طبقه بندی آفات انباری را از نقطه نظر خسارت بیان نمایید ؟
طبقه بندی آفات انباری را از نقطه نظر خسارت بیان نمایید ؟
با عرض سلام و درود خدمت دوستان عزیز خواهشمندم اطلاعاتی در زمینه آفات انباری ارایه نمایید و میزان خسارت هر یک را بیان نمایید .
با تشکر
محصولات انباری برخلاف آنچه که اغلب تصور می شود تنها به چند قلم از غلات و حبوبات محدود نمی گردد .
به طور کلی تمام :
مواد غذایی
صنعتی
و غیره را که به نحوی در انبارها ، سیلوها و منازل نگهداری می شوند و مورد حمله آفات قرار می گیرند را شامل می گردد .
بنابراین انواع :
غلات
حبوبات
محصولات آردی نان
دانه‌های روغنی
بذرها
میوه های خشک
مواد گوشتی
دارویی
چوبی
پشمی
نخی
منسوجات پوست
کلکسیون های جانوری
کتابخانه‌ها
و صدها اقلام دیگر می‌توانند جزو محصولات انباری محسوب شوند .
هر کدام از این مواد دارای آفات ویژه خود می باشند .
مهمترین آنها را حشرات تشکیل می‌دهند.
زیان هایی را که آفات در انبارها و در سطح جهانی تنها به غلات وارد می‌کنند طبق گزارش سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد هر سال حدود ۱۰ درصد محصول برداشت شده می‌رسد .
در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان حشرات انباری هر سال ۱۲ میلیون تن غلات مختلف را نابود می کند .
شگفت آور آنکه هر سال حدود ۱۰۰ میلیون تن غلات نیز در اثر عدم مراقبت‌های لازم در انبار ها از بین می روند .
به طور کلی طبق گزارشهای مجامع بین‌المللی خسارت آفات در انبارها هر سال به میزان ۳۰ درصد تولید می رسد .
ناگفته نماند که مقدار این خسارت در بعضی از نقاط جهان بر روی پاره‌ای از محصولات کشاورزی تا ۵۰% محصول برداشت شده نیز خواهد رسید .
در ایران خسارت بعضی از سوسک های حبوبات به میزان ۷۵ درصد و گاهی تا ۱۰۰ درصد محصول می رسد .
یک نظر کوتاه به مقدار خسارت آفات انباری روی تولیدات کشاورزی مختلف نشان می‌دهد که هر سال میلیارد‌ها تومان به اقتصاد کشورهای در حال رشد و توسعه از این راه زیان وارد می گردد.
اگر روزی انسان موفق به جلوگیری از این ضایعات شود یا مقدار این زیان‌ها را به حداقل کاهش دهد مسلما در بهبود زندگی اجتماعی مردم و اقتصاد کشورها بسیار موثر خواهد شد .
سابقه انتشار آفات انباری از قاره ای به قاره دیگر با به وجود آمدن کشتی های بادبانی قاره ای شروع می شود .
از یک طرف کارکنان این کشتی‌ها برای مصرف تغذیه ماهیانه خود اجبارا مقدار زیادی مواد غذایی همراه برمی داشتند.
از طرف دیگر با توسعه و بسط تجارت دریایی آفات قاره ای از جمله آفات انباری همراه با محصولات آنان از قاره ای به قاره دیگر وارد می گردید .
از این رو با توجه به وضع بیولوژی اغلب آفات انباری انتشار آنها در قاره جدید بدون معارضه صورت می گرفت و به این دلیل آفات انباری از مهم ترین حشرات همه جایی هستند .
تمام فرآورده های کشاورزی که در منطقه‌ای تهیه می گردد در همان محل مصرف نمی‌شود .
بلکه مقداری از آنها پس از انبار کردن در انبار و آلوده شدن با آفات انباری به سایر نقاط همان کشور حمل و موجب آلودگی انبارهای محل جدید خواهد شد .
از طرف دیگر اغلب محصولات کشاورزی تولید شده در کشوری کفاف مصرف این کشور را نخواهد داد .
بنابراین اجبارا این کشور کسری کالاهای مورد نیاز خود را از خارج وارد می‌کنند .
بدین طریق آفات انباری نیز از کشور صادر کننده به کشور جدید انتقال خواهد یافت .
