با رفتار طبیعی و غیر طبیعی پرندگان زینتی و طوطیها آشنا شوید
با رفتار طبیعی و غیر طبیعی پرندگان زینتی و طوطیها آشنا شوید
در این مطلب از پت پزشک به برخی از رفتارهای طبیعی و غیر طبیعی شایعی که در پرندگان زینتی دیده میشود و ممکن است برای شما معانی آن نامفهوم باشد و شما را در مورد سلامت پرنده نگران کنند، خواهیم پرداخت.
رسیدگی به پرها
پرندگان با منقار و زبانشان پرهای خود را تمیز، ضدآب و در شرایط پرواز نگه میدارند که به این کار پرینینگ (preening) میگویند. پرندگان سالم بسیار به پرهای خود رسیدگی میکنند چراکه داشتن پرهای تمیز و مرتب برای بقای پرنده ضروری است. پرها پرنده را عایق و ضدآب کرده و حتی در پیدا کردن جفت به او کمک میکنند.
پرندهای که درحال پرآرایی باشد انگار که دارد با منقارش پرهای خود را به هم میریزد. اما آنچه در اصل انجام میدهد این است که مشغول از بین بردن بقایای گیر کرده لابهلای پرهایش و همین طور خرد کردن کرکهای خود که نزدیک به پوست رشد میکنند است تا آنها را به پودری تبدیل کند که به خاصیت ضدآب بودن او کمک میکند. بهاستثنای طوطی آمازون و ماکائو سنبلی، پرنده روغنی از غده پرین (Preen gland) را در میان پرهایش پخش میکند که به ضدآب بودن پرها کمک کرده و همچنین بهعنوان پیشماده تولید ویتامین دی عمل میکند. درهنگام پرینینگ یا پرآرایی، پرنده پرهای خود را به هم میچسباند و هر رشته از هر پر مانند چسب ولکرو به رشتههای پرهای دیگر میچسبد تا پری سفت و تمیز شکل بدهند.
پرندهها دوست دارند پس از استحمام و پس از غذا خوردن پرآرایی کنند. پس از پرآرایی مشاهده میکنید که پرنده پرهایش را میلرزاند و تکان میدهد و ممکن است ابری از گرد و غبار اطراف او مشاهده کنید. این گرد و غبار همان بقایای باقیمانده در پرها و کرکهای پودر شده است. بعضی از پرندهها مثل کاسکو، طوطی کاکلی و عروس هلندی پرهای کرکی پودرشدهی زیادی دارند. استحمام منظم میتواند از میزان این پرهای کرکی بکاهد.
پرندگان زوج و پرندگانی که دستهجمعی زندگی میکنند برای همدیگر پرآرایی انجام میدهند که به این کار (Aloprening، آلوپرینینگ) یا دگرنوازی میگویند که نهتنها باعث مرتب بودن پرندهها میشود، بلکه پیوند میان پرندهها را نیز تقویت میکنند. پرندهای که پرآرایی نمیکند احتمالاً بیمار است یا در محل زندگی خود راحت نیست. پرندهای که ظاهر بهم ریختهای دارد سریعاً باید نزد دامپزشک برده شود.
زبان بدن پرندگان
کسانی که بهتازگی نگهداری از پرندهای را برعهده گرفتهاند ممکن است خیلی سریع قضاوت نادرستی از رفتار پرنده داشته باشند و از اینکه چرا پرنده گازشان گرفته یا دستشان را پس زده و رفته تعجب کنند. بالاخره پرنده میخواهد پیشش بروید یا از او فاصله بگیرید؟ اگر زبان بدن پرنده را یاد بگیرید، به آسانی معنای رفتارهای او دستتان میآید. در زیر به حالات رایج بدن در پرندگان اشاره کردهایم:
پین کردن چشم
در طوطیهایی که چشمان روشن دارند، ممکن است مشاهده کنید که وقتی پرنده هیجانزده است مردمک چشمهایش کوچک و بزرگ شوند. این اتفاق در طوطی آمازون، مکائو، طوطی بال دراز و کاسکو بسیار میافتد اما ممکن است در هر طوطی دیگری دیده شود. پین کردن چشم به معنای هیجان شدید است بنابراین بهتر است دستتان را نزدیک پرنده نبرید چون ممکن است گاز بگیرد.
پهن کردن دم
پرندهها پس از پرآرایی دمشان را برای آزاد کردن تنش تکان میدهند، اما پهن کردن دم فرق دارد، در این حالت پرهای پرنده مثل بادبزن پهن میشوند. طوطی آمازون خیلی این کار را انجام میدهد، اما این عمل در طوطیهای دیگر نیز دیده میشود. این حرکت نشاندهنده هیجان است و اغلب همراه با پین کردن چشم است.
بهم زدن منقار
بهم زدن منقار هم نشاندهندهی هیجان است اما درعینحال میتواند هشداری به معنای “نزدیک نشوید” باشد.
پف دادن پر
پرنده پس از پرآرایی پرهایش را برآشفته و باد میکند تا خرده ریزها را بیرون بریزد همچنین این حالت را وقتی سردش هست هم از خودش نشان میدهد. اگر پرنده به طور پیوسته پرهایش را پف می دهد ممکن است بیمار باشد و سعی در گرم نگه داشتن خود داشته باشد.
تمیز کردن منقار
پرندهها اغلب پس از غذا خوردن منقارشان را با میلههای قفس تمیز میکنند تا مواد باقیمانده را از بین ببرند.
