شناخت راهبرد رسانه های فارسی زبان بیگانه، در مدیریت تصویرِ نهاد ولایت فقیه

شناخت راهبرد رسانه های فارسی زبان بیگانه، در مدیریت تصویرِ نهاد ولایت فقیه

با گسترش اهیمت رسانه ها در دیپلماسی عمومی جهانی ، برخی کشور ها ی متخاصم اقدام به راه اندازی رسانه های فارسی زبان کرده اند . هر رسانه ای برای عملیات رسانه ای پیرامون موضوعات مد نظر خود ، الگوی راهبرد دارد که بر اساس ان عمل می کند . این راهبرد ها ، علاوه برد مشخص کردن هدف نهایی و جهت گیری کلان رسانه ، به عنوان نقشه راهی است تا رسانه را در مسیر هدف اصلی خود قرار دهد و لذا شناخت راهبرد های عملیات رسانه ای این شبکه ها ، برای مقابله با انها  ، حائز اهمیت است . در این میان ، نهاد ولایت فقیه ، به عنوان یکی از این نهاد های حیاتی نظام جمهوری اسلامی ایران ، همواره مورد هجمه رسانه های مذکور بوده است و پژوهش حاظر با تمرکز بر نهاد ولایت فقیه ، بر ان بوده تا مختصات راهبردی انگار ارائه شده از این نهاد را ذیل شبکه های ماهواره ای فارسی زبان شناسایی و تبیین کند . پژوهش حاظر با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی ، ذیل نظریه بازنمایی ، به تحلی محتوای مضامین مرتبط با نهاد ولایت فقیه در یک بازه زمانی ده ساله و یازده رسانه فارسی زبان پرداخته است . نتایج این تحقیق نشان داد که راهبرد اصلی این رسانه های به گونه ای است که از پنج بنیان مهم این نهاد اعتبار زدایی می کند و این راهبرد شامل اعتبار زدایی از شخص حقیقی ولی فیقه ، بنیان دینی و فکری این نهاد ، وجه مردمی ولایت فقیه ، پشتوانه قانونی و نهایتا جنبه کارکردی نهاد ولایت فقیه است . این اعتبار زدایی به گونه ای صورت می پذیرد که در نهایت منجر به مشروعیت زدایی از این نهاد شده و لزوم حذف ان به مخاطب القا شود .

مفهوم تصویر سازی یا انگاره سازی ، از اصلی ترین مفاهیم و اهداف حوزه ارتباطات و مدیریت رسانه است . در اینجا مراد از انگاره ، تصویر بازسازی شده ای از واقعیت است که در غالب موارد با واقعیت موجود تفاوت های اساسی و ماهوی دارد. انگار به مثابه  سازه ای است که مضمون ان به خودی خود ، مجموعه ای از تصاویری است که از جنبه های مختلف واقعیت ، در ذهن فرد وجود دارد .  رسانه ها با استفاده از تصویر سازی به مدیریت تصویر سوژه های خود ، متناسب با انگاره مطلوب خود می پردازند . مدیریت تصویر  نیز نتیجه ترکیب مفهوم مدیریت برداشت و مدیریت پیام بوده و به معنای ساماندهی فرایند های رسانه ای برای  انتقال انگاره ای هدفمند و مطلوب به مخاطب است . انگاره ای از اشخاص ، نهاد ها ، رویداد ها یا موضوعات به گونه ای که متناسب با اهداف یک رسانه بوده و با بهره گیری از ظرفیت های پرداختی و فراوری رسانه ای ، بتواند حتی المقدور انگاره ای حساب شده را در ذهم مخاطب بر ساخت کند. این جهت دهی به ذهن و احساسات مخاطب ، برای ایجاد اندیشه و حس مثبت یا منفی نسبت به سوژه ها در عرصه های مختلف صورت می پذیرد . در حوزه سیاست نیز ، رسانه ها ممکن است با برساخت تصویری قدرتمند یا ضعیف ، اخلاق مدار یا غیر اخلاقی ، سر کوبگر یا مردم دار و …. از اشخاص و حاکمیت ها ، تلاش کنند اندیشه و احساس مخاطبان خود را در راستای سیاست های راهبردی مدیران رسانه جهت دهی کنند . این روند افزایش نقش تصویر سازی در دنیای سیاست ، همچنان در حال رشد است و بر اساس انجه گفته شد می توان ادعا کرد درک بشر از پدیده ها ، غالبا ناشی از بر ساختی است که رسانه ها به او ارائه می دهند . به گفته ژان بودیار ، امروزه تصاویر ، واقعی تر حتی تاثیر گذارتر از واقیعت شده اند  تاجایی که امروزه درک ما ، درکی رسانه ای است و تمام تصورات و دانشی را که امروزه داریم ، رسانه ها شکل می دهند .

