تحقيقات كود در ايران: نگاهي به گذشته، رهنمودي براي آينده به چه معناست ؟

تحقیقات کود در ایران: نگاهی به گذشته، رهنمودی برای آینده به چه معناست ؟

ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ در اﻳﺮان از ﺳﺎل ﺑﺎ اﻧﺪازي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اي در ﻛﺮج آﻏﺎز ﺷﺪ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺰارش ﭘﮋ در وﻫﺸﻲ 1340 ﺑﺎره ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ در ﻛﺸﺎورزي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺗﺄﺳﻴﺲ » اداره ﻛﻞ « ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك . ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﻮار و ﺑﺎر ﻛﺸﺎورزي)ﻓﺎﺋﻮ (اﺳﺖ ، ﻫﺪف ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي در آن ﺳﺎل از ﻫﺎ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ :اﻟﻒ (ﻓﺎﻳﺪه ﻣﻌﺮﻓﻲ ب ﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮد ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ و ( ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺸﺎورزان ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻫﺮﭼﻪ ﻳﺸﺘﺮ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺼﻮل . اﻣﺎ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ اﺛﺮﻫﺎي زﻳﺎﻧﺒﺎر ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻲ روﻳﻪ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻧﻮران و ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺪاري زﻳﺴﺖ ﺑﻮم آﺷﻜﺎر ﺷﺪ ﻫﺪف ﻫﺎ ﺑﺎزﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و اﺳﺘﻔﺎده ا ز ﻛﻮدﻫﺎي داﻣﻲ، زﻳﺴﺖ ﺟﺎﻣﺪﻫﺎ، ﻛﻮدﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ، و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ رﻓﺖ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ رود ﻣﻮاد ﻛﻢ ﺧﻄﺮﺗﺮي ﺑﺮاي زﻳﺴﺖ ﺑﻮم ﺑﺎﺷﻨﺪ . اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺮوري اﺳﺖ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮ روﻧﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺰارش ﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ داﻧﺸﻮران ﻋﻠﻮم ﺧﺎك اﻳﺮان در اﺳﺖ 50 دوره ﺳﺎﻟﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه . دﺳﺘﺎوردﻫﺎ، ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ، و ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺸﺘﻪ و ﺳﻌﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻘﺸﻪ راﻫﻲ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اراﺋﻪ ﺷﻮد .

زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﮔﻴﺎه واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ زﻳﺮا ﮔﻴﺎه ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻏﺬا، ﭘﻮﺷﺎك، دارو، و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻬﻤﻲ ﻧﻴﺰ در زﻳﺒﺎ ﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻲ و آراﻣﺶ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﺸﺮ دارد . اﻣﺎ ﮔﻴﺎه، ﺑﺮاي اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل، ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﺎك اﺳﺖ واﺑﺴﺘﻪ . ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از زﻣﺎﻧﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر دور، ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻴﺎه، اﻗﺪام ﺑﻪ ﻛﻮددﻫﻲ ﺧﺎك ﻛﺮده اﺳﺖ . ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﻮدﻫﺎي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از ﺿﺎﻳﻌﺎت و ﭘﺴﻤﺎﻧﻬﺎي آﻟﻲ » ﺣﻴﻮاﻧﻲ، اﻧﺴﺎﻧﻲ، و ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت اﻣﺮوزي .« ﻛﻮد ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ در ﺳﻄﺢ وﺳﻴﻊ اﻗﺪام ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻛﻮدﻫﺎي آﻟﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺮده ﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ در ﻛﺸـﻮرﻫـ ﺟـ ﺳ »ﺎي اﻫﻤ« ﻬﺎن ـﻮﻣـﻲ ـ ﻛ ﻴﺖ و ـﺎرﺑـ در ﺮد ﺧﻮد
ﻛﺸﺎورزي را ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺣﻔﻆ ﻛﺮد . ﺑﺎ آﺷﻜﺎر ﺷﺪن ﺗﺪرﻳﺠﻲ زﻳﺎﻧﻬﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﻲ ﻛﺎرﺑﺮد روﻳﻪ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ، ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ رخ داد و ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮدﻫﺎي آﻟﻲ روﻧﻖ دوﺑﺎره ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ﻛﺸﺘﺰارﻫﺎي ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﻣﺮوزي ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻮد آﻟﻲ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻮده و ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺰارﻋﻲ ﺑﻪ «ارﮔﺎﻧﻴﻚ» را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎ ﺑﻬﺎي ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ . در اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ روﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻨﺪﺗﺮي در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ . ﻫﺪف از ﺗﻬﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺪ ﮔﻮﻧﻪ رواج ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ در اﻳﺮان، ﻣﺮوري ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ، و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻧﺠﺎم ﺑﻬﺘﺮ و ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪﺗﺮ آﻧﻬﺎ در آﻳﻨﺪه اﺳﺖ .

ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻳﻮﺳﻒ ﻫﺮوي، ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﺘﺎب ارﺷﺎد ) «اﻟﺰراﻋﻪ از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﺑﺎ ارزش ﻋﻠﻢ زراﻋﺖ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ، ﺗﺄ ه921ﻟﻴﻒ . ق . ه893 ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ . خ (. ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻧﺎم و ﺧﻮاص ﻛﻮدﻫﺎي راﻳﺞ آن دوران ﭘﺮداﺧﺘﻪ و از ﻛﻮدﻫﺎي ﻣﺮﻏﻲ ﺑﻂ )ﻣﺮﻏﺎﺑﻲ ( و ﻛﺒﻮﺗﺮ؛ ﻛﻮدﻫﺎي داﻣﻲ درازﮔﻮش )اﻻغ ( ( اﺳﺐ، اﺳﺘﺮ)ﻗﺎﻃﺮ ، ﻣﻴﺶ، ﺑﺰ، ﮔﺎو، و ، ﺧﻮك؛ و ﻛﻮدﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻛﺎه ﻏﻼت و ﺑﻘﺎﻳﺎي ﺑﺎﻗﻼ ﻧﺎم ﺑﺮده و ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮدﮔﻴﺎﻫﺎن را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ ) .(1356ﻣﺸﻴﺮي، اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه داﻧﺶ ﺗﺎرﻳﺨﻲﭼ ﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد وﻟﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘ ﻮان ﺑﻪ ﻛﺘﺎب او ﻋﻨﻮان ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت داد ﻛﻮدي اﻳﺮان را . ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮع ﻛﻮد راﻳﺞ در ﻛﺸﺎورزي 1324 اﻳﺮان ﻛﻮدﻫﺎي آﻟﻲ ﺑﻮده، ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮده و ﺧﻮاص و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﺳﺎل روﺷﻦ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ . » در اﻳﻦ ﺳﺎل ﺑﻨﮕﺎه وﻗ «ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت ﻛﺸﺎورزي ﺖ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺳﻢ ﺳﺎزي ﻛﺮج ) (1309ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ) ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺪﻣﺎت .(1385 ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ، ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد 4 از ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﺎ 5 ﻫﺰار ﺗﻦ ﺳﻮﭘﺮﻓﺴﻔﺎت، ﭘﻮدر اﺳﺘﺨﻮان، و ﻧﻴﺘﺮات ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ) وار .(2004 ﺑﻲ ﻧﺎم، آﻣﺎر ﻣﺴﺘﻨﺪي از دات، 1324 ﺗﻮﻟﻴﺪ، و ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از ﺳﺎل و ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از آن، در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ) ﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه از آن ﺑﻲ اﻃﻼع اﺳﺖ .( ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ واردات ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﮔﺰارش ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 250 ﺗﻦ ) 100 ﺗﻦ ﺳﻮﻟﻔﺎت آﻣﻮﻧﻴﻮم، 100 ﺗﻦ ﻧﻴﺘﺮات آﻣﻮﻧﻴﻮم، ﺗﺮﻳﭙﻞ 50و ﺗﻦ ﺳﻮﭘﺮﻓﺴﻔﺎت ( ﺑﻮده اﺳﺖ)ﻓﻬﻴﻤﻲ .(1369 ﻓﺮ، اﻳﻦ ﻣﻘﺪار در ﺳﺎل 1334 ﺑﻪ 481 ﺗﻦ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ 176 ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻦ واردات ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ و 305 ﺗﻦ واردات ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ) .(2004 ﺑﻲ ﻧﺎم، ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف 1324 ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﻛﺸﻮر، ﻛﻪ در ﺳﺎل در ﺣﺪود 100 ﺗﻦ ﺳﻮﭘﺮﻓﺴﻔﺎت ﺗﺮﻳﭙﻞ ﺑﻮده، د 1371 ر ﺳﺎل ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﻛﻮد ﻓﺴﻔﺮي و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ رﺳﻴﺪ ) .(1371 ﻣﺮﻛﺰ آﻣﺎر اﻳﺮان، ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺼﺮف 1380-81 اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﻛﻮد درﺳﺎل زراﻋﻲ در ﺣﺪود 3،215، 000 ﺗﻦ ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل 1389-90 زراﻋﻲ ﺑﻪ 3 ،900، 000 ﺗﻦ ﺑﻪ ﻋﻼوه 950 ، 000 ﺗﻦ از ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﺮﺳﺪ ) .(2004 ﺑﻲ ﻧﺎم، ﻫﻤﺴﻮي ﺑﺎ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺷﺘﺎب آﻟﻮد ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ در ﺑﺎره ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻛﺸﺖ ﺷﺪه در ﺧﺎﻛﻬﺎي اﻳﺮان ﻧﻴﺰ آﻏﺎز ﺷﺪ و ﺷﺘﺎب ﮔﺮﻓﺖ .
» ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺮوه ﺧﺎﻛﺸﻨﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮر در ﺑﻨﮕﺎه ﻣﺴﺘﻘﻞ «آﺑﻴﺎري در ﺳﺎل 1331 ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺷﺪ ) ﺑﻲ (1357 ﻧﺎم، و ﻛﺸﻮر » آﻏﺎز ﺑﻪ ﻛﺎر رﺳﻤﻲ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ « آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﺎك ﻧﻴﺰ در ﺳﺎل اﺳﺖ 1335 ﺑﻮده . 1336 در ﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ، ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺮوﻳﺞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳ ﻲ در ﻛﺸﺎورزي، ﺧﻮزﺳﺘﺎن » ﻃﺮح ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك « ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻤﺮان ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺧﻮد را در اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن آﻏﺎز ﻛﺮد ) ﺑﻲ (1389 ﻧﺎم، ﺧﺎك » وﻟﻲ « اداره ﻛﻞ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي در دﻳﻤﺎه 1339 ﺑﺎ » ﻫﻤﻜﺎري ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ «( ﺧﻮار و ﺑﺎر ﻛﺸﺎورزي)ﻓﺎﺋﻮ 1340 ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ و از ﺳﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺧﻮد را در زﻣﻴﻨﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ 14 ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ اﺟﺮاي ﻳ ﻲ در ﻣﺰارع ﻛﺸﺎورزان آ ﻏﺎز ﻛﺮد)ﺑﻲ .(1340 ﻧﺎم، در ﺳﺎل 1345 از ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﮔﺮوه ﺧﺎﻛﺸﻨﺎﺳﻲ آﺑﻴﺎري » « ﺑﻨﮕﺎه ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﺧﺎك » « اداره ﻛﻞ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺆ» ﺳﺴﻪ « ﺧﺎﻛﺸﻨﺎﺳﻲ و ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك زاده ﺷﺪ ) (1361ﮔﺮاﻣﻲ، 1357 ﻛﻪ در ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در وﻇﺎﻳﻒ و ﺗﺸﻜﻴﻼت، ﺑﻪ ، آب » « ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﺎك و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم داد و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺧﻮد را در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﺎك و ﻛﻮد ﺗﻮﺳﻌﻪ داد )ﺑﻲ .(1389ﻧﺎم، 50 ﻧﻮع و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي در ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﺗﺄﺳﻴﺲ اداره ﻛﻞ ﺣﺎ ﻣﻲ ﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك ﮔﺬرد دﭼﺎر دﮔﺮﮔﻮﻧﻴ اﺳﺖ ﻬﺎي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﺷﺪه . در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻓﻨﻲ ﻣﺆ ﻳ ﺳﺴﺎت ﺎد ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ و ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻨﮕﺮه ﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻳﺎزده ﻫﺎي » ﮔﺎﻧﻪ اﻧﺠﻤﻦ « ﻋﻠﻮم ﺧﺎك اﻳﺮان ﺑﻮﻳﮋه از ﻛﻨﮕﺮه ﺳﻮم ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه اﺳﺖ، روﻧﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي در اﻳﺮان ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ، راﻫﻜﺎرﻫﺎﺋﻲ ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه و ﻣﻲ ﻧﻘﺸﻪ راﻫﻲ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه اراﺋﻪ ﮔﺮدد . اﻣﻴﺪ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﻴﺶ درآﻣﺪي ﺑﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮدﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻤﻜﺎران ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﮔﺴﺘﺮده ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺮي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻗﺪام . ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت درﺑﺎره ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ در اﻳﺮان ﻳﻜﻲ از ﻫﺪﻓﻬﺎي ﻋﻤﺪه اداره ﻛﻞ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك در ﺳﺎﻟﻬﺎي آﻏﺎزﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ، اﺟﺮاي آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺪرﻳﺠﻲ آن در ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﺸﻮر و ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﺎﻛﺸﻨﺎﺳﻲ ﻫﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻮد . اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﻄﻮح ﻛﻮدي در ﺷﺮاﻳﻂ واﻗﻌﻲ ﻣﺰار ع و ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻮد )ﺑﻲ .(1340ﻧﺎم، در دو ﺳﺎل ﻧﺨﺴﺖ، اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎدر ﺷﺶ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﻮر ) رﺷﺖ، ﺑﺎﺑﻞ، ﮔﺮﮔﺎن، ﺷﻴﺮاز، ﻓﺴﺎ، و ﻛﺎزرون ﻧﺎﺣﻴﻪ دﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﻲ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﻛﺮﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻓﺰوده ﮔﺮدﻳﺪ . 1356 ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ﺑﻪ 15 اﻳﺴﺘﮕﺎه 13 ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ داراي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه آب و ﺧﺎك ﺑﻮد ) .(1361 ﮔﺮاﻣﻲ، در ﭘﻴﺎده ﻛﺮدن اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻬﺮه ﺑﺮده ﻣﻲﺷﺪ . (1343) ﺑﻪ رﻏﻢ آﻧﻜﻪ ﭘﺎرﺳﺎ و ﺟﻌﻔﺮي ﭘﺲ از 117 ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎك و ﻧﻤﻮﻧﻪ 70 آب ﮔﺮدآوري ﺷﺪه از ﺳﺮاﺳﺮ اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس ﭘﻴﺸﻨ ﻬﺎد ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻮدي ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﺎﻳﺶ ﺧﺎك ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و (1973) ﺣﺎج رﺳﻮﻟﻴﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﺎﻳﺶ ﮔﻴﺎﻫﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺮگ را ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻮدي ﻧﻴﺸﻜﺮ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺑﻮد، ﺗﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻛﻮد ﻻزم ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﺪوﻟﻬﺎﺋ از ﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺟﺮاي ﻫﺎي ﻛﻮدي در زﻣﻴﻨﻬﺎي ﻛﺸﺎورزان ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻣﺪ . اﻳﻦ ﺟﺪوﻟﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻫﺎﺋﻲ ) ﺷﻜﻞ (1 در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻛﺸﺎورزي و ﻋﻤﻮم ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﻘﺪار ﻛﻮد ﻫﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ، ﻓﺴﻔﺮي، و ﭘﺘﺎﺳﻴﻤﻲ ﺑﺮا ي ﻫﺮﻣﺤﺼﻮل در ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ) ﻧﻤﻮﻧﻪ .(1358 ﻣﻮﺳﻮي و ﺣﻴﺮﺗﻲ، اي از اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎ 1 ﺑﺮاي ﮔﻨﺪم ﻓﺎرﻳﺎب، ﮔﻨﺪم دﻳﻢ، و ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ در ﺟﺪول ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ . اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺪوﻟﻬﺎ، ﺣﺘﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ در آن ﭘﻴﺎده ﺷﺪه، ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي زﻣﻴﻨﻬﺎﺋﻲ ارز ﺑﺎﺷﻨﺪ ش دارﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ . ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﺘﻌﺪدي در زﻣﻴﻨﻪ اﺛﺮ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻛﻮدﻫﺎ در دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ) ﺑﻮﻳﮋه ﻛﻮدﻫﺎي ﺣﺎوي ﻓﺴﻔﺮ، ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻢ ﻣﺼﺮف ( در ﻛﺸﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﺟﺬب ﮔﻴﺎه ﺷﺪه، ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻬﺎي ﻛﻢ ﻣﺤﻠﻮﻟﺘﺮي در ﺧﺎك ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در ﻛﺸﺘﻬﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ . ﻧﺘﺎﻳﺞ (1371) درﺟﻪ و ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن (1989) و ﻣﻔﺘﻮن و ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻇﺎﻫﺮي ﻛﻮد ﺳﻮﻟﻔﺎت روي در ﻛﺸﺖ ﻣﻲ 5 ﻧﺨﺴﺖ ﻛﻤﺘﺮ از درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ . اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ د 95 ﺑﻴﺶ از درﺻﺪ روي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﻲ ر ﺧﺎك ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ . ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦا ﺳﺖ ﻛﺸﺖ ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﻛﻮددﻫﻲ ﻧﻴﺎزي ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در ﺧﺎك، ﺑﻪ رﺷﺪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮﺳﺪ . در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ اﻓﺰودن ﻛﻮد در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺑﻌﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦا ﺑﻠﻜﻪ، ﺳﺖ ﺳﻮدي ﻧﺪﻫﺪ ﺑﺎ ﺑﺮ ﻫﻢ زدن ﺗﻌﺎدل ﻋﻨﺎﺻﺮ، زﻳﺎن ﻧﻴ آور ﺑﺎﺷﺪ ﺰ . 2 ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﺗﺎ 5 ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺑﺎر ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮد ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺎك ﺑﺸﺪت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .ﻣﻲ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ دﻳﺪه ﺷﻮد، اﺛﺮ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻛﻮدﻫﺎي ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ ﭼﻨﺪان ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻧﺒﻮده در 400 و ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﻧﻴﺘﺮوژن ﻫﻜﺘﺎر)اوره ﺑﻪ ﺷﻜﻞ (
ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻴﺘﺮوژن ﻧﻴﺘﺮاﺗﻲ ﺧﺎك روﺋ ﻲ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﻧﻮﺑﺖ ﻛﺸﺖ ﮔﻨﺪم ﻓﺎرﻳﺎب را ﺗﻨﻬﺎ 4 ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم در ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ ) ﺣ .(2 ﺷﻜﻞ در ﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻓﺴﻔﺮ ) 3 ﺷﻜﻞ ﻫﺎي و 4 ( و روي ) (5 ﺷﻜﻞ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ﺷﺪت اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ . ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻳﻜﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻧﻴﺘﺮوژن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﻴﺎه ﻛﺸﺖ ﻧﺨ ﺴﺖ)روي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺴﻔﺮ و ( و دﻳﮕﺮي اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺼﻌﻴﺪ و آﺑﺸﻮﺋﻲ ﻛﻮد اوره اﺳﺖ .ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺎي ﻛﻮدي ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﺻﺤﺮاﺋﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻤﻜﻦ آﻣﺪه، ا ﺳﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺑﻌﺪ ﺑﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻋﺘﺒﺎر . ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك ﻛﺸﻮر روي ﺧﻮش ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ .ﻧﻘﺸﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ، ﻛﻪ وﻗﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﻫﺎي زﻳﺎدي ﺻﺮف ﺗﻬﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﻮﻧﺪ، ا ﺳﺖ، ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺶ از اﻧﺘﺸﺎر و در دﺳﺘﺮس ﻋﻤﻮم ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ، اﻋﺘﺒ ﺎر ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده ﺑﺎﺷﻨﺪ . زﻳﺮا، ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪ، ﺣﺘﻲ ﻳﻜﺒﺎر ﻛﻮددﻫﻲ ﻣﻲﺗ ﻮاﻧﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﺮاﻫﻤﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﺋﻲ در ﺧﺎك را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ . 1371 در ﺳﺎل ﺑﻪ ﻫﻤﺖ ﺟﻤﻌﻲ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ، 16 ﻋﻠﻮم ﺧﺎك ﻛﺸﻮر، اﻧﺠﻤﻦ ﻋﻠﻮم ﺧﺎك اﻳﺮان ﭘﺲ از ﺳﺎل ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ دوﺑﺎره ﻓﻌﺎل ﺷﺪ و ﺿﻤﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه ﺟﺪﻳﺪ، ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻋﻠﻮم ﺧﺎك اﻳﺮان ) ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ(ﻛﺮد را ﺑﺮﮔﺰار . در اﻳﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ اراﺋﻪ دﺳﺖ آوردﻫﺎي ﺧﻮد ﮔﺎم ﺑﺰرﮔﻲ را در راه ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺮ ﻛﺮدن روﺷﻬﺎي ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ . ﺑﺮﮔﺰاري اﻳﻦ ﻛﻨﮕﺮه، ﻛﻪ از آن ﭘﺲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻣﻨﻈﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ، را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻔﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ آورد ﻋﻠﻮم ﺧﺎك اﻳﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺎر . ﺑﻮﻳﮋه آﻧﻜﻪ اﻳﻦ رﺧﺪاد ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﺘﺮ ﺷﺪن دوره ﻫﺎي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ و ﻧﻮﮔﺸﺎﺋﻲ دوره ﻫﺎي دﻛﺘﺮي ﻋﻠﻮم ﺧﺎك در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺷﺪ . از آن ﭘﺲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در ﺗﻤﺎم ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎي ﻋﻠﻮم ﺧﺎك ﺷﺘﺎب ﮔﺮﻓﺖ . ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ آﻣﺎر ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺗ 138 ﻌﺪاد ﻛﻞ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎ، ﻛﻪ در ﻛﻨﮕﺮه ﺳﻮم ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮرد 17 ﺑﻮده، ﭘﺲ از ﺳﺎل ﺑﻪ 1800 ﻣﻮرد در ﻛﻨﮕﺮه ﻳﺎزدﻫﻢ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ) .(6 ﺷﻜﻞ ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي )ﺧﺎك ﺷﻴﻤﻲ و ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي (ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ از رﺷﺪ اي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده ) (7ﺷﻜﻞ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ، اﻳﻦ دو .(8 ﮔﺮاﻳﺶ ﻛﺎﻫﺸﻲ ﻧﺴﺒﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ)ﺷﻜﻞ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آﻏﺎز ﻳﺎ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﻴﻮﻟﻮژي و ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻲ ﺧﺎك ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را رﺧﺪادي ﻓﺮﺧﻨﺪه داﻧﺴﺖ و ﺑﻪ دﺳﺖ اﻧﺪر ﻛﺎران آن دﺳﺖ ﻣﺮﻳﺰاد ﮔﻔﺖ  ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻮد ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎ ي ﻋﻠﻤـﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺮي اﺳﺘﻮارﮔﺮدﻳﺪ . (1368) اﻣﺎﻣﻲ و ﺑﻬﺒﻬـﺎﻧﻲ زاده ﻛﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ از ﺧﺎك ﺑﺎ ﭼﻬـﺎر ﻋﺼﺎره ﮔﻴـﺮ را ﮔـﺰارش ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ، در ﻛﻨﮕـﺮه ﺳـﻮم روش ﺟـﺪﻳـ ﺪ آﻣﻮﻧﻴـﻮم ﺑﻴﻜﺮﺑﻨـﺎت دي ﺗـﻲ ﭘـﻲ ا ) ﻛـﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ در اﻳﺮان ﺑﻪ روش ﺳﻠﻄﺎﻧﭙﻮر ﻣﻌـﺮوف ﺷـﺪ ( ﺑـﺮاي ﻋــﺼﺎره ﮔﻴــﺮي ﻫﻤﺰﻣــﺎن ﻧﻴﺘــﺮوژن، ﻓــﺴﻔﺮ، روي، آﻫــﻦ، ﻣﻨﮕﻨﺰ، و ﻣﺲ را ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠـﻮم ﺧـﺎك ﻛـﺸﻮر ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻛــﺮد ) .(1371 اﻣــﺎﻣﻲ و ﻫﻤﻜــﺎران، درﺟــﻪ و ﻛﺮﻳﻤﻴــﺎن 1371) ( ﻧﻴﺰ راﺑﻄﻪ اي ﻛﻤـﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ وزن ﻣـﺎده ﺧــﺸﻚ ﮔﻴــﺎﻫﻲ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﭼﻨــﺪ ﻋــﺼﺎره ﮔﻴــﺮ روي اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧﺪ . ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن و (1366) ﻣﻔﺘﻮن روﺷﻬﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺣ ﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده و اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آزﻣﻮن ﺧﺎك )واژه اي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد و از آ ﮔﻮﻧﻪ ن ﭘﺲ ﺑﻪ اي وﺳﻴﻊ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ (ﻣﻲ را ﻋﻤﻠﻲ ﺗﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮﻳﻦ و ﺗﺮﻳﻦ راﻫﻬﺎي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﻮدي، ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﻣﺰرﻋﻪ ﻛﺸ ﺑ ﺖ ﺷﻮد، ﻪ آورد ﺷﻤﺎر . (1371) ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﮔﺮ در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﮔﻴﺎه، ﻋﻼوه ﺑﺮ آزﻣﻮن ﺧﺎك، ﺳﺎﻳﺮ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺧﺎك ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻣﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﻮان ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﺮي از ﻣﻘﺪار ﻛﻮد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺪﺳﺖ آورد .ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت، ﻫﺎﻳ ﻲ ﻧﻴﺰ در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﻫﺎي ﺗﺮي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺘﺎﻳﺞ آن ﮔﺰارش ﺷﺪ . (1371) ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻳﺜﺮﺑﻲ و ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺧﺎك را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و راﺑﻄﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﺟﺬب ﻛﻞ ﻧﻴﺘﺮوژن ﮔﻴﺎه را ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ . ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻛﺸﺎورزان اﻳﺮان ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﻓﻮاﻳﺪ ﻛﺎ رﺑﺮدآ ن ﭘﻲ ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﺮﺧﻲ راه اﻓﺮاط در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻲ روﻳﻪ از آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪان ﺟﺎ (1364) ﻛﻪ ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ و ﻫﻤﻜﺎران ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ » : ﻛﺸﺎورزي اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ارزش اﻓﺰوده ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ در زراﻋﺖ ﻣﻤﻜﻦا ﺳﺖ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﺷﺪ زﻳﺮا ﻛﺸﺎورزان آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺶ از .« ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ و ﻫﻤﻜﺎران 1367) ( ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧﻲ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎي ﻓﺴﻔﺮي ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋﻲ را ﭼﻨﺪان اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺪاده ﺑﻠﻜﻪ، ﺑﺎ ﺑﺮﻫﻢ زدن ﺗﻌﺎدل ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﺋﻲ، ﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺤﺼﻮل را ﻧﻴﺰ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﺷﺪه . در 1369 ﺳﺎل ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن و ﻗﻨﺒﺮي ) (1990 ﺳﻄﺢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻴﻠﻲ18 در ﺧﺎك را ﻛﺮدﻧﺪ ﮔﺮم در ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﻋﻼم .ﺷﺎﻫﺮخ (1372) ﻧﻴﺎ و ﻫﻤﻜﺎران ﭘﺲ از ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم ، اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﺧﺎك و ﺧﻮدداري از
ﻣﻴ20 ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎي ﻓﺴﻔﺎﺗﻪ در ﺧﺎﻛﻬﺎي داراي ﺑﻴﺶ از ﻠﻲ 56 ﮔﺮم ﻓﺴﻔﺮ در ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم، ﮔﺰارش ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد در درﺻﺪ ﻣﺰارع ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺶ از ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻮد ﻓﺴﻔﺮي ﻣﻄﺎﺑﻖ روال زارﻋﻴﻦ و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﺧﺎك ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﺪ .ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭼﺮﺧﺸﻲ در دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺼﺮف ﻛﻮد، و ﺑﻪ ﭘﻴﺮوي از آن در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي، ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ و از آن ﭘﺲ ﺑ ﻪﺟﺎ ﻫﺮ ي ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻮد ﺗﻼﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮﻫﻴﺰ از زﻳﺎده روي ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ . در ﻛﻨﮕﺮه ﭼﻬﺎرم ﻫﺸﺪاري رﺳﻤﻲ در زﻳﺎده ﺑﺎره روي در ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﻓﺴﻔﺮي داده ﺷﺪ ) (1373ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن، ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪي در آﻣﺪ ) .(1377ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن، (1373)اﻣﻴﻦ ﺧﻄﺮ آﻟﻮدﮔﻲ آب و ﺧﺎك و ﺣﺘﻲ ﻫﻮا در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﻛﻮد ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ و ﻓﺴﻔﺮي در اﻳﺮان را ﻣﻄﺮح ﻛﺮد و درﺑﺎره اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از اﻳﺮان ) ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﭼﻨﺪان آﺳﺎن ﻫﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻮد (ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ . ﺻﺎﻟﺢ راﺳﺘﻴﻦ 1373) ( ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺸﻜﻼت اﻗﺘﺼﺎدي و زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ، ﻧﺎﺷﻲ ا ﺑﻲ ز ﻣﺼﺮف ﺷﻴﻤﻴﺎ روﻳﻪ ﻛﻮدﻫﺎي ﻳ ﻲ، ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮدﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻛﻮدﻫﺎي ﺣﺎوي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮوژن، ﻗﺎرﭼﻬﺎي ﻣﻴﻜﻮرﻳﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺮ، و رﻳﺰوﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻛﻼت آﻫﻦ و ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺮﻣﻬﺎي ﺧﺎﻛﻲ و ﻛﺮﻣﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ورﻣﻲ ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد و ﻟﺰوم آﻏ ﺎز ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺑﺎره ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻧﻬﺎ در اﻳﺮان را ﻳﺎدآور ﺷﺪ .ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺷﺪ اي . زﻧﺪه (1373) ﻳﺎد ﺳﺠﺎدي روش ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﻮﺻﻴﻪ )درﻳﺲ ( را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ دﻗﻴﻘﺘﺮﻧ ﻴﺎزﻫﺎي ﻛﻮدي ﮔﻴﺎه ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﺎﻓﺘﻪ 2500 ﻫﺎي ﺧﻮد در ﻣﺰرﻋﻪ ﻣﺘﻔﺎوت، ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي درﻳﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ در ﻫﻔﺖ اﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر را ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﻤﻮد . (1373) روﻧﻘﻲ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻨﺠﺶ ﺳﺒﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮگ را ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻴﺎز ﮔﻴﺎه ﺑﻪ ﻧﻴﺘﺮوژن و ﻛﺎﻫﺶ آﺑﺸﻮﺋﻲ ﻛﻮد ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد . ﭘﺲ از ﻫﺸﺪارﻫﺎي ﻛﻨﮕﺮه ﭼﻬﺎرم در ﺑﺎره زﻳﺎده روي در ﻣﺼﺮف ﻛﻮد ﻓﺴﻔﺮي، ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﺪي ﺑﺮاي ﻛﺸﺎورزي ﭘﺎﻳﺪار ﻛﺸﻮر ﺑﻮد ) (2000) ﻛﺮﻣﻲ و اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﺎك و ، آب ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺷﻴﺮاز و ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺻﻔﻬﺎن ﻃﺮﺣﻲ ﻣﻠﻲ ﺑﺮاي واﺳﻨﺠﻲ ﻓﺴﻔﺮ را ﭘﻲ رﻳﺰي ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ آن ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻫﻔﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪ و آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﺻﺤﺮاﺋﻲ واﺳﻨﺠﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﺎ ﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﻠﻤﻲ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ . ﭘﻴﺶ از اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮح ﭼﻨﺪ ﻛﺎرﮔﺎه آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺎوران اﻳﻦ ﻃﺮح )و ﺷﺎﻣﻞ دوﺳﺖ ﻫﻤﻜﺎر ارﺟﻤﻨﺪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد ﻛﻠﺒﺎﺳﻲ اﺳﺘﺎد ﻣﺤﺘﺮم داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺻﻔﻬﺎن و اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه از داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز ( در ﺷﻴﺮاز، ﺗﻬﺮان، و ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻘﺎط د ﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺴﻴﺎر ارزﻧﺪه اي از آن ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدﻳﺪ و ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ را در ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﻛﻮد ﻓﺴﻔﺮي ﺑﺎزي ﻛﺮد . اﺛﺮ اﻳﻦ ﭼﺮﺧﺶ در ﺷﻮد 9 دﻳﺪﮔﺎه در ﺷﻜﻞ ﺑﺨﻮﺑﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ . ﺷﻜﻞ ﻳﺎدﺷﺪه ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن روﻧﺪ رو ﺑﻪ رﺷﺪي از ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﻧﻴﺘﺮوژﻧﻲ و ر ﭘﺘﺎﺳﻴﻤﻲ در ﻛﺸﻮر ﻣﻲ ا ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫﺎي ﻓﺴﻔﺮي روﻧﺪي ﻧﺰوﻟﻲ را ﻃﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ . ﻧﮕﺎه ﻛﻨﮕﺮه ﭘﻨﺠﻢ، ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻮد ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮل، ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺎك ﺑﻮد . (1375) ﻣﻠﻜﻮﺗﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي ﻣﺼﺮف ﻛﻮد در اﻳﺮان در ﺟﻬﺖ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻛﺸﺎورزي ﭘﺎﻳﺪار (ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ 1375) و ﺣﻖ ﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي رﻳﺰ ، ﺗﺮ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﺪار ﺧﺎك را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ . (1375) ﻛﻠﺒﺎﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﮕﺎن را ﺑﻪ ﺗﻼش در ﺟﻬﺖ ﻏﻨﻲ ﺳﺎزي ﺧﺎﻛﻬﺎي ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﻣﺎده آﻟﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ ﻛﺮدن زﺑﺎﻟﻪ ﻫﺎي ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﻟﺠﻦ ﻓﺎﺿﻼب ﻫﺎ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ . 1985 در ﺷﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي و 1989 ﺑﻪ اﺷﺘﺒ 1958 ﺎه و 1998 ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻋﺎﻳﺖ اﻣﺎﻧﺖ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت آورده ﺷﺪه اﺳﺖ ) .(2004 ﺑﻲ ﻧﺎم، (1970) ﻛﺎﺷﻲ راد ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻧﺸﺎن داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻮﻟﻔﺎت روي و ﻣﻨﮕﻨﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﺘﺮوژن در ﮔﻨﺪم ﻓﺎرﻳﺎب ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻋﺎﻳﺪ ﻛﺸﺎورز ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻢ ﻣﺼﺮف در ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛﻮدي ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﺧﺎﻛﻬﺎي آﻫﻜﻲ اﻳﺮان اﺷﺎره ﻛﺮده ﺑﻮد . (1372)ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را در دوﻣﻴﻦ ﺳﻤﭙﻮزﻳﻮم ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺸﺎورزي اﻳﺮان ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ روﺷﻦ اي » ﺗﺮ ﺑﻴﺎن و ﺑﺮ ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻢ ﻣﺼﺮف درﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺮه ﻫﺎي ﻛﻮدي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮداري ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻛﺮد « ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎﻛﻲ ﺗﺄﻛﻴﺪ . اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺎﻣﺒﺮده در » : ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﻫﺸﺪار داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻣﺼﺮف دارو ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺰﺷﻚ ﻧﻴﺎز دارد، ﺗﻬﻴﻪ و اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم آزﻣﻮﻧﻬﺎي ﺧﺎك و اﻃﻼ ع از ﻧﻴﺎزﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﺧﺎك وﮔﻴﺎه و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺎ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ . در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﻴﺎز ﺧﺎك و ﮔﻴﺎه ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺗﻌﺎدل ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﺋﻲ در ﺧﺎك و ﮔﻴﺎه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﺒﺬول ﺷﺪه و در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻢ ﻣﺼﺮف را از روﻣﻲ .« ﻧﻈﺮ دور ﻧﺪاﺷﺖ (دادﻧ 1996) زاده و ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن ﻧﺸﺎن ﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮد ﻛﻼﺗﻪ آﻫﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺬب ﻣﻨﮕﻨﺰ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﻴﺎه
را ﻣﺨﺘﻞ ﻛﺮده و از اﻳﻦ راه ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ . 1378 در ﻛﻨﮕﺮه ﺷﺸﻢ ﻛﻪ در ﺳﺎل ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻢ ﻣﺼﺮف و ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺧﺎك زﻳﺮ ذره ﺑﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ از ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﺰارﺷﻬﺎﺋﻲ از ﺷﻜﻠﻬﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ روي ﻛﺎرﺑﺮدي و راﺑﻄﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ روي ﺟﺬب ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ) (1378 ﻳﺜﺮﺑﻲ و ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن، ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻨﮕﻨﺰ ، ﻣﺼﺮﻓﻲ ) (1378 ﻏﻔﺎري ﺷﻬﺮﺑﺎﺑﻜﻲ و ﻛﺮﻳﻤﻴﺎن، ﺑﺮرﺳﻲ ، ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻴﻜﻞ، ﻛﺎدﻣﻴﻢ و ﺳﺮب ) (1378 ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ و ﺳﻠﻤﺎﺳﻲ، ، ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻠﻨﻴﻢ ) (1378 رﺿﺎﺋﻲ زﻧﮕﻨﻪ و ﻫﻤﻜﺎران، و اﻧﺪازه ، ﮔﻴﺮي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ راﻳﺎﻧﻪ ﻳﻮﻧﻬﺎي ﻓﻠﺰات ﺧﺎك ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل اي ) ﻛﺮد (1378 ﻓﺘﻮت و ﻧﺎﻳﺪ، ﻣﻲ ﺗﻮان اﺷﺎره . در ﻛﻨﮕﺮه ﻫﺎي ﻫﻔﺘﻢ ﺗﺎ ﻳﺎزدﻫﻢ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻏﻨﻲ ﺳﺎزي ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﺋﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف ارﺗﻘﺎء ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ و آﻟﻲ، ﺑﺮﺳﻲ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي رﻳﺰوﺳﻔﺮ، و ﺗﺮﺷ ﺤﺎت رﻳﺸﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ . ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﺮان و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻛﻮﺗﺎه ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ، در ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻧﻲ ﻛﻪ از آﻏﺎز ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي در اﻳﺮان ﻣﻲ ﮔﺬرد، ﻧﮕﺎه ﺗﻚ ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي ) ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺮوﻳﺞ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ( ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻳﺪي ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪي داده اﺳﺖ . اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي، ﻛﻪ در ﺳﺎل 1340 ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻴﺎده ﻛﺮدن ﭼﻨﺪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺳﺎده ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﻄﻮح ﻛﻮدي در زﻣﻴﻨﻬﺎي ﻛﺸﺎورزان ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮد، ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺮوﻳﺠﻲ داﺷﺖ، و ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺸﺎورزان اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﺪ ﺑ ﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺪف داد و ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم ﻃﺮﺣﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ راﺑﻄﻪ ﻛﻮد، ﺧﺎك، آب، ﮔﻴﺎه، ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ، ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺳﺎﻟﻢ اﻧﺴﺎن و دام؛ و ﺣﻔﻆ آب، ﺧﺎك، و ﻫﻮا در آﻣﺪ. 50 واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ راه ﻃﻲ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي در اﻳﺮان ﻣﻲ ﮔﺪرد ﻣﺴﻴﺮي ﻫﻤﻮار و ﺑﻲ اﺳﺖ ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐ ﻧﺒﻮده . ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻮن دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻜﺎران ﺧﻮد ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻮده ﻫﺎﻳﻲ روﺑﺮو اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ در زﻳﺮ اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد : .1 ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي در داﻧﺸﮕ ﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺆ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺳﺴﺎت . در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه آﮔﺎﻫﻲ دارد ﺣﺘﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺸﺎورزي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ و دﻛﺘﺮي ﺧﻮد اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي دوره ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻤﺒﻮد روي ﻧﺎﺷﻲ از زﻳﺎدي ﻓﺴﻔﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ در آن زﻣﺎن در ﺧﺎﻛﻬﺎي آﻫﻜﻲ اﻳﺎﻟﺖ ﺗﮕﺰاس ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﺪ . در دوره دﻛﺘﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺑﺎره دو ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ ﻳﻜﻲ ﻛﻤﺒﻮد ﻣﺲ در ﻫﻴﺴﺘﻮﺳﻮل ﻫﺎ)آﻟﻲ ﺧﺎﻛﻬﺎي ( در اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺤﻞ ﺗﺤﺼﻴﻞ )ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻛﺎروﻟﻴﻨﺎي ( و دﻳﮕﺮي ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻮﻟﻴﺒﺪن در ﺧﺎﻛﻬﺎي دﺷﺘﻬﺎي ﺳﺎﺣﻠﻲ ﻫﻤﺎن اﻳﺎﻟﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع دوم را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدم . ﻧﺒﻮد ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﺪﻳﺮي رخ دﻫﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻛﻨﺪ 180 ﺣﺘﻲ درﺟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ . ﻧﺪاﺷ ﻣﻨﻄﻘﻪ .2 ﺘﻦ اوﻟﻮﻳﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑﺮاي . اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ اي و در ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺟﻨﺒﻪ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ اي ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺟﻬﺖ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ را دﻧﺒﺎل ﻧﻜﻨﺪ . اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺎه دﻳﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎﺋﻲ ﺑﺮﮔﺰار و ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺎﺋﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻮﻳﺖ ﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و اﺑﻼغ ﻣﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺷﻮد اﻣﺎ ﭼﻮن اﻳﻦ اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎ ا ﺳﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﻧﻴﺎزﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺮده ﻣﻲﺷﻮد . ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﺨﺶ اﺟﺮا ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و در ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎﺋﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﻛﻨﻜﺎش ﻗﺮار ﮔ راه ﻴﺮد و ﺣﻞ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ داﻧﺸﮕﺎه، ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت، و ﺑﺨﺶ اﺟﺮا ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﻮد. ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ .3 ﻛﻤﺒﻮد ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎي .ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﺨﺼﻴﺼﻲ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻏﻠﺐ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد . آن ﺑﺨﺶ ﻛﻢ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪه ﻫﻢ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﭼﻨﺎن دﻳﺮ ﺣﻮاﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ، ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻮدﺟﻪ، آن ﻛﻨﺪ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺻﻮري ﻫﺰﻳﻨﻪ . اﻣﺮوزه ﻣﻮاد، دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ .ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻫﺎي در ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎي ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪه و از آن ﻣﻬﻤﺘﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻴﺰ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺤ ﮔﻴﺮد ﻘﻖ ﻗﺮار . .4 داﺷﺘﻦ ﺗﻮﻗﻊ ﻧﺎﺑﺠﺎ از ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺮاي ﺣﻞ آﻧﻲ ﻣﺸﻜﻼت ارﺟﺎﻋﻲ.ﻃﺮح ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ، ﺑﻮﻳﮋه در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺸﺎورزي، اﻏﻠﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻴﺮ در ﺗﺎرﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮردن آن ﺑﻪ ﻫﺪف ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺖ . ﻫﺮﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ از راه ﺳﻌﻲ و ﺧﻄﺎﺳﺖ . ﻃﺮح ﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺳﻨﺠﻴﺪن ﻫﻤﻪ ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮده و آﻏﺎز ﻛﺮد اﻣﺎ اﻳﻦ آﻣﺎدﮔﻲ را داﺷﺖ ﻛﻪ، ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ، روﺷﻬﺎ و ﺣﺘﻲ ﻫﺪﻓﻬﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد . .5 ﻋﺪم ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري و ﺻﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ در اﻣﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي.ﺑﺴ و ﻴﺎر ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻫﻤﻪ
ﻣﺎﻟﻜﺎن زﻣﻴﻦ و ﻛﺸﺎورزان اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ . آﻧﺎن در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻫﺎي رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ و ﻧﻴﺰ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺗﻮﻗﻊ دارﻧﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت آﻧﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻨﺪ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﻪ راﻳﮕﺎن آﻧﺎن را ﻳﺎري دﻫﻨﺪ . در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﺎورزي ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ و در ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳ ﺷﺪ ﻲ . ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻫﻢ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﺳﺖ، ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺻﺮف ﺷﻮد، در دراز ﻣﺪت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻢ ﺳﻮد ﺑﺎﺷﺪ آور . اﻧﻔﺮادي .6 ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت . اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﺠﻤﻌﻲ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ رواج ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد . ﻣﺤﻘﻘﺎن، اﻏﻠﺐ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺮاﺋﻲ، ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮد را اﻧﻔﺮادي اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﺠﻤﻌﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و اﺟﺮا ﺷﻮد ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ دﻳﺪه ﺷﺪه و اﺣﺘﻤﺎل رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ. ﻣﺤﻘﻖ .7 ﻋﺪم ﻗﺪرداﻧﻲ از .ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎن دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ دﻏﺪﻏﻪ ﮔﺬران زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﺒﻮده و ﻋﻼوه ﺑﺮ آن در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ و در ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻜﺎران ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و از او ﺑ ﺷﻮد ﻪ ﻧﺤﻮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اي ﺗﺠﻠﻴﻞ . ﮔﺮﭼﻪ در ﻇﺎﻫﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻫﺮﺳﺎﻟﻪ در ﻣﺮاﺳﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻓﺮادي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺑﺮﺗﺮ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و در رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ وﻟﻲ ﻧﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن و ﮔﺎه ﺣﺘﻲ ﺳﻠﻴﻘﻪ اي ﺑﻮدن ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﮔﺰﻳﻨﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺪﺑﻴﻦ ﺷﺪه و ﺑﺮﺧﻲ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان واﻗﻌﻲ را ﻧﻴﺰ دﻟﺴﺮد ﻛﻨﺪ. دﺷﻤﻨﻲ .8 ﻋﺪم ﻧﻈﺎرت ﻛﺎﻓﻲ، ﻋﻠﻤﻲ و ﺑﻪ دور از دوﺳﺘﻲ و ﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ. ﮔﺰارش ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎر و دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻫﺮ ﻃﺮح ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻓﺮاد ﻣﻄﻠﻊ، ﻧﺎﺷﻨﺎس و ﺑﻲ ﻃﺮف ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻛﺎﺳﺘﻲ ﻣﻮﻗﻊ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﮔﻮﺷﺰد ﺷﻮد ﺗﺎ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﺴﻴﺮ ﭘﮋوﻫﺶ اﻗﺪام ﻻزم ﺑﻌﻤﻞ آﻳﺪ. .9 ﻋﺪم وﺟﻮد ﻧﻈﺎرت ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﺮ ﻛﻮدﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ داﺧﻞ و ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ ﻛﻮدﻫﺎي وارداﺗﻲ. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺎزار ﻛﻮد ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت آﺷﻔﺘﻪ اي درآﻳﺪ . ﻛﻮد » ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ « ﻛﺎﻧﻮن در ﺳﺎل ﺟﺎري ر ا ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﺎل ﻧﻴﻚ ﮔﺮﻓﺖ و اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ، ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺮﺑﻮط، از ﻋﻬﺪه اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﺮآﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ، ﺟﻬﺖ ﻛﻠﻲ روﻧﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي در اﻳﺮان ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻮده اﺳﺖ.ﺻﻮر اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ت ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺗﺮي ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﺷﺪه و اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت در ﺳﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﻮد : اﻟﻒ .ﻛﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ . ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻌﺎدن وﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ در ﻛﺸﻮر؛ ﻳﺎﻓﺘﻦ راﻫﻬﺎي ﺳﺎﺧﺖ ارزاﻧﺘﺮ ﻛﻮدﻫﺎ؛ ﺟﺴﺘﺠﻮي روﺷﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ؛ و ﻧﻴﺰ ﻳﺎ ﻓﺘﻦ ﻓﺮﻣﻮﻻﺳﻴﻮن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﺎرﺑﺮد در ﺧﺎﻛﻬﺎي ﺷﻮر، آﻫﻜﻲ، ﻳﺎ ﮔﭽﻲ اﻳﺮان ﺑﺎﺷﺪ . ﻛﻮد ﺣﺎﺻﻞ، در ﻋﻴﻦ دارا ﺑﻮدن ﻏﻠﻈﺖ ﻛﺎﻓﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ، ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎري از ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲ ﻫﺎي ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰاء ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب )ﻛﺎدﻣﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل (ﺑﺎﺷﺪ . ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻮدﻫﺎﺋﻲ ﺑﺎﻳﺪ داراي وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﻄ ﻠﻮب از ﻧﻈﺮ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻧﮕﻬﺪاري و ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺟﻠﺐ ﻫﻤﻜﺎري ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮاﻧﻲ ﻏﻴﺮ ازﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻋﻠﻮم ﺧﺎك ) ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎس، ﻣﻬﻨﺪس ﺷﻴﻤﻲ، و اﻗﺘﺼﺎد دان (دارد ﻧﻴﺰ ﺿﺮورت . ب .ﻛﻮد ﻣﺼﺮف . ﺑﺮرﺳﻲ روﺷﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻳﺎ اﺑﺪاﻋﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺣﺎﺻﻠﺨﻴﺰي ﺧﺎك ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻜﺎ ﻋﺼﺎره رﮔﻴﺮي ﮔﻴﺮﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﻨﺎوري ﺟﺪﻳﺪ؛ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎ ﻳ ﺷﻜﻞ ﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎ ﻫﺎي ﻳ ﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺧﺎك و ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻓﺰودن ﻛﻮد ﺑﺮ اﻳﻦ ﺷﻜﻠﻬﺎ؛ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻛﻮدﻫﺎي اﻓﺰوده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺧﺎك؛ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻴﻨﺘﻴﻚ ﺟﺬب و آزادﺳﺎزي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺎزﻧﺪه ﻛﻮدﻫﺎ و راﺑﻄﻪ آن ﺑﺎ ﺟﺬب ﮔﻴﺎﻫﻲ؛ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف، ﻧﺤﻮه ﻣﺼﺮف و دﻓﻌﺎت ﻣﺼﺮف )ﻛﻮد ﺗﻘﺴﻴﻂ (ﺑﺮرﺳﻲ ؛ ﻫﺎي ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ اﺛﺮ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻛﻮدﻫﺎ و راﺑﻄﻪ ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺧﺎك؛ اﺛﺮ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت؛ اﺛﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻮدﻫﺎ، ﺳﻢ ﻫﺎ و ﻋﻠﻒ ﻛﺸﻬﺎ؛ و آب آﺑﻴﺎري، اﺛﺮ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻧﺴﺎن، دام، و ﻣﺤﻴﻂ زﺳﻴﺖ؛ اﺛﺮ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮدﻫﺎ ﺑﺮ ﮔﺎزﻫﺎي ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ اي؛ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤ ﻴﺎﺋﻲ ﺑﺎ ﻛﻮدﻫﺎي داﻣﻲ ) (1387 ﻣﺠﻴﺪﻳﺎن و ﻫﻤﻜﺎران، ، ﭘﺴﺎﺑﻬﺎ و زﻳﺴﺖ ﺟﺎﻣﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺮدن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳ ﻲ؛ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺎﻧﺪاران ﺧﺎﻛﺰي ﻫﻤﺰﻳﺴﺖ و ﻏﻴﺮﻫﻤﺰﻳﺴﺖ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺘﺮوژن؛ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻮدﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ و ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺴﻔﺎت؛ اﺛﺮ ﻣﻮاد اﻓﺰودﻧﻲ و اﺳﻴﺪﻫﺎي آﻟﻲ؛ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺮﺷﺤﺎت رﻳﺸﻪ و اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ در اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزدﻫﻲ ﻛﻮدﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد . ﺗﻮﻟﻴﺪ رﻗﻢ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﻮد ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن روي ﻛﺎرا ﻳﺎ آﻫﻦ ﻛﺎرا ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﺋﻲ ﻣﻮردﻧ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻴﺎز ﺧﻮد ﺣﺘﻲ از ﺧﺎﻛﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻘﻴﺮ ( وﻧﻴﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻣﻜﺎن ﻫﻤﺰﻳﺴﺖ ﺳﺎزي رﻳﺰﺟﺎﻧﺪاران ﻣﻄﻠﻮب
ﺑﺎ ﮔﻴﺎﻫﺎن زراﻋﻲ، در ﻧﮕﺎه ﻧﺨﺴﺖ، ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪوده ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻮدي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ وﻟﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﺎري ﺟﺴﺘﻦ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﺻﻼح ﻧﺒﺎﺗﺎت و ﻓﻨﺎوري زﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎﻧﻲ ﺗﻮان ﮔﺎم ﻣﻬﻤﻲ را در ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﻛﻮد ﺑﺮداﺷﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ در ﭘﮋوﻫﺸﺎي آﻳﻨﺪه ﻛﻮد در اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋه ﻛﺮد . اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺸﺪار داد ﻛﻪ دﺳﺘﻜﺎري ژﻧﺘﻴﻜﻲ در ﺟﺎﻧﺪاران اﻣﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس و دﻗﻴﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎ و ﺳﭙﺲ در ﻫﻨﮕﺎم اﺟﺮاي ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ دﻗﺖ و ﻧﻜﺘﻪ و ﺳﻨﺠﻲ ﻻزم ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺪﻗﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد . ج .ﻛﻮد ﺗﺮوﻳﺞ . 65 ﺷﺎﻳﺪ ﮔﻤﺎن ﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻮن دﺳﺖ ﻛﻢ ﺳﺎل از ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺸﺎورزي اﻳﺮان ﻣﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﺬرد ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﺮوﻳﺞ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد ﻛﻮد ﻧﺒﻮده و، ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮرﻫ ﻣﻲ ﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﻮد، ﻫﻤﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﺎﺷﺪ . اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻫﻨﻮز ﺑﺮاي ﻛﺸﻮر اﻳﺮان زود اﺳﺖ .ﺗ ﺑﺮاي ﺄ ﻣﻴﻦ ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﻲ ﻛﺸﻮري ﻛﻪ از ﺷﻬﺮ ﻳﻚ ﺳﻮ در ﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮﻣﻮﻟﺪ ﻧﺸﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻮﻟﺪ روﺳﺘﺎﺋﻲ زﻳﺎد ﺑﻮد ه و در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺧﺎﻛﻬﺎي آن از ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﺋﻲ ﺿﺮوري ﮔﻴﺎه ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻮده و ﺑﺮداﺷﺖ از واﺣﺪ ﺳﻄﺢ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﺎورزي آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ اﺳﺖ، ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮﻳﺰ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ . آﺷﻨﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﺸ ﺎورزان ﺑﺎ روﺷﻬﺎي ﺻﺤﻴﺢ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرت ﺿﺮورت، و آن ﻫﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻛﻪ آزﻣﻮن ﺧﺎك ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ، ﻛﻮد ﻣﺼﺮف ﻛﺮده و ﭘﺎﺳﺪاﺷﺖ زﻳﺴﺖ ﺑﻮم و ﻛﺸﺎورزي ﭘﺎﻳﺪار را ﻫﻤﻮاره در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪي ﺷﻮد . ﻳﺎري ﺟﺴﺘﻦ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان آﻣﻮزش و ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﺸﺎورزي را ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ . اﻳﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﺧﺮﻳﻦ روﺷﻬﺎي آﻣﻮزش و ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوري ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ، ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان دو ﺷﺎﺧﻪ اﻟﻒ و ب ﻳﺎد ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ، در ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﺗﺎزه ﺗﺮﻳﻦ روﺷﻬﺎي ﻛﺸﺎورزي ﭘﺎﻳﺪار در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد، ﻛﺸﺎورز اﻳﺮاﻧﻲ از ﺳﻨﺖ ﺳﺪه ﻫﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ارزﻧﺪه ﻧﻴﺎﻛﺎن ﺧﻮد ﻛﻪ در ﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﻛﺮده ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪ . ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ، ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوري ﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ، اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﺑﻮ ﻣﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻮدﻫﻲ از ﻧﻈﺮ دور ﻧﺪاﺷﺖ . رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺎت ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ، ﻛﺸﻮر را از ﺗﻜﺮار اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺎز ﻣﻲ دارد . ﮔﺮﭼﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻲ ﻛﺸﻮر روﻳﻪ ﻛﻮدﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻘﺎط ﺑﻪ ﻣﺮز ﻫﺸﺪار رﺳﻴﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﺎك ﻛﺸﻮر از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ . اﻣﺎ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ » « ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﺑﻬﺘﺮ از درﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻢ اﻛﻨﻮن اﻗﺪاﻣﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﻟﻮده ﺳﺎزي ﺧﺎك و آب را اﻧﺠﺎم داد و ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت دﻗﻴﻖ ﺑﺮ اﺟﺮاي آﺋﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮﺑ ﻫﺎي ﻮط از دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ دوري ﺟﺴﺖ . ﻻزﻣﻪ اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﭘﮋوﻫﺸﻲ در ﺳﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﻳﺎدﺷﺪه در ﺑﺎﻻ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ روﺷﻬﺎي ﺑﺪﻗﺖ واﺳﻨﺠﻲ ﺷﺪه آزﻣﻮن ﺧﺎك ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻮدي اﺳﺖ . آزﻣﻮن ﺧﺎك واﺳﻨﺠﻲ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه اﻳﻦ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮﻳﻦ راه ارزﻳﺎﺑﻲ وﺿ ﻌﻴﺖ ﺧﺎك ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻴﺎز ﻛﻮدي اﺳﺖ . دﻗﻴﻖ » ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن ﻧﮕﺮﺷﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم « ﻛﺸﺎورزي ﻧﻴﺎز ﺑﻪ داﺷﺘﻦ اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺶ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﺲ ﻣﻲﺷﻮد . در ﻛﺸﺎورزي دﻗﻴﻖ، ﺑﺠﺎي آﻧﻜﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻮد ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﺑﻮده و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺰرﻋﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﻜﺘﺎري ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ از ﻣﺰرﻋﻪ اﻧﺠﺎ ﻣﻲ م ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ وﺳﻌﺖ دارﻧﺪ زﻳﺮا ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﻛﻮدي ﻳﻚ ﻣﺰرﻋﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮي از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻤﻜﻨﺴﺖ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ . اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻛﻮدي ﺑﺪون داﺷﺘﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﺎك ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ . ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ، ﻧﺨﺴ »ﺘﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﺎك
«ﻛﺸﻮر در ﺳﺎل 1335 ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮد . ﺗﻌﺪاد اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ، ﺑﻮﻳﮋه ﭘﺲ از ﺗﺼﻮﻳﺐ و اﺑﻼغ آﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮاﺋﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺎﺳﻴﺲ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ 1373 در ﺳﺎل ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﮔﺮدﻫ ) 1389 ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺎل ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻤﺎﺋﻲ ﻛﺸﻮري دﺳﺖ اﻧﺪرﻛﺎران آﻧﻬﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ ( 32 ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه 124 دوﻟﺘﻲ و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺧﺼﻮﺻﻲ رﺳﻴﺪ ) ﺑﻲ ﻧﺎم، .(1389 ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻪ اﻣﺮ ﭘﮋوﻫﺶ در زﻣﻴﻨﻪ ﺧﺎك اﺳﺖ . ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺸﺎورزان و دﺳﺖ اﻧﺪرﻛﺎران اﻣﺮ ﻛﺸﺎورزي ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﻣﺮﺗﺐ از ﺧﺎك، آب، وﮔﻴﺎه و ارﺳ ﺎل آن ﺑﻪ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺗﻘﻮﻳﺖ آﻧﻬﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ . ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري از ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺸﺎرﺗﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﺎك وآب و ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻛﺎﻇﻢ ﺧﺎوازي دﺑﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﻛﻨﮕﺮه ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﻧﮕﺎرﻧﺪه در ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺣﺎﺿﺮ و ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻣﻬﻨﺪس ﻏﻼ ﻣﺮﺿﺎ زارﻋﻴﺎن ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﺎك وآب ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻓﺎرس و ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ ﻳﺰداﻧﻲ ﻛﺘﺎﺑﺪار ﻣﺤﺘﺮم آن ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮاي در اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺮار دادن اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي ﻣﺮﻛﺰ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﻣﻲﻛﻨﻢ . ﺗﻮﻓﻴﻖ روز اﻓﺰون ﻧﺎﻣﺒﺮدﮔﺎن و ﻧﻴﺰدﺳﺖ اﻧﺪر ﻛﺎران ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺣﺎﺿﺮ را در ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ و اﺟﺮاﺋﻲ ﻛﺸﻮر از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺘﺎرم.

منبع : جهاد کشاورزی

کود مناسب رشد و عناصر ریز مغذی ( میکرو )
مشخصات کود های میکرو
یکی از صدها خدمات مجموعه ی بزرگ پارادایس تهیه و بسته بندی بهترین نوع کودهای میکرو می باشد ، که تهیه نمودن آن برای شما دوستان عزیز به علت سنگین بودن وزن بسته های آن (25 کیلوگرم ) هزینه بر و گاهی اوقات غیرممکن است .
میکرو المنت ها یا عناصر یا عناصر کم مصرف ( ریز مغذی ها ) مانند :
آهن ، روی ، منگنز ، مس ، بور ، مولیبدن و کلر گیاهان مختلف برحسب نیاز و با توجه به نتایج آزمایشات خاک و برگ به کود های فوق نیازمند خواهند بود . ادامه مطالب کلیک کنید .
جایگاه میکروالمنت در تولیدات کشاورزی :
با وجود این که گیاهان به شکل واضحی به کود های ماکروالمنت ها نیازمندند ، اما کودهای میکروالمنت یا ریز مغذی ها علی رغم نیاز کم گیاهان جایگاه ویژه ای در تولیدات کشاورزی دارند لذا از آنها به عناصر خرد با تاثیرات مکان یاد میشود.

کود مناسب رشد و عناصر درشت مغذی ( ماکرو)
مشخصات کود های ماکرو
در این قسمت از بانک اطلاعاتی مجموعه ی پارادایس نظر شما را به توضیحاتی هر چند مختصر توسط متخصصان این مجموعه در رشته ی کشاورزی و کود شناسی در رابطه با کود های ماکرو بستته بندی شده توسط این مجموعه جلب می نماییم .
معرفی عناصر کود ماکرو :
کودهای ماکرو موضوع بحث ما را تشکیل می دهند این کودها از مجموع سه عنصر : ازت ، فسفر و پتاسیم به نسبت های مختلف و متناسب با زمانبندی رشد و باروری گیاه تشکیل میشود .

حال برای درک هرچه بیشتر تاثیر این کودها نظر شما را به تاثیر هر یک از این عناصر به تنهایی بر روی گیاهان و درختان جلب می نماییم : جهت مطالعه ادامه مطالب کلیک کنید .

کود مناسب تقویت محصول و گلدهی ( پتاس بالا )

تغذیه گیاهان شامل چندین مرحله می باشد، مرحله رویشی ، نمو و گلدهی، گیاهان برای رشد به ازت برای ریشه دهی و شروع سوخت و ساز و پتاسیم مسئول خیلی از وقایع فیزیولوژیک گیاه می باشد. گیاهی که وارد فاز گلدهی نمی شود، به خاطر رشد رویشی ناشی از مصرف کود ازته یا ضعف عمومی گیاه می باشد. فاز رویشی ناشی از استفاده از ازت باعث آبدار شدن بافت گیاه شده و نسبت C/N را کمتر یا به زبان ساده پوست به گوشت را بیشتر میکند، و همین عامل باعث می شود گیاه شما بزرگ و قوی شده ولی به شما گل نمی دهد ! با دادن کودهای گلدهی میزان گوشت را بیشتر کرده و از شیره گیاهی کاسته می شود. همین امر موجب افزایش گلدهی در همه گیاهان می شود. برای افزایش کیفیت گلها باید هنگام اتمام عمر گل ، غنچه های خشک شده رو از ته بچینید ، تا انرژی گل روی تولید بذر متمرکز نشود ! همینطور برای افزایش کیفیت گلدهی باید از مکمل های غذایی استفاده نمود ، از آنجایی که جذب مواد غذایی و کودهای شیمیایی تابع اسیدیته ی خاک می باشد و درصورت بالاتر رفتن اسیدیته خاک از 7 ، برخی از مواد غذایی قابلیت جذب خود را از دست می دهند  جهت کسب اطلاعات بیشتر و طرح سوال کلیک کنید .

جهت خرید انواع محصولات کشاورزی اعم از کود ، سم و اقلام کلیک کنید .

جهت بازدید از ویدئو های آموزش کشاورزی رایگان کلیک کنید .