حالت تاج
بعضی از پرندگان مانند عروس هلندی، طوطی کاکلی و طوطی کله شاهینی پرهایی در قسمت تاج و بالای سرشان دارند که بسته به وضعیت احساسی پرنده بالا میرود یا پایین می افتد. اگر هرکدام از این پرندهها را دارید دقت کنید تا ببینید چه چیزی باعث میشود تا پرنده تاجش را بالا بیاورد؟ آیا هیجانزده است؟ ترسیده؟ یا خوشحال است؟
لرزیدن
پرندهها پس از استحمام میلرزند و تکان میخورند. عضلات سینه آنها به طور غیرارادی انبساط و انقباض پیدا میکند تا بدنشان گرم شود. پرنده ممکن است درحالیکه خیلی هیجان زده است هم بلرزد. این حالت در طوطی کواکر خیلی شایع است که اصلاً نام خود را هم به خاطر همین رفتار دارد (Quake به معنای لرزیدن)
به همزدن بالها
پرندهها اغلب چوب یا میله ی زیر پایشان را سفت میگیرند و دیوانه وار بال میزنند انگار که میخواهند پرواز کنند. آنها این کار را از روی خوشحالی و بهمنظور ورزش کردن انجام میدهند. این رفتار ممکن است نوعی رفتار مرتبط با جفتگیری نیز باشد.
بالا پایین کردن سر
بالا پایین کردن سریع سر میتواند نشانهی این باشد که پرنده از رفتن به جایی اضطراب دارد یا شاید سعی دارد با شما پیوند برقرار کند. طوطیهای جوان خیلی سرشان را بالا و پایین میکنند.
تکان دادن سر به چپ و راست
کاسکوها خیلی سرشان را تکان میدهند، انگار چیزی در گوششان گیر کرده است. مشخص نیست که چرا دقیقاً این کار را انجام میدهند، اما رفتاری طبیعی در این گونهها تلقی میشود.
رفتارهای عادی و طبیعی طوطیها
یکسری از رفتارها در طوطیها هستند که برای کسانی که تازه از این حیوانات نگهداری میکنند گیجکننده هستند، اما این رفتارها کاملاً طبیعی و عادی هستند. در ادامه 10 مورد از رفتارهای عادی طوطیها که برای افراد سؤال برانگیز است را مطرح میکنیم:
ساییدن منقار
بسیاری از پرندگان سالم قبل از خوابیدن منقار خود را به هم میسایند. این رفتاری طبیعی است و اگرچه معلوم نیست که چرا این کار را انجام میدهند، اما به طور قطع نشانهی این است که پرنده راضی و راحت است.
پر آرایی
پرندگان پیوسته در طی روز پرهای خود را میآرایند تا آنها را تمیز و مرتب نگه دارند. پرآرایی مشکلی به حساب نمیآید تا زمانی که پرنده این کار را بیش ازحد انجام دهد و شما مشاهده کنید که پرنده به معنای واقعی مشغول جویدن یا کندن پرهایش است.
برگرداندن غذا
برگرداندن غذا از زمانی اتفاق می افتد که پرنده بالغ غذای هضم نشده را بالا میآورد تا به جفت یا جوجههایش غذا بدهد. پرندههایی که خیلی با صاحبشان پیوند نزدیکی دارند هم در ارتباط با آنها این کار را انجام میدهند. اگر میخواهید پرنده دیگر به این رفتارش ادامه ندهد از او تشکر کنید و بروید. برگرداندن غذا با استفراغ کردن فرق میکند. پرندهای که استفراغ میکند بیمار است و استفراغش معمولاً به پرهای اطراف صورت و سینهاش میچسبد؛ دراینصورت باید به دامپزشک مراجعه کرد.
بازی کردن
پرندهها درست مثل بچهها بازی میکنند. پرندهها موجوداتی باهوش هستند که به جای نشستن در قفس، بیشتر به دنبال کاری برای انجام دادن هستند، بنابراین مهم است که برایشان اسباببازی فراهم کنید.
چرت زدن
پرنده در طی روز چرت میزند که کاملاً طبیعی است، مخصوصاً زمانی که روی چوب درون قفس و ایستاده روی یک پا اینکار را انجام دهد. اگر پرنده روی دوپا ایستاده و پرهایش را باد کرده، یا سردش است یا بیمار است.
خشک شدن سر جا
پرندهای که ترسیده ممکن است سر جایش خشکش بزند و حتی یک دانه پرش را هم تکان ندهد تا مبادا دیده شود. دلیل اینکار آن است که چشم برخی حیوانات شکارچی به حرکت حساس است؛ بنابراین تشخیص اشیای بیجان از موجودات جاندار بیحرکت برایشان دشوار است.
پنهان شدن
پرندهای که نمیخواهد به قفس برگردانده شود ممکن است پشت قفس (از بیرون) یا درجاهایی دیگر پنهان شود.
پرخاشگری
بله، پرخاشگری گاهی اوقات رفتاری طبیعی است. بعضی پرندهها در فصل بهار تحت تأثیر هورمونهایشان قرار میگیرند و ممکن است سعی کنند از قفسشان مراقبت کنند. بعضی دیگر ممکن است از نوعی رفتار در شما خوششان نیاید یا پرخاشگریشان از روی حسادت باشد. هرچه که باشد، پرخاشگری همیشه دلیلی دارد و میتوان با کشف دلیل و رسیدگی به آن، بر طرفش کرد.
تخمگذاری
پرندههای ماده ممکن است با جفت یا بدون جفت تخمگذاری کنند. این رفتار، رفتاری عادی است و فقط زمانی باید از آن جلوگیری شود که پرنده بیش از حد تخمگذاری کرده و وقت زیادی را صرف نگهداری از تخمهایی میکند که هرگز جوجه نمیشوند. شما میتوانید تحریک هورمونی را بوسیلهی کاهش میزان نور دریافتی پرنده به کمتر از 12 ساعت در روز و برداشتن و از بین بردن مکانهایی که حکم لانه را دارند متوقف کنید.
گدایی کردن
بعضی پرندهها برای بدست آوردن چیزی که میخواهند رفتارهای بچگانه انجام میدهند، مخصوصاً اگر این کارشان قبلاً جواب داده باشد. در این حالت پرنده دولا میشود و تعظیم میکند، با بالهایش ادا درمیآورد، سرش را بالا و پایین میکند و صدای جوجه درمیآورد. میتوان با زیادی توجه نشان ندادن به این رفتار آن را محدود کنید، اگرچه در ابتدا ممکن است این کار پرنده بامزه به نظر برسد!