آفات انباری علاوه بر زیان های کمی باعث خسارت کیفی محصولات انبار شده نیز خواهد شد .
اگر شرایط اکولوژیک برای فعالیت آفات مختلف فراهم باشد محصول به مدفوع و پوسته های لارو حشرات و کنه ها و یا فضولات جوندگان آلوده شده و از مرغوبیت آن نیز کاسته خواهد شد .
تغذیه چنین محصولاتی بهداشت مصرف کننده را نیز ممکن است به مخاطره بیندازد.
بارها دیده شده است اشخاصی که از مواد آلوده به کنه‌ها تغذیه نموده اند دچار مسمومیت‌های حاد و اختلالات گوارشی شدید گشته اند .
بین حیوانات اهلی اسب نسبت به مواد آلوده به کنه ها حساسیت بیشتری نشان می‌دهد .
به طوری که اگر این آلودگی شدید باشد اغلب پس از خوردن به قولنج شدید مبتلا شده و تلف می گردند .
اگر آرد و فرآورده‌های آن مورد حمله حشرات قرار بگیرند اغلب رنگ طبیعی خود را از دست داده و طعم بدی پیدا می‌کند .
این‌گونه محصولات ارزش تجارتی و نانوایی خود را از دست خواهند .
سوسک های حبوبات که لارو آنها در داخل دانه حبوبات زندگی می‌کنند می‌توانند کیفیت محصولات را به سرعت پایین آورده و یا آن را غیرقابل مصرف سازند .
اگر برای از بین بردن این سوسک ها مبارزه موثری نیز صورت بگیرد به علت اینکه لاشه لارو ها و حشرات کامل در داخل دانه باقی خواهند ماند که چنین محصولاتی حداقل برای مصرف انسان به هیچ وجه مناسب نخواهد بود .
زیان های کیفی گاهی به صورت از بین رفتن ویتامین‌ها و دیگر عناصر اصلی محصول بروز می‌کند .
شپشه گندم که به دانه‌های غلات حمله می کند ترجیح می‌دهد در درجه اول از جوانه دانه ها که از لحاظ مواد قندی بسیار غنی میباشد تغذیه نماید .
سوسک های حبوبات که لارو آنها از محتویات دانه ها تغذیه می کنند می‌توانند به طور متوسط ۵۰ درصد مواد درونی دانه ها را از بین ببرند .
در این میان ۲۵ درصد آن ماده پروتئینی می باشد .
همچنین برنج آلوده به حشرات انباری در مدت هشت ماه بیش از ۱۰ تا ۱۵ درصد ویتامین B خود را از دست می دهند .
همین پژوهشگران در سال 1954 نشان دادند دانه های غلاتی که مورد حمله آفات قرار می گیرند و یا هنگام برداشت و حمل و نقل به وسیله عوامل مکانیکی شکسته می شوند
در اثر اکسیداسیون و واکنش های شیمیایی مقدار اسیدهای چرب آزاد آنها افزایش می یابد و در نتیجه محصول در اصطلاح ترش مزه خواهد شد .
آفات انباری علاوه بر زیان های کمی و کیفی بهداشت مصرف‌کنندگان را نیز به خطر می‌اندازد .
کارگرانی که با پوست های تجارتی آلوده به سوسک های Dermestes به طور مستقیم سر و کار دارند به سیاه زخم شدید مبتلا می گردند .
علت ابتلا مربوط به تماس دست ها با مدفوع حشره که ممکن است به عامل بیماری ساه زخم آلوده باشد .
سوسکهای تاریک زی Tenebrionidae که معمولاً در جاهای تاریک و انبار های آلوده به آفت به سر برده و از مواد آلی در حال تجزیه تغذیه می کنند
مایع تحریک کننده از مخرج دفع می کنند که در صورت تماس با بدن انسان ناراحتی‌های پوستی ایجاد می‌کنند .
اگر انسان از مواد غذایی آلوده به این ترشحات مصرف نماید در اطراف :
دهان
بینی
و چشم ها
جوش های دردناکی به وجود می‌آید .
این جوشها با گذشت زمان پوسته پوسته شده و از بین خواهد رفت اما پس از بهبودی جای آنها به حالت بی رنگ باقی می‌ماند .
تجمع بعضی از سوسک ها مانند