳـﺎل ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﺳــﺎل اول آزﻣــﺎﻳﺶ ﺳــﺒﺐ ﺷــﺪ ﺗــﺎ ﺑــﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺬر ﺑﺎﻻ، ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﺗـﺮ و ﺿﻌﻴﻒ × ﺗﺮ ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺳـﺎل ﻣﻘـﺪار ﺑــﺬر ﻣﻌﻨــﻲ ﺑﻮﺗــﻪ .(4 دار ﺷــﻮد)ﺟــﺪول ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻫــﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺮ و ﻗﻮي ﺗﺮ در ، ﺷﺮوع زﻣﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺑﺎ زﻣﺴﺘﺎن ﻫﺎي ﺳﺮدﺗﺮ، ﻧﻘﺶ زﻳﺎدي در اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺤﻤﻞ ﮔﻴﺎه ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎ در ﻃﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ روزت Azizi ) دارد et al., 1999 .( ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ اﺛﺮ ﺳﺎل، ﻣﻘﺪار ﺑﺬر و ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺑـﺮ ارﺗﻔـﺎع ﺑﻮﺗﻪ در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ و اﺛـﺮ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ و ﻣﻘﺪار× اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﺑﺬر ﺑﺮ ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ در ﺳــﻄﺢ ﭘــﻨﺞ درﺻــﺪ ﻣﻌﻨــﻲ .(2 دار ﺑــﻮد)ﺟــﺪول وﺟﻮد دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در اواﻳـﻞ ﻓـﺼﻞ رﺷﺪ و دوره رﺷﺪ روﻳﺸﻲ ﮔﻴﺎه ) در ﻣﺎه ﻫﺎي آﺑـﺎن، (1 آذر، دي و ﺑﻬﻤﻦ )ﺟﺪول در ﺳﺎل اول آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل دوم، ﺳﺒﺐ ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ارﺗﻔـﺎع ﺳــﺎﻧﺘﻲ136/8) ﺑﻮﺗــﻪ در ﺳــﺎل اول ﻣﺘــﺮ ( ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﻌﻨــﻲ 118) داري ﺑﻴــﺸﺘﺮ از ﺳــﺎل دوم آزﻣــﺎﻳﺶ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ (ﺷﻮد . ﻛﺎﺷـﺖ زودﺗـﺮ و ﺑﺮﺧـﻮرد اواﻳـﻞ دوره رﺷﺪ ﺑـﺎ دﻣﺎﻫـﺎي ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗـﺮ ﺳـﺒﺐ اﻓـﺰاﻳﺶ .(3 ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﺷﺖ دﻳﺮﺗﺮ ﺷﺪ )ﺟﺪول اﻳــﻦ ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺑــﺎ ﻳﺎﻓﺘــﻪ ﻫــﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت ﻗﺒﻠــﻲ ﻓﺮﺟــﻲ )Faraji, 2003 ( 401 در ﻣــﻮرد ارﻗــﺎم ﻫــﺎﻳﻮﻻ و ﺳﺎري ﮔﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد . 4 ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺑـﺬر و 7 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر از ﻧﻈـﺮ ارﺗﻔـﺎع ﺑﻮﺗـﻪ اﺧـﺘﻼف آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲ داري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧـﺸﺪ، وﻟـﻲ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ 10 ﻣﻘــﺪار ﺑــﺬر ﺑــﻪ ﻛﻴﻠــﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘــﺎر ارﺗﻔــﺎع
ﺑﻮﺗـــﻪ ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر ﻣﻌﻨـــﻲ داري اﻓـــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـــﺖ . ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﻲ رﺳــﺪ ﻛــﻪ اﻓــﺰاﻳﺶ زﻳــﺎد ﺗﻌــﺪاد ﺑﻮﺗــﻪ در واﺣــــﺪ ﺳــــ ﻄﺢ و اﻓــــﺰاﻳﺶ رﻗﺎﺑــــﺖ ﺑــــﻴﻦ آن ﻫــــﺎ ﺑــــﺮاي درﻳﺎﻓــــﺖ ﺗﺸﻌــــﺸﻊ ﻓﺘﻮﺳــــﻨﺘﺰي )Sarmadnia and Koocheki, 1993 ( دﻟﻴــﻞ 10 اﺻــﻠﻲ اﻓــﺰاﻳﺶ ارﺗﻔــﺎع ﺑﻮﺗــﻪ در ﻣﻘــﺪار ﺑــﺬر ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺑﺎﺷﺪ . ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌـﺪاد ﺑﻮﺗـﻪ در 4 ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در زﻣـﺎن ﺑﺮداﺷـﺖ در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ، 7 و 10 54 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﺑـﺬر در ﻫﻜﺘـﺎر ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ، 75 و 92 ﻋﺪد ﺑﻮد )داده ﻫـ ﺎ اراﺋـﻪ ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ .( ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌـﺪاد ﺑﻮﺗـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در روي ﺧﻂ ) ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺬر ( در ﻓﺎﺻـﻠﻪ ردﻳـﻒ 24 ﺳﺎﻧﺘﻲ 12 ﻣﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ ارﺗﻔـﺎع ﺑﻮﺗـﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﻲ داري اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ . ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ارﺗﻔـﺎع 12 ﺑﻮﺗــﻪ در ﻓﻮاﺻــﻞ ردﻳــﻒ و ﺳــ 24 ﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘــﺮ ﺑــﻪ 125/4 ﺗﺮﺗﻴﺐ 129/4 و ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ ﺑـﻮد . ﻣﻌﻨـﻲ دار × ﺷﺪن اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ روﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻐﻴﻴﺮات ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺬر در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﻮد، ﻛـﻪ ﻏﻴـﺮ .(4 ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﺳﺖ) ﺟﺪول ارﺗﻔﺎع ﺗﺎ اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ اﺛﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ و ﻓﺎﺻﻠ ﻪ ردﻳﻒ ﺑﺮ ارﺗﻔـﺎع ﺗـﺎ اوﻟــﻴﻦ ﺷــﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋــﻲ در ﺳــﻄﺢ ﭘــﻨﺞ درﺻــﺪ و اﺛــﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﺑﺮ ارﺗﻔﺎع ﺗﺎ اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲ .(2 دار ﺑﻮد)ﺟﺪول رﺷﺪ روﻳﺸﻲ زﻳﺎد در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ اول ﺳـﺒﺐ ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ارﺗﻔﺎع ﺗﺎ اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ اول ﺑـﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﻲ داري ﺑﻴﺸﺘﺮ از دو ﺗـ ﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ دﻳﮕـﺮ ﺷﻮد . ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ارﺗﻔـﺎع ﺗـﺎ اوﻟـﻴﻦ ﺷـﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋـﻲ در 47/2 ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ اول، دوم و ﺳـﻮم ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ، /6 36 و 0 38/ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ ﺑـﻮد ) .(3ﺟـﺪول اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺑﻮﺗﻪ در واﺣﺪ 10 ﺳﻄﺢ در ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﻧـﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺬر ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻌﻨﻲ دار ارﺗﻔـﺎع ﺗﺎ اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺷﺪ . ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ارﺗﻔﺎع ﺗﺎ اوﻟـﻴﻦ 4 ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑـﺬر ، 7 و 10 ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم 37/6 در ﻫﻜﺘـــــﺎر ﺑـــــﻪ ﺗﺮﺗﻴـــــﺐ ،/9 38 و 3 45/ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﺑﻮد ) .