صداهای عادی و طبیعی پرندگان
چیزی تحت عنوان پرندهی ساکت و بیسروصدا وجود ندارد. بعضی پرندهها از بعضی پرندههای دیگر ساکتتر هستند، معمولاً به دلیل اندازهشان چون هر چه پرنده جثهاش بزرگتر باشد صدایش بیشتر و بلندتر است. اما اگرچه صدای پرندگان کوچکتر کمتر است اما بیشتر سر و صدا میکنند. برای برخیها، سر و صدای متناوب ماکائو قابل تحملتر از بغ بغوی کمصداتر اما مداوم کبوترهاست. درهرصورت راهی برای کاملاً ساکت کردن پرنده یا ساکت کردنش طبق خواستهی شما وجود ندارد. پرندگان به طور غریزی سر و صدا میکنند آنها از این طریق ارتباط برقرار میکنند، پیوند شکیل میدهند و از خودشان دفاع میکنند. درادامه به برخی از راههای ارتباطی رایج پرندهها اشاره میکنیم:
چهچه زدن
پرندگان کوچک در طی روز به دلایل مختلفی چهچه میزنند. اکثر پرندهها بیشتر در هنگام طلوع و غروب خورشید که آمادهی غذا خوردن میشوند سر و صدا میکنند. پرندههای کوچک حتی روزها در طی خواب هم چهچه میزنند، این کار یک سازگاری محافظتی است که به شکارچیان نشان میدهد که آنها بیدار و هشیارند، نه در حال چرت زدن و آمادهی شکار شدن.
جیغ زدن
بعضی طوطیها جیغ میکشند و صدای گوشخراش درمیآورند که تا حدی طبیعی است. طوطیهایی که بیشتر از همه جیغ میزنند، طوطیهایی هستند که تمایل دارند در گروههای مختلط بیامیزند، مانند بسیاری از گونههای آمریکای جنوبی. صدای آنها باید بلند باشد تا در میان طنین صداهای دیگر شنیده شود. گونههایی که تمایل دارند در یک دسته تک گونهای کنار هم باشند اغلب کم سروصداتر هستند و معمولاً حجم صدایشان پایینتر است اما ممکن است مداوم صدا بدهند. ازجملهی این پرندهها میتوان به گونههای آفریقایی اشاره کرد.
صدا زدن
شاید متوجه شده باشید که پرندهتان با اصرار شما را صدا میزند و تا وقتی وارد اتاق نشوید آرام نمیگیرد. در طبیعت به این کار Contact Calling گفته میشود. پرندهها دوست دارند بدانند که شریکشان کجاست بنابراین بلند او را صدا میزنند و انتظار دارند که او هم در جواب همین کار را بکند. این کار کمک میکند دو طرف موقعیت مکانی یکدیگر دستشان بیاید و از سالم بودن یکدیگر مطمئن شوند. پرندهتان ممکن است در ارتباط با شما نیز همین رفتار را نشان دهد. پاسخ به این رفتار آسان است، اگر حس کردید پرندهتان با جیغ زدن یا سوت زدن شما را صدا میزند، جوابش را بدهید تا خیالش راحت شود. حتی میتوانید این کار را به بازی تبدیل کنید. این کار به پرنده احساس امنیت میدهد و معمولاً بعد از چند بار صدا زدن ساکت میشود (البته بستگی به پرنده دارد!)
صحبت کردن و سوت زدن
بسیاری از طوطیها این قابلیت را دارند تا از گفتار انسان تقلید کنند و بعضی از آنان حتی حرفها را یاد میگیرند و بعداً در موقعیت مرتبط استفاده میکنند. نمیتوان خیلی حرف زدن را به پرنده یاد داد، یا حرف میزند یا نمیزند. بهترین کاری که میتوانید انجام دهید این است که با پرنده زیاد حرف بزنید و کلمات و عباراتی که دوست دارید یاد بگیرد را تکرار کنید. پرندهها گاهی گیج میشوند و ممکن است چیزی را یاد بگیرند که شما قصد یاد دادنش را نداشتید! اگر پرندهتان حرف زدن را یاد نمیگیرد به این معنا نیست که باهوش نیست، احتمالاً جزو گونهای است که نمیتواند حرف زدن را بیاموزد. بهعلاوه نوع مادهی برخی گونهها کمتر از نوع نرشان تمایل به حرف زدن دارند.
هیس هیس کردن و غرغر کردن
عروس هلندی و کاسکو جزو پرندههایی هستند که اگر احساس تهدید بکنند هیس هیس و غرغر میکنند. اگر پرندهای برای شما هیس هیس و غرغر کرد کنار بروید. این یعنی پرنده احساس گیر افتادن کرده و ممکن است برای محافظت از خودش به شما بپرد.
با گاز گرفتن پرنده چکار کنیم
مردم می گویند که پرندهها در طبیعت گاز نمیگیرند. خوب باید گفت که آنها معمولاً در طبیعت “با موفقیت” گاز نمیگیرند، اما اگر لازم باشد به یکدیگر میپرند و ضربه میزنند، مثلاً اگر پرندهای به لانه یا قلمرو پرندهای دیگر واردشده باشد. پرندگان در اسارت بیشتر گاز میگیرند، معمولاً به خاطر اینکه حد و مرزهایشان دچار تغییر میشود. همه پرندگان پیش از آنکه گاز بگیرند آستانهی تحملی دارند. در ادامه به جزئیات و اطلاعاتی درمورد گاز گرفتن پرندگان میپردازیم:
قانون شماره 1
اولین قانون در آموزش گاز نگرفتن به پرنده این است که اجازه ندهید شما را گاز بگیرد. وقتی پرنده گازتان میگیرد، معمولاً آنچه میخواهد عایدش میشود: شما میروید و او را رها میکنید. احتمالاً به خاطر گاز گرفته شدن سروصدا هم به راه میاندازید که برای پرنده جذاب خواهد بود. حیوانی که عاشق نمایش است! سعی کنید تا جای ممکن نگذارید این اتفاق بیفتد. یاد بگیرید رفتارهای پرنده را بخوانید و متوجه شوید تا بتوانید شرایط را ارزیابی کنید و قبل از گاز گرفته شدن کنار بروید.