با پذیرش این پیش فرض اهمیت توجه بع تصویر ارائه شده توسط رسانه های گفتمان خودی . لذا به طور کلی برای انجام پروژه های مدیریت تصویر ، سه فازمستقل و در عین حال مکمل مورد توجه قرار می گیرند ؛ فاز نخست بررسی وضعیت سوژه در فضای رسانه ای اختصاص دارد که مشتمل بر تشخیص و تحلی انگاره ارائه شده توسط رسانه های خودی ، رسانه های رقیب و مطالب مطرح شده در رسانه های اجتماعی است تا بر اساس برایند این سه بستر رسانه ای ، تخمین قابل تعمیم و دقیقی از وضعیت موجود انگاتره اراءه شده در فضای رسانه ای به دست اید . در فاز دوم اما معمولا تلاش میشود تا انگاره موجود یا تثبیت شده سوژه در طیف های مختلف افکار عمومی و نخبگانی که بر امده از مجموعه ای از عوامل رسانه ای و غیر رسانه ای است ؛ بر اساس رویکرد های کلاسیک پیمایش یا مخاطب سنجی های مدرن مبتنی برد کلان داده ، استخراج و تحلیل شود . در نهایت فاز سوم ناظر به تلاش برای استفاده از داده های موجود و ظرفیت ها و محدودیت های اختصاصی سوژه بنا بر شرایط اقتضایی خاصی است که با در نظر گرفتن مجموعه ان ها ، تجویز هایی در جهت برساخت انگاره های هدفمند یا واسازی برخی از انگاره های موجود انجام می شود .

در فضای سیاسی جمهوری اسلامی ایران ، نهاد ولایت فقیه ، از جایگاه ویژه ای برخوردار است . به دلیل ماهیت دینی و اسلامی جمهوری اسلامی ایران اهمیت ویژه اینن نهاد در حفظ استقلال و ازادی ایران اسلامی ، این نهاد از اصلی ترین اهداف رسانه های بیگانه برای عملیات رسانه ای است . از این رو ، انتخاب این سوژه از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است .

با توجه به اینکه مخاطب این رسانه ها ، در مورد نهاد ولایت فقیه ، خالی الذهن نیست و انگاره های مختلفی از نهاد ولایت فقیه طی سالیان اخیر در زهنش نقش بسته است. به همین دلیل فرایند کار در این رسانه ها به گونه ای است که انگاره های تصویری موجود را تخریب و سپس انگاره های جدید مد نظر خود را جایگزین کنند . در واقع  عملیات تصویر سازی در مورد پدیده ای که تصویر موجود واسازی می شود ، یعنی انگاره های موجود پیرامون ان پدیده یا شخصیت ، مورد تشکیک قرار می گیرد تا در نهایت با خدشه دار شدن ان انگاره ها در ذهن مخاطبان ، تصویر موجود اعتبار زدایی شود و مخاطب اماده پذیرش تصویر جدید گردد. پس از ان بازسازی تصویر مورد نظر صورت می پذیرد ؛ یعنی تصویر جایگزین مد نظر رسانه ، به مخاطب اراءه می شود . از این رو در این پژوهش ، هر دو مرحله واسازی تصویر موجود و بر ساخت تصویر جدید توجه شده است . در نهایت می توان گفت پژوهش حاظر به دنبال شناخت تصویری است که رسانه های فارسی زبان بیگانه  از نهاد ولایت فقیه برای مخاطبان خود بازنمایی می کنند . برای انجام این مهم ، یک بازه زمانی ده ساله در نظر گرفته شده است . هرگونه محتوا مرتبط با مضمون اصلی تحقیق از یازده رسانه سیاسی بیگانه ، شامل محتوای تصویری موجود از شبکه های ماهواره ای بی بی سی فارسی ، صدای امریکا، من و تو، ایران فردا، ایران اینتر نشنال ، پارس ، کانال یک و اندیشه استخراج شده و علاوه بر این دویست گزارش مکتوب در وبسایت شبکه های مذکور به علاوه وب سایت رایدیو فردا ، دویچه وله فارسی و رادیو زمانه نیز مورد بررسی قرار گرفته است .

منبع : qzparadise.ir