(3ﺟﺪول ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻌـﺪاد ﺳــﺎﻧﺘﻲ24 ﺑﻮﺗــﻪ روي ﺧــﻂ در ﻓﺎﺻــﻠﻪ ردﻳــﻒ ﻣﺘــﺮ 12 ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﻮﺗﻪ ﻫـﺎ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ارﺗﻔـﺎع ﺗـﺎ اوﻟﻴﻦ ﺷـﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋـﻲ ﺷـﺪ ) .(3ﺟـﺪول ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل داﺷﺘﻦ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮي ﻛﻪ دا راي ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﻪ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ و ﺷــﺎﺧﺺ ﺑﺮداﺷــﺖ ﺑــﺎﻻﻳﻲ ﺑــﻮده و اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ آن ﻫﺎ در ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﺑﻪ Azizi ) ﻧﮋادﮔﺮان اﺳﺖ et al., 1999 ( و اﻳـﻦ اﻣـﺮ در ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻛﻤﺒﺎﻳﻦ ﻧﻴﺰ اﻫﻤﻴـﺖ زﻳـﺎدي دارد . ﻗﻄﺮ ﺳﺎﻗﻪ اﺻﻠﻲ اﮔﺮﭼﻪ ﺑـﺎ ﻛﺎﺷـﺖ زودﻫﻨﮕـﺎم، ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻘـﺪار ﺑﺬر و ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳـﻒ ﻗﻄـﺮ ﺳـﺎﻗﻪ اﺻـﻠﻲ ﺑـﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ داﺷـﺖ، وﻟـﻲ در اﻳـﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻓﻮق ﺑـﺮ ﻗﻄـﺮ ﺳـﺎﻗﻪ اﺻــﻠﻲ از ﻧﻈــﺮ آﻣــﺎري ﻣﻌﻨــﻲ .(2 دار ﻧﺒــﻮد)ﺟــﺪول ﻣﻌﻨﻲ × دار ﺷﺪن اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ
ﺑﺮ ﻗﻄﺮ ﺳﺎﻗﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ دﻟ ﻴﻞ روﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻐﻴﻴـﺮات 10 ﻗﻄﺮ ﺳـﺎﻗﻪ اﺻـﻠﻲ در ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺬر ﺑـﻮد ) (4ﺟـﺪول ، ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻴـﻪ اﺳﺖ . ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ اﺛﺮ ﺳـﺎل، ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ و ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر ﺑـﺮ ﺗﻌـﺪاد ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ در ﺳﻄﺢ ﻳـﻚ درﺻـﺪ ﻣﻌﻨـﻲ دار ﺑـﻮد .(2 )ﺟﺪول ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌـﺪاد ﺷـﺎﺧﻪ ﻫـﺎي ﻓﺮﻋـﻲ در 4/4) ﺳـﺎل دوم آزﻣــﺎﻳﺶ ﻋــﺪد در ﺑﻮﺗـﻪ ( ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﻌﻨﻲ 3/88) داري ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎل اول ﻋﺪد در ﺑﻮﺗـﻪ ( ﺑﻮد . ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ وﺟﻮد دﻣﺎي ﺧﻨـﻚ ﺗـﺮ در ﻃﻮل دوره رﺷﺪ روﻳﺸﻲ ) اواﻳﻞ ﻓﺼﻞ رﺷﺪ ( ﺳـﺒﺐ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪن ﻃﻮل اﻳﻦ دوره و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ ي ﻓﺮﻋﻲ در ﺳﺎل دوم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳـﺎل اول آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﻴﻦ Faraji ) ﻓﺮﺟــﻲ و ﻫﻤﻜــﺎران et al., 2006 ( در ﻣﻮردژﻧﻮﺗﻴﭗ ﻫـﺎي 500آﭘـﺸﻦ 3- واس ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ دارد . ﺗــﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷــﺖ از ﻃﺮﻳــﻖ ﻛــﺎﻫﺶ رﺷــﺪ روﻳــﺸﻲ و ﻛــﺎﻫﺶ ﻃــﻮل دوره ﺳــﺒﺰ ﺷــﺪن ﺗــﺎ ﺷﺎﺧﻪ دﻫﻲ ﺳـﺒﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨـﻲ دار ﺗﻌـﺪاد ﺷـﺎ ﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺷﺪ . ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﺷـﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋـﻲ در ﺗـﺎرﻳﺦ 4/73 ﻛﺎﺷﺖ اول، دوم و ﺳﻮم ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ،/05 4 و /64 3 ﻋﺪد ﺑﻮد .