گاز گرفتن از روی ترس
نمیشود پرندهای که ترسیده است را به خاطر گاز گرفتن سرزنش کرد، حتی اگر ترسش بیمورد باشد. دنیا را از نگاه پرندهتان بنگرید و سعی کنید او را در شرایطی که موجب ترس و هراسش میشود قرار ندهید.
گاز گرفتن به خاطر هورمونها
در بهار که روزها بلندتر است بعضی از پرندگان وارد فاز جفتگیری میشوند و ممکن است روی محل زندگی، پرندهای دیگر یا فردی در خانه غیرتی شوند. این مسئله را معمولاً میتوان با کاهش نور دریافتی پرنده به کمتر از 12 ساعت برطرف کرد.
گاز گرفتن از روی حسادت
گاهی پرندهای که عاشق صاحبش است، با ورود فرد دیگری به اتاق صاحبش را گاز میگیرد. این کار کاربردی عملی در طبیعت دارد، هرچند که ناخوشایند است. در طبیعت، وقتی پرندگان جفت هستند، درصورتیکه تهدیدی متوجه جفت باشد و پرندهی دیگری وارد قلمروشان شده باشد، یکی از پرندگان جفتش را که دوست دارد، با گاز گرفتن کیش میکند. پرندهی حسود با این کار میخواهد از جفت و رابطهشان مراقبت کند. اگر متوجه شدید پرندهی شما اینکار را انجام میدهد، حواستان باشد تا پیش از ورود فرد دیگری به اتاق او را روی زمین بگذارید و دیگر هرگز اجازهی سواری روی شانههایتان را به او ندهید.
پرریزی
بعضی پرندهها هنگام پرریزی تحریکپذیر میشوند و ممکن است رفتار عادی نداشته باشند. پرندههایی که بیمار هستند یا آسیب دیدهاند نیز همین طور هستند.
گاز گرفتن مقابلهای
بعضی از پرندهها برای اینکه نگذارند کاری را انجام دهید یا به نشانهی مخالفتشان با کاری که انجام دادهاید، ممکن است شما را گاز بگیرند، مثلاً وقتی میخواهید پرنده را به قفس بازگردانید گاز میگیرد چون نمیخواهد زندانی باشد. به غیر از این، بعضی از پرندههایی که دوست ندارند به قفس برگردانده شوند تظاهر میکنند که پایشان شل و ول و لرزان است و نمیتوانند بایستند، چه تکنیک فوقالعادهای برای نایستادن روی چوب نشیمن! برای جلوگیری از گاز گرفتن مربوط به برگشتن به قفس، هر بار او را برداشتید به قفس بازنگردانید. به جای آن کار سرگرمکنندهای انجام دهید یا کمی با او بازی کنید و بعد او را سر جایش بگذارید. کارها را با هم قاطی کنید تا پرنده نداند چه چیزی در انتظارش است و سرگرم شود.
برخورد با جیغ زدن پرندگان
جیغ جیغ کردن پرندهها میتواند برای صاحبین آنها بسیار مشکلساز باشد. بعضی از جیغها یا صداها طبیعی هستند اما وقتی بیوقفه باشند و شما و دیگران را دیوانه کنند به مشکل تبدیل میشوند. پرندههای پرسر و صدا معمولاً مدام خانه به خانه میشوند چون هیچکس نمیتواند صدایشان را تحمل کند. متأسفانه وقتی الگوی جیغ زدن شکل بگیرد، شکستن آن دشوار است اما غیرممکن نیست.
فقط باید درمورد اینکه تا چه اندازه میتوانید صدای پرنده را پایین بیاورید واقعگرا باشید. بهعلاوه، یک زمانهایی باید به او اجازه جیغ زدن بدهید چون این کار برایش طبیعی است، مثلاً صبح و هنگام غروب آفتاب. درعینحال میتوان الگوی جیغ زدن را به طرق مختلف از بین ببرند. در ادامه راهکارهایی را ارائه میکنیم:
سعی کنید بفهمید که چرا پرنده جیغ میکشد آیا پرنده تنهاست و توجه کافی به او نمیشود؟
شاید دلیل اینهمه سر و صدا ساده باشد. اگر پرنده احساس تنهایی میکند توجه بیشتری به او نشان دهید. حواستان باشد که فقط وقتی ساکت است به او توجه نشان دهید تا به سروصدا کردن برای توجه تشویق نشود.
آیا پرنده فهمیده که وقتی جیغ میزند سریع پیشش میروید؟
خیلی از پرندهها زود یاد میگیرند که جیغ زدن توجه صاحبشان را جلب میکند. بسیاری از افراد صدای پرنده درمیآیند به سمتش میروند تا ساکتش کنند، مخصوصاً اگر دیگر اعضای خانواده دل خوشی از سروصدای او نداشته باشند. بهجای اینکه با جیغ پرنده در خدمت او حاضر شوید، وقتهایی که ساکت است به او توجه نشان دهید.
آیا پرنده فهمیده که وقتی جیغ میزند عصبانی میشوید؟
پرندهها عاشق این هستند که صاحبشان هم عصبانی شود و جیغ بزند. چقدر سرگرمکننده! سعی کنید آرام و خونسرد بمانید و از پرنده جیغجیغو دور شوید تا اعصابتان آرام بگیرد.
سر و صدای خانه را کم کنید
آیا پرنده قصد رقابت با دیگر سر و صداهای خانه را دارد؟ آیا تلویزیون روشن است، بچهها سر و صدا میکنند و سگتان پارس میکند؟ آن هم همه همزمان؟ اگر چنین است پرندهتان هم سعی دارد صدایش را به گوش شما برساند. از سر و صداهای داخل خانه کم کنید.
آیا پرنده برای جفت جیغ میزند؟
پرندهای که خیلی در فصل بهار جیغ میزند شاید در صدد جفتگیری است. این کارش در پاییز کمتر خواهد شد. تا این دوره بگذرد، به پرنده توجه بیشتری نشان دهید، مخصوصاً وقتهایی که ساکت است.
پرنده را بپوشانید
پوشاندن پرنده سریع مشکل جیغ زدن را حل میکند. البته باعث میشود همان موقع جلوی جیغ زدن گرفته شود اما مانع از جیغ زدن او در آینده نشده و جیغ نزدن را به او نمیآموزد. پرندهها به طور غریزی شبها ساکتترند چون اکثر حیوانات و پرندگان شکارچی در تکاپو هستند و آنها آسیب پذیرند. درست نیست که مدت طولانی در روز پرنده را بپوشانید، بنابراین اگر میخواهید از این تکنیک استفاده کنید حواستان به این مسئله باشد.
برخورد با پر کندن پرندگان
پرندهای که پرهایش را میکند یا میجود مسائلی دارد که قبل از تغییر این رفتارش باید برطرف شوند. غالباً رویدادی ناگهانی باعث بروز پر کندن در پرندهها میشود اما ممکن است دلایل پزشکی هم داشته باشد. در برخی پرندهها، کندن پرها به عادتی جاافتاده تبدیل میشود که تغییر آن دشوار و حتی غیرممکن است، اما اگر علت آن را بیابید میتوانید این عادت را اصلاح کنید.
در ابتدا باید به ریشهی کندن پر پی ببرید که همیشه ممکن نیست. اولین چیزی که پرندهای در این شرایط احتیاج دارد بررسی پزشکی کامل است. شاید پرنده عفونت یا مشکل پوستیای دارد که موجب این مسئله شده است. بهعلاوه، محلی از بدن که پرنده پرهایش را میکند هم مهم است، پرندگانی که عفونت تنفسی دارند معمولاً پرهای اطراف سینهشان را میکنند و پرندگانی که پایشان مشکل پیدا کرده پرهای همین ناحیه را میکنند.
اگر پس از معاینه پرنده مشکلی به لحاظ سلامتی نداشته باشد، وقت آن رسیده که عوامل محیطی را بررسی کنید. آیا آبوهوای منطقهی شما خشک است؟ شاید پرنده به استحمام بیشتری برای حفظ رطوبت پوست احتیاج داشته باشد.
آیا تغییری در محیط ایجاد شده؟ آیا پرنده را جابهجا کردهاید یا چیزی ترسناک و مشوشکننده را در اطراف او قرار دادهاید؟ دیده شده که گاهاً پرندهها به خاطر وجود چیزهای سادهای همچون بادکنک، مونیتور کامپیوتر جدید یا تابلویی تازه شروع به کندن پرهایشان کردهاند. آیا تازه خانه را رنگ کردهاید یا فرش جدیدی انداختهاید؟ هر دوی اینها کیفیت هوا را پایین میآورند و میتوانند عاملی برای بروز رفتار پر کندن باشند. آیا پرنده اخیراً جفتش یا دوستش را از دست داده؟ آیا کسی به جمع خانواده اضافه شده که پرنده از او خوشش نمیآید؟
تغذیهی نامناسب هم میتواند دلیلی برای کندن پرها باشد. تغذیه در سلامت کلی پرنده اثرگذار است و زمانی که به خطر بیفتد روی رفتار او هم تأثیر میگذارد. در این شرایط شاید پرنده به تقویت با پروتئین و ویتامین احتیاج داشته باشد و بدین طریق جلوی این رفتارش گرفته شود.
آیا پرنده حوصلهاش سر رفته؟ شاید کندن یا جویدن پرها تلاشی برای پیدا کردن کاری برای انجام دادن است. به پرندهای که پرهایش را میکند اسباببازیهای مختلف بدهید مخصوصاً اسباببازیهایی که بتواند به آنها نوک بزند و تمایلش به پر کندن را روی آنها خالی کند. بعضی از انواع خوراکیها هم هستند که سرگرمکنندهاند، از آنها هم میتوانید استفاده کنید.
آیا پرنده دچار تغییرات هورمونی شده؟ پرندهی کلافه ممکن است برای آزاد کردن انرژی و آرامش اعصاب خود به پر کندن روی بیاورد. شاید هم پرنده از اینکه جفت یا دوست پرندهی دیگری ندارد ناراحت است.
آیا روتینتان تغییر کرده است؟ آیا به پرنده توجه کافی میشود؟ آیا به اندازهی کافی میخوابد؟ به یاد داشته باشید که پرندگان موجوداتی خو کننده به عادت هستند و عاشق روتینشاناند. گاهی اوقات اضافه شدن نوزاد یا حیوان خانگی جدید به منزل میتواند باعث بروز رفتار پر کندن در پرندهها شود چراکه پرنده دیگر مرکز توجهات نیست.
اگر پرندهتان پرهایش را میکند راهحلهای گوناگون را امتحان کنید – تغذیهای، محیطی، رفتاری -چون بالاخره یک چیزی جواب میدهد. گاهی اوقات با تغییر در رژیم غذایی و اضافه کردن مکمل، ویتامینها و مواد معدنی، این رفتار به آسانی در پرنده اصلاح میشود.
وابستگی شدید پرنده به صاحبش
در میان طوطیهای خانگی پدیدهای به نام one-person bird وجود دارد که در آن پرنده با یکی از اعضای خانه رابطه صمیمی و وابستگی پیدا میکند و از دیگران گریزان میشود و حتی ممکن است نسبت به آنها پرخاشگری نشان دهد. این رفتار طبیعی است هرچند که میتواند برای کسانی که پرنده از آنها دوری میکند موجب دلشکستگی شود، مخصوصاً اگر پرنده قرار بود پرنده شخص خاصی باشد. مثلاً خانمی پرنده را بهعنوان همدمش به خانه میآورد، اما پرنده به جای او به شوهرش وابستگی پیدا میکند.
گاهی اوقات شرایط گیجکننده میشود و پرنده ممکن است با شخص دیگری صمیمی شود. مثلاً همین پرنده که خیلی به شوهر این خانم وابسته بود، ممکن است یکدفعه تصمیم بگیرد که این خانم را بیشتر ترجیح دهد. پرندهها حتی ممکن است قید صاحبشان را زده و با مهمانی که به خانه میآید دوست شوند! اصلاً معلوم نیست که در ذهن آنها چه میگذرد.