(2 ) ﺟﺪول ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻌـﺪاد ﺑﻮﺗـﻪ در ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻓـﻀﺎي ﻫـﺮ ﺑﻮﺗـﻪ ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ . ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﺷﺎﺧﻪ ﻓﺮﻋﻲ در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑـﺬر 4،7 و 10 ﻛﻴﻠــﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘــﺎر ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﻴــﺐ 45 4/ ، 8 4 و 89 3/ ﻋﺪد ﺑﻮد .(3 ) ﺟﺪول درﺻﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ اﺳﻜﻠﺮوﺗﻴﻨﻴﺎﻳﻲ ﺳﺎﻗﻪ درﺻﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ در ﺳﻄﺢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ و ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر، ﻓﺎﺻـﻠﻪ ردﻳـﻒ و × اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ ) .(2ﺟـﺪول ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ درﺻﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ 9/02) دوم درﺻﺪ ( ﺑﻮد، ﻛـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ دو ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ دﻳﮕﺮ داراي ﺳﺎﻗﻪ ﻫﺎي ﻇﺮﻳﻒ ﺗﺮ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ .(3 ﺑــﻪ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ ﻛﻤﺘــﺮ ﺑــﻮد )ﺟــﺪول ﻧــﻮردﻳﻦ و Nordin ) ﻫﻤﻜﺎران et al., 1992 ( ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ ﻛــﻪ ﻣﻘــﺪار ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﮔﻠــﺪﻫﻲ ﻛﺎﻣــﻞ، ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ آﺳﻜﻮﺳﭙﻮرﻫﺎ ي ﺑﻴﻤﺎرياﺳﺖ . درﺻﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر و اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ و در واﻗﻊ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﻬﻮﻳـﻪ ﻣﻨ ﺎﺳـﺐ و ﻓــﻀﺎي ﺑــﻴﻦ ﺑﻮﺗــﻪ .(3 ﻫــﺎ، اﻓــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓــﺖ)ﺟــﺪول اﮔﺮﭼﻪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻫـﺎي ﻛﺎﺷـﺖ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر، درﺻـﺪ ﺑﻴﻤـﺎري اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ، وﻟـﻲ ﻣﻌﻨﻲ دار ﺷﺪن اﺛـﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ × ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ ﻣﻘـﺪار ﺑﺬر ﺑﻪ دﻟﻴﻞﺷﻴﺐ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺑﻴﻤـﺎري ﺑـﻮد .(4 )ﺟــــﺪول اﻳــــﻦ ﻧﺘــــﺎﻳﺞ ﺑــــﺎ ﻳﺎﻓﺘــــﻪ ﻫــــﺎي Faraji ) ﻓﺮﺟـــﻲ و ﻫﻤﻜـــﺎران et al., 2006 ( ﻣﻄﺎﺑﻘــــــﺖ دارد . ﻣــــــﻮراﻟﺰ و ﺗﻮرﻛﻴﻨﮕﺘــــــﻮن )Morrales and Turkington, 1993 ( ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر و ﻛـﺎﻫﺶ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ردﻳﻒ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ درﺻﺪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫـﺎ و درﺻﺪ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﭘﻮﺳـﻴﺪﮔﻲ ﺳـﺎﻗﻪ ﻣــﻲ ﺷــﻮد .آن در ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ردﻳــ ﻫــﺎ ﺗﻴﻤــﺎر ﻓﺎﺻــﻠﻪ ﻒ