یک نظریه این است که پرندهها به لحاظ ژنتیکی مستعد هستند تا درنهایت از اعضای خانوادهشان دور شوند تا پرندگان دیگری که ژنهایشان با آنها یکسان نیست را پیدا کنند. بنابراین اگر پرنده از دست خانم غذا میخورد و وقتی کمسنتر است با خانوم صمیمیتر است، ممکن است وقتی بزرگتر شد شوهر آن خانم را ترجیح بدهد.
میتوانید انتخاب کنید که پرنده چه کسی را در خانه ترجیح بدهد اما اگر تمام اعضای خانواده به او توجه یکسان نشان بدهند از این رفتار او جلوگیری میشود. خبر خوش این است که همهی پرندگان این طور نیستند که صرفاً با یک نفر صمیمی شوند؛ برخی پرندگان ذاتاً با همه رفتاری دوستانه دارد.
هورمونهای پرندگان و تأثیری که بر رفتارشان میگذارند
پرندگان بالغ معمولاً یک بار در سال و در فصل بهار هورمونال میشوند یا تحتتأثیر هورمونهایشان قرار میگیرند؛ یعنی زمانی که طول روشنایی روز بیشتر از طول تاریکی آن است. پرندگان به نور و چرخههای آن حساسیت دارند و اصطلاحاً photosensitive هستند. بعضی پرندگان هنگام بهار تغییرات چندانی نمیکنند اما برخی دیگر ممکن است بدخلق، پرخاشگر، پرسر و صداتر از همیشه شوند و خیلی روی قلمروشان تعصب نشان دهند. بعضی از آنها حتی اگر جفتی هم نداشته باشند ممکن است تخمگذاری کنند و بعضی از آنها با هرچیزی که دم دستشان میآید شروع به لانهسازی میکنند.
وقتی پرنده تحت تأثیر هورمونهایش است، بهتر است جوری با پرنده رفتار نکنید که آن را به اشتباه علامتی برای جفت گیری به حساب بیاورد. مثلاً پشتش را ناز نکنید و او را به برگرداندن غذا در دهانش ترغیب نکنید.
اگر پرندهی شما در فاز هورمونی است، هرچیزی که ممکن است به چشم لانه به آن نگاه کند را بردارید؛ مثل جعبهها یا کلبههای داخل قفس. پرنده را ترغیب به لانهسازی نکنید. اگر این کار را بکنید تنها چیزی که عایدتان میشود پرندهای پرخاشگر است که با تمام قوا از لانهاش دفاع میکند.
اگر رفتار هورمونی پرنده از کنترل خارج شده، مثلاً پرنده نمیگذارد به قفسش نزدیک شوید یا وحشیانه گازتان میگیرد، میتوانید با کاهش نور دریافتی او به کمتر از 12 ساعت در روز این رفتارش را تعدیل کنید. ده ساعت نور در روز باعث فروکش کردن سطوح هورمونها میشود. درهرصورت با آمدن پاییز و تغییر ساعت، رفتار هورمونی پرندهتان به طور طبیعی از بین میرود.
وحشتزده شدن یکدفعهای
ترس یکدفعهای رفتاری است که موجب سردرگمی صاحب پرنده میشود، مخصوصاً اگر معلوم نباشد ناشی از چیست و یکشبه اینطور شده باشد. طوطیای که زمانی مهربان و معاشرتی بود حال شدیداً از اطرافیانش، از اینکه به او دست بزنند یا او را به جایی که تابهحال صد دفعه رفته است ببرند، میترسد.
توضیح مناسبی برای این رفتار وجود ندارد بنابراین اولین چیزی که باید احتمالش را بررسی کنید وجود بیماری یا ناخوشی پزشکی است. شاید پرنده به خودش آسیب رسانده یا درد دارد و درنتیجه هر کاری میکند تا به او دست نزنند. گاهی اوقات با رسیدن پرنده به بلوغ جنسی رفتار ناشی از ترس او شروع میشود. پرنده ممکن است اکنون نگاهی متفاوت به دنیا و ساکنانش داشته باشد و از چیزهای آشنا بهراسد.
از این رفتار برداشت مشخصی نکنید. پرنده مشغول واکنش نشان دادن به محرکهایی است که احتمالاً ربط چندانی به شما ندارند. غوغا به پا نکنید و عصبانی نشوید و پرنده را هم خیلی لوس نکنید. اکثر اوقات این رفتار خودبهخود برطرف میشود. اگر برطرف نشد، با متخصص رفتار پرندگان مشورت کنید.
ترس شبانه
ترس شبانه زمانی اتفاق میافتد که چیزی در تاریکی پرنده را میترساند و او خودش را به قفس میکوباند. این اتفاق اغلب برای عروسهلندیها پیش میآید، اما ممکن است برای هر نوع پرندهای پیش بیاید. ترس شبانه خطرناک است چون پرندهای که خودش را به قفس میکوبد ممکن است شدیداً به خودش آسیب برساند. از آسیبپذیرترین قسمتهای پرنده هنگام کوباندن خودش به قفس میتوان به چشمها، پرهای خونی، پاها و منقار اشاره کرد.
اگر پرندهتان ترس شبانه دارد، ابتدا سعی کنید متوجه دلیل آن شوید. شاید اتاقی که پرنده داخل آن است بیشازحد تاریک است. اگر چنین است، از چراغخواب استفاده کنید تا ببینید کمکی میکند یا نه. یا شاید هم اتاق زیادی روشن است و پرنده حرکت سایهها یا دیگر حیوانات خانگی را میبیند؟ اگر چنین است، قفس پرنده را بپوشانید تا ببینید بازهم خودش را به قفس میکوبد یا خیر.
آیا اتاقی که پرنده در آن خوابیده آرام است یا شبها سر و صدای آزاردهنده وجود دارد؟ مسائلی همچون نصف شب بلند شدن برای خوراکی آوردن یا تابش چراغ ماشینها از پنجره میتواند ترس شبانه را در پرندگان برانگیخته کنند. پرندهها در شب بسیار آسیب پذیرند، بنابراین طبیعی است که در جستجوی خطر باشند.
اگر راهکارهای مختلف را امتحان کردید اما همچنان پرنده خودش را با قفس میکوبد، میتوانید قفس کوچکتر مخصوص خواب برای پرنده تهیه کنید و شبها آن را در اتاقی تاریک و بیسروصدا بگذارید. فقط یکی دو جای پا، غذا و آب در آن قرار دهید و در ابتدا آن را با حوله بپوشانید.
سرگرم کردن پرنده
پرندگان موجوداتی متفکر و با احساساند. بعضیها محض سرگرمی پرندگان را به خانه میآورند اما خیلی زود متوجه میشوند که این پرندگان نیستند که اغلب اوقات وظیفهی سرگرم کردن را برعهده دارند، و سرگرمی و سرگرم شدن هم دلایلی کافی برای نگهداری از پرنده نیست. پرندگان موجوداتی متفکر و با احساس بوده و بهشدت نسبت به محیط پیرامون و دیگر موجودات داخل آن محیط حساس هستند. آنها میتوانند حس و انرژی موجودات دیگر را حس کنند و تغییرات خلق و خو داشته باشند. پرندگان سعی میکنند که تا جای ممکن با دیگر اعضای خانواده عیاق شوند.
بعضی از مردم به پرندهها به چشم بچههای پردار نگاه میکنند و اگرچه زیباست که به پرندهتان احساسی شبیه به بچه داشته باشید، اما بهتر است که پرنده را به چشم یک بزرگسال نگاه کنید نه کودک. کارهای زیادی هستند که ممکن است با پرندهای که همچنان کوچک است انجام دهید اما آن پرنده ممکن است در بزرگسالی از آن کارها خوشش نیاید. پرندهها زود بالغ میشوند و دوست دارند با احترام با آنها رفتار شود بنابراین اجازه دهید تا پرندهتان بالغ شود و با شرایط خودش با شما رابطه برقرار کند.
وقتی با پرنده زندگی میکنید، باید نیازهای او را در اولویت قرار دهید و حواستان باشد که تمام چیزهای لازم برای رشد را در اختیار دارد. پرندگان نهتنها به لحاظ جسمی، بلکه به لحاظ عاطفی هم شکننده هستند. پرندهها به طرز باورنکردنیای وفق پذیر هستند اما اگر نادیده گرفته شوند یا رفتار خوبی با آنها نداشته باشید شکوفا نمیشوند. هر روز مدت زمانی را برای گذراندن با پرندهتان اختصاص داده و به او اطمینان بدهید که رابطهتان قوی است. به یاد داشته باشید که اکثر طوطیهای وحشی تا آخر عمر جفت میمانند و بیشترشان خیلی تنها نمیمانند بنابراین دوستی و توجه فیزیکی در ذات طوطی است.
پرندهتان چقدر باهوش است؟
هوش تحت عنوان توانایی درک و مقابله با شرایط و موقعیتهای جدید و دشوار، استفاده ماهرانه از عقل و استدلال، و توانایی بکار بردن دانش به منظور دستکاری و ایجاد تغییر در محیط یا تفکر انتزاعی که با معیارهای عینی اندازهگیری میشود، تعریف میشود. پرندهها قادر به انجام تمام این کارها هستند. نهتنها تحقیقات نشان دادهاند که طوطیها میتوانند تفکر انتزاعی داشته باشند و حل مسئله کنند، بلکه مشاهده شده که پرندگان در طبیعت از ابزار استفاده میکنند تا محیط پیرامونشان را دستکاری کرده و غذا بدست بیاورند. پیش از این گمان میشد که تنها نخستیها توانایی دستیابی به زبان پیچیده و افکار انتزاعی را دارند، اما حالا مشخص شده که طوطیها نیز از این قابلیتها برخوردارند.
میزان هوش پرنده شما به گونهی او بستگی دارد. تا به امروز، تنها گونهای که بطور کامل برای بررسی هوش مورد تحقیق قرار گرفته کاسکو یا طوطی خاکستری آفریقایی است. دکتر Irene Pepperberg و کاسکوی او الکس تا زمان درگذشت الکس در سال 2007 و در سن 31 سالگی بر روی هوش مطالعاتی انجام دادند. دکتر پپربرگ به این نتیجه رسید که الکس هوش یک بچه 4 ساله و ظرفیت عاطفی یک کودک 2 ساله را دارد. بنابراین میزان هوش در گونههای دیگر مشخص نیست اما میتوان فرض را بر این گذاشت که طوطیهای بزرگتر هوش مشابهی دارند و شاید این مسئله در مورد گونههای کوچکتر هم صدق کند. کافی است با کسی که طوطی سخنگو دارد صحبت کنید تا برایتان داستانهایی از اینکه پرندهشان چطور کلمات و عبارات را در جای خودشان به کار میبرد تعریف کند. این اتفاق با در نظر گرفتن اینکه طوطیها صرفاً با گوش دادن و مشاهده کردن کلمات و عباراتْ کاربردشان را یاد میگیرند شگفت انگیز است.
زمان بازی خارج از قفس
پرندگان کوچک مثل فنچ و قناری با اینکه در قفسی بزرگ باشند مشکلی ندارند اما حتی کوچکترین طوطیها هم دوست دارند تا اجازه داشته باشند مدتی از روز را خارج از قفس باشند. پرندگانی که خیلی در قفس میمانند ناراحتی شدید پیدا میکنند و ممکن است به رفتارهای روانرنجورانه مبتلا شوند. به این وضعیت گاهاً Cageosis (کیجیوسیس) میگویند. در این حالت پرنده مدام روی جاپاییاش راه میرود، سرش را چپ و راست میکند، یا سرش را بالا و پایین میکند و جیغ میزند. مدام در قفس زندانی بودن، مخصوصاً قفسی که خیلی کوچک است میتواند منجر به پر کندن و سر و صدای زیاد شود.