8 ﺳﺎﻧﺘﻲ ×ﻣﺘـﺮ 9 ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘـﺎر، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ وﻗﻮع ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﺻﺪ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎري درﺻــﺪ37/5) ( و ﻛﻤﺘــﺮﻳﻦ ﻣﻘــﺪار ﻋﻤﻠﻜــﺮد داﻧــﻪ ﻫﻜﺘــﺎر 2490) ﻛﻴﻠــﻮﮔﺮم در ( ﺷــﺪ، در ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ درﺻــﺪ21/5) ﻛﻤﺘــﺮﻳﻦ ﻣﻘــﺪار آﻟــﻮدﮔﻲ ( و در 3320) ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد داﻧـﻪ ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘـــﺎر (ﻣﺮﺑـــ 16 ﻮط ﺑـــﻪ ﺗﻴﻤـــﺎر ﻓﺎﺻـــﻠﻪ ردﻳـــﻒ ﺳﺎﻧﺘﻲ × ﻣﺘﺮ ﺑﻮد 6 ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر . ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ × اﺛﺮ ﺳﺎل و اﺛـﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﺎل ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ و × ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷــﺖ ﻓﺎﺻــﻠﻪ ردﻳــﻒ ﺑــﺮ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ در ﺳــﻄﺢ ﭘــﻨﺞ درﺻــﺪ و اﺛــﺮ ﻓﺎﺻــﻠﻪ × ردﻳــﻒ و اﺛــﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑــﻞ ﺳــﺎل ﻣﻘــﺪار ﺑــﺬر، ﺗــﺎرﻳﺦ ×ﻛﺎﺷﺖ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر و × ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺑـﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗـﻪ ﻫـﺎ در ﺳـﻄﺢ اﺣﺘﻤـﺎل ﻳــﻚ درﺻــﺪ ﻣﻌﻨــﻲ .(2 دار ﺑــﻮد)ﺟــﺪول اﻓــﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ در ﺳﺎل اول آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ، وﺟـﻮد ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﮔﺮم ﺗﺮ در اواﻳﻞ ﻓـﺼﻞر ﺷـﺪ ،(1 )ﺟﺪول ﺑﺎﻋﺚﺷﺪ ﺗـﺎ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﻪ ﺧﻮاﺑﻴـﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗــﻪ (8/53) ﻫــﺎ در ﺳــﺎل اول آزﻣــﺎﻳﺶ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﻌﻨـــﻲ داريﻛﻤﺘـــﺮ از ﺳـــﺎل دوم ﺷـــﻮد (8/75) .(3 )ﺟــﺪول ﺑــﺎ ﺗــﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷــﺖ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗــﻪ ﻫــﺎاﻓــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓــﺖ (3 ) ﺟــﺪول ، اﮔﺮﭼــﻪ ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ ﻣﻌﻨــﻲ دار ﺷــﺪن اﺛــﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑــﻞ ×ﺳﺎل ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ، اﺛﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري ﻣﻌﻨـﻲ دار ﻧﺒـﻮد .(2 )ﺟــﺪول ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗــﻪ ﻫــﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ 15 ﻫﺎي ﻛﺎﺷﺖ آﺑﺎن، 30 آﺑﺎن و 15 ﺗﺮﺗﻴــﺐ ،/52 8 و ﺑــﻮد8/92 . اﻓــﺰاﻳﺶ ﻣﻘــﺪار ﺑﺬر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺪاد ﺑﻮﺗـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻣﺘـﺮ ﻣﺮﺑـﻊ ﺳﺒﺐ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ) ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﻪ ﺧﻮاﺑﻴـﺪﮔﻲ ﻛﻤﺘﺮ (ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎﺷﺪ ) .(3ﺟـﺪول ﻣﻌﻨـﻲ دار ﺷـﺪن اﺛـﺮ × ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺳﺎل ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺷـﻴﺐ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻘــﺪار ﺑــﺬر در دو ﺳــﺎل اﻧﺠــﺎم آزﻣــﺎﻳﺶ ﺑــﻮد .