پرندگان برای پرواز آفریده شدهاند بنابراین در قفس ماندن برایشان طبیعی نیست. آنها وفقپذیرند و به در قفس بودن عادت خواهند کرد، اما این بدان معنا نیست که پرنده دائم باید در قفس زندانی باشد. برای پرنده خارج از قفس محلی برای بازی فراهم کنید. این محل میتواند روی قفس یا محیطی جدا در اتاق دیگر باشد. در هر صورت پرنده باید مدت زمانی در روز را بیرون از میلهها باشد.
اگر پرنده در محل تعیینشدهی شما برای بازی نمیماند، محل را جابجا کنید تا زمانی که احساس راحتی پیدا کند. اگر پرنده دنبال شما میآید، سعی کنید در هر اتاق قسمتی را برای بازی اختصاص دهید. محل بازی را با اسباببازی، موادی برای خرد کردن و نوک زدن و آب و غذا پر کنید.
هیچ قانونی برای مدت زمان بازی کردن خارج از قفس وجود ندارد. اساساً هرچه پرنده را بیشتر مشغول کنید از کیفیت زندگی بهتری برخوردار خواهد بود بنابراین برای وقت بازی محدودیت قائل نشوید.
دست زدن به پرنده
اگر پرنده دوست دارد به او دست بزنید، مدت زمانی در روز را به نوازش و ارتباط دستی با او اختصاص بدهید. بعضی از پرندهها اگر به اندازهی کافی با انسان مورد علاقهشان دونفره وقتگذرانی نکنند پریشان میشوند و برخی دیگر ممکن است رفتار دوستانه و قابلیت همدم بودن را از دست بدهند و کمی وحشی شوند.
همیشه با ملایمت و اعتمادبهنفس به پرندهتان دست بزنید. اگر قبلاً شما را گاز گرفته سعی کنید از خود ترس نشان ندهید. این اشتباهی است که بعضی افراد میکنند و میتوانند رابطهشان را با پرنده خراب کنند. درست است که میترسید اما به خاطر داشته باشید که پرندگان احساس دارند و احتمالاً گاز گرفتن او درگذشته دلیل موجهی داشته است.
سعی کنید با پرنده بازیهای خشن انجام ندهید چراکه پرنده فکر میکند او هم میتواند خشن باشد درنتیجه ممکن است گازتان بگیرد بعد شما از دست پرنده عصبانی میشوید و او نمیفهمد چه کار اشتباهی انجام داده که وقت بازی ناگهان متوقفشده است.
خیلی از پرندهها دوست دارند که اطراف سر و گردنشان را نوازش کنید. بعضیها از اینکه بهشان کمک کنید تا خردهبالها و پوششهای اطراف پرهای جدید را جدا کنند سپاسگزار میشوند چراکه خود پرندهها به سختی میتوانند به این قسمتها دسترسی پیدا کنند. پرنده را با ملایمت خلاف جهت پرهایش نوازش کنید تا به پوست زیرین برسید و با حرکات دایرهوار گونههای او را مالش دهید. بسیاری از پرنده از اینگونه لمس شدن لذت میبرند.
سرگرمی و توجه غیرمستقیم
لازم نیست کل روز پرنده را ناز و نوازش کنید اما لازم است بخش مناسبی از روز را با او اختصاص بدهید. وقتی اجازه بدهید که درحین کار کردن یا انجام امور خانه پرندهتان هم به شما بپیوندد، به او توجه غیرمستقیم نشان دادهاید. پرندهتان از اینکه با شما وقت بگذراند خوشحال خواهد شد حتی اگر مدام او را در دست نگرفته باشید.
سرگرمی غیرمستقیم هرچیزی خارج از دسترس پرنده است که او را سرگرم نگه میدارد. مثلاً روشن گذاشتن تلویزیون یا رادیو موجب خشنودی بسیاری از پرندگان میشود. محیط پیرامون پرنده در طبیعت هرگز ساکت نیست. درحقیقت سکون و سکوت میتواند برای پرنده استرسزا باشد. بنابراین بهتر است که همیشه کمی صدا در پسزمینه باشد. طوطیها از تحریک بصری هم خوششان میآید. مثلاً اگر او را جایی بگذارید که بتواند از پنجره بیرون را تماشا کند سرش گرم میشود.
قرار دادن طوطی در اتاقی پرجنبوجوش نیز باعث میشود حس کند که در جمع دیگران حضور دارد، مثلاً در پذیرایی خانه. افراد در رفتوآمد میتوانند هرکدام چند کلمه با پرنده حرف بزنند و همین او را سرگرم نگه میدارد.
مزایا و معایب همبازی آوردن برای پرنده
دادن توجه و تمرکزی که پرنده نیازمند آن است گاهی میتواند وقتگیر باشد. گاهی اوقات آوردن پرندهای دیگر بهعنوان دوست میتواند اندکی از تنهایی او بکاهد. بعضیها حس میکنند که پرندهها باید جفت باشند و خود پرندهها هم در فصل تولیدمثل همچین حسی دارند! مهمترین مزیت جفت آوردن برای پرنده این است که هرگز تنها نیست و میتوانند یکدیگر را سرگرم کنند. بزرگترین عیب آن هم این است که پرندهتان دیگر نمیخواهد ارتباط و پیوند خیلی نزدیکی با شما داشته باشد.
در حالت ایدهآل، پرندهی جدید با پرندهی قبلیتان کنار خواهد آمد، اما احتمال پیش آمد مشکلاتی هم وجود دارد. مثلاً پرندهها ممکن است از هم متنفر شوند. در این شرایط چه خواهید کرد؟ حالا فقط مشکلاتتان را دوبرابر کردهاید. پرندهها ممکن است نسبت به یکدیگر بیتفاوت باشند که اینجا بازهم مشکلاتتان دو برابر شده و باید وقتتان را بین هر دو پرنده تقسیم کنید.
خریدن یک پرنده برای پرنده دیگر خوب نیست مگر اینکه بدانید با هم جور میشوند. به خاطر داشته باشید که مسئولیت هر دو پرنده با شماست و دو پرنده یعنی دوبرابر خرابکاری، سر و صدا و هزینه. فقط وقتی پرنده دیگری را برای پرندهتان خریداری کنید که آمادگیاش را داشته باشید.
منبع petpezeshk.com