(4 )ﺟﺪول در ﺳﺎل اول آزﻣﺎﻳﺶ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ وﺟـﻮد ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي ﺑﻠﻨـﺪﺗﺮ ) (3ﺟـﺪول و ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ در ﻣﺮاﺣﻞ ﮔﻠﺪﻫﻲ و ﭘﺮﺷﺪن داﻧﻪ ﻫﺎ ) ﻣـﺎه ﻫـﺎي ﺑﻬﻤـﻦ، اﺳـــﻔﻨﺪ و ﻓـــﺮوردﻳﻦ ،(1ﺟـــﺪول، ﻛـــﻪ ﮔﻴـــﺎه ﺑـــﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻌﺪ از ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺑـﻮدن ، ﺑﻮﺗﻪ و وﺟﻮد ﺑﺎدﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺣـﺴﺎس اﺳﺖ، ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاي ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫـﺎ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗـﺮ ﺑﻮد . در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑـﺬر در ﺳـــﺎل اول آزﻣـــﺎﻳﺶ ﺑﻴـــﺸﺘﺮ از ﺳـــﺎل دوم ﺷـــﺪه ) و (4ﺟــﺪول اﺛــﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑـــﻞ ﻓــﻮق ﻣﻌﻨــﻲ دار ﺷـــﺪ .(2 )ﺟﺪول 12 اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ردﻳـﻒ از ﺑـﻪ 24 ﺳـﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘـﺮ و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﺪاد ﺑﻮﺗﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در روي ﺧـﻂ ﺳـﺒﺐ اﻳﺠــﺎد ﺑﻮﺗــﻪ ﻫــﺎي ﺑﻠﻨــﺪﺗﺮﺷــﺪ و در ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﻣﻘــﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻨـﻲ داري .(3 ﻛــﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓــﺖ )ﺟــﺪول ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺧﻮاﺑﻴــﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗــﻪ 12 ﻫــﺎ در ﻓﻮاﺻــﻞ ردﻳــﻒ و 24 ﺳﺎﻧﺘﻲ 8/79 ﻣﺘﺮ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ و 49 8/ ﺑـﻮد . ﻣﻌﻨـﻲ دار × ﺷﺪن اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ روﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوﻣﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴـﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗـﻪ ﻫـﺎ ﺑـﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر در ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛﺎﺷـﺖ
ﺑﻮد . وﺟـﻮد ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺗـﺮ ﺑـﺮاي ﺧﻮاﺑﻴـﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺎي ﻛﺎﺷﺖ اول و دوم)ﺑﻮﺗﻪ ﻫـﺎي (3 ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ و ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ، ﺟﺪول ﺳﺒﺐﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ 10 ﻫﺎ در ﻣﻘﺪار ﺑـﺬر ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻨـﻲ داري ﻛﻤﺘـﺮ از 4 ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺬر و 7 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺷـﻮد وﻟـﻲ، در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﺳﻮم اﻳﻦ اﻣﺮ ﺻـﺎدق ﻧﺒـﻮده و ﺑـﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺗـﺮ و ﺑـﺎ ﻋﻤﻠﻜـﺮد داﻧـﻪ (3 ﻛﻤﺘﺮ )ﺟﺪول ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴـﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺬر اﺧـﺘﻼف آﻣـﺎري ﻣﻌﻨــﻲ .(4 وﺟــﻮد ﻧﺪاﺷــﺖ )ﺟــﺪول دار ﺷــﺪن اﺛــﺮ × ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷـﻴﺐ ﺗﻔﺎوت ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗـﻪ ﻫـﺎ ﺑـﺎ اﻓــﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻــﻠﻪ ردﻳــﻒ در ﺗــﺎرﻳﺦ ﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻛ .(4 ﺎﺷﺖ ﺑﻮد)ﺟﺪول در ﻫـﺮ ﺳـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ ﺑــﺎ اﻓــﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻــﻠﻪ ردﻳــﻒ ﻣﻘــﺪار ﻣﻘﺎوﻣــﺖ ﺑــﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـﺖ، وﻟـﻲ روﻧـﺪ اﻳـﻦ ﻛﺎﻫﺶ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺎي ﻛﺎﺷـﺖ اول و دوم ﺑﻴـﺸﺘﺮ و ﻣﻌﻨــﻲ دار .(4 ﺑــﻮد)ﺟــﺪول اﻳــﻦاﻣــﺮ در ﻣــﻮرد اﺛــﺮ × ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق ﺑﻮد . ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﺠﺎد ﺷﺮ اﻳﻂ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻘﺪار ﺑﺬر 10 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺬر، اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ در ﻣﻘﺪار ﺑﺬر 10 ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺳﺒﺐ اﻳﺠـﺎد اﺧـﺘﻼف آﻣـﺎري ﻣﻌﻨـﻲ دار در ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ و ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑﻮﺗـﻪ ﻫـﺎ ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘـﺮ ﺑـﺬر اﻓـﺰاﻳﺶ ، ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺳـﺒﺐ اﺧـﺘﻼف آﻣـﺎري ﻣﻌﻨـﻲ دار از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﻧﺸﺪ، اﮔﺮﭼـﻪ ﺑـﺎ اﻓـــﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻـــﻠﻪ ردﻳـــﻒ ﻣﻘـــﺪار ﻣﻘﺎوﻣـــﺖ ﺑـــﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪﮔﻲ ﺑﻮﺗﻪ .(4 ﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ)ﺟﺪول ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﺎل، ﺗـﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ، ﻣﻘﺪار ﺑـﺬر و ﻓﺎﺻـﻠﻪ ردﻳـﻒ از ﻧﻈـﺮ آﻣـﺎري ﻗـﺮار ﻧﮕﺮﻓــﺖ، در ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ ﺳــﺎل × اﺛــﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑــﻞ ﺗــﺎرﻳﺦ × ﻛﺎﺷﺖ، ﺳﺎل × ﻣﻘﺪار ﺑﺬر و ﺳﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪ ردﻳﻒ ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻـﺪ ﻣﻌﻨـﻲ دار ﺑـﻮد .(2 )ﺟــﺪول ﺑــﺎ ﺗــﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷــﺖ ﻋﻤﻠﻜــﺮد داﻧــﻪ ﻛـــﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـــﺖ . 3512 ﺗـــﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـــﺖ اول ﺑـــﺎ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﺳـﻮم 2742 ﺑﺎ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم در ﻫﻜﺘﺎر ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد دا ﻧﻪ .(3 را داﺷﺘﻨﺪ )ﺟﺪول ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧـﻪ در اﺛـﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﻜﻲ و دﻣـﺎ در ﻃـﻲ دوره ﺑﻌـﺪ از ﮔﻠﺪﻫﻲ، در اﺛﺮ ﺗﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷﺖ، ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎﻛﻴﻨﮓ و (Hocking and Stapper, 1993) اﺳـﺘﺎﭘﺮ ﻧﻴـﺰ ﮔــــﺰارش ﺷــــﺪه اﺳــــﺖ .ﻛــــﻮرﻧﻴﺶ ﻣــــﺎﻳﻠﺮ و )Mailer and Cornish, 1987 ( ﻧﻴﺰ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﻓــﺰاﻳﺶ ﺗــﻨﺶ ﺧــﺸﻜﻲ ودﻣــﺎ ﺑﻌــﺪ از ﮔﻠــﺪﻫﻲ ﻛﻠـــﺰا، در اﺛـــﺮ ﻛـــﺸﺖ دﻳـــﺮ، ﺳـــﺒﺐ ﻛـــﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜـــﺮد داﻧـــﻪ ﻣـــﻲ ﺷـــﻮد .ﻫﻤﻜـــﺎران ﻓـــﺮري و )Farre et al., 1999 ( اﺛــﺮ ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷــﺖ ﺑــﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﻪ و ﺳﺎﻳﺮ ﺻﻔﺎت زراﻋﻲ ﭼﻨﺪ رﻗﻢ ﻛﻠﺰا را در دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ زﻳـﺎد و ﻛـﻢ در ﻏـﺮب اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗـﺮار دادﻧـﺪ و ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﮔﺮﻓ ﺘﻨـﺪ ﻛــﻪ ﺑــﺎ ﺗــﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷــﺖ ﻋﻤﻠﻜــﺮد داﻧــﻪ ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﻌﻨﻲ داري ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ . در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ آن ﻫـﺎ ﺑـﻪ ازاي ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ در ﻛﺎﺷـﺖ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد
داﻧﻪ ارﻗﺎم ﻛﻠـﺰا در دو ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﺎ ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ زﻳـﺎد و 3/3 ﻛﻢ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ و 1 10/ درﺻـﺪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـﺖ . آن ﻫﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ز ﻳـﺎد ﺷــﺮاﻳﻂ آب و ﻫــﻮاﻳﻲ در ﺳــﺎل ﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ در ﻧـــﻮاﺣﻲ ﺑـــﺎ آب و ﻫـــﻮاي ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧـــﻪ اي اﻧﺠـــﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ و رﻗﻢ ﺿﺮوري اﺳﺖ . ، در ﻫــﺮ دو ﺳــﺎل آزﻣــﺎﻳﺶ ﻋﻤﻠﻜــﺮد داﻧــﻪ در 15 ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ آﺑﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﻲ داري ﺑﻴـﺸﺘﺮ از دو ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد، در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺗــﺎرﻳﺦ ﻫــﺎي 30 ﻛﺎﺷــﺖ آﺑــﺎن و 15 آذر روﻧــﺪ ﻣﺘﻔــﺎوﺗﻲ ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﺷــﺪ ) اﮔﺮﭼــﻪ ﺑــﻴﻦ دو ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﻓﻮق در دو ﺳﺎل اﻧﺠـﺎم آزﻣـﺎﻳﺶ اﺧـﺘﻼف آﻣــﺎري ﻣﻌﻨــﻲ داري ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻧــﺸﺪ.(ﮔﻴﺎﻫــ ﺎن در 15 ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷـﺖ آﺑـﺎن ﺑـﺎ ﺑﻬـﺮه ﮔﻴـﺮي از ﺷـﺮاﻳﻂ ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اواﻳﻞ ﻓﺼﻞ رﺷﺪ، اﺳـﺘﻘﺮار ﺳـﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺑﻮﺗﻪ ، ﻫﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎي ﻗﻮي ﺗﺮ و ﺗﻌـﺪاد ﻏـﻼف در ﺑﻮﺗﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮاﻧـﺴﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜـﺮد داﻧـﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦدﻣﺎي ﻫﻮا در دو ﺳـﺎل اﻧﺠـﺎم آزﻣﺎﻳﺶ در ﻧﻴﻤـﻪ دوم آﺑـﺎن ﻣـﺎه ) ﻛـﻪ ﺳـﺒﺰ ﺷـﺪن ﺑﺬرﻫﺎي ﻛﻠـﺰاي ﻛﺎﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه در ﺗـﺎرﻳﺦ 15 آﺑـﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ( ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آذر ﻣﺎه و ﻧﻴﻤـﻪ اول دي ﻣـﺎه ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﺒﺰ ﺷـﺪن ﺑـﺬر ﺗﺎرﻳﺦ 30 ﻫـﺎي ﻛـﺸﺖ آﺑـﺎن و 15 آذر اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪ .(1 )ﺟﺪول ﻣﻌﻨﻲ × دار ﺷﺪن اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺳـﺎل ﻣﻘـﺪار ﺑـﺬر ﺑـﻪ دﻟﻴــﻞ روﻧــﺪ ﻣﺘﻔــﺎوت ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﻋﻤﻠﻜــﺮد داﻧــﻪ ﺑــﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﺑﺬر در دو ﺳﺎل اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﺑـﻮد .
منبع : نهال و بذر
ثبت نام
با ایمیل خود وارد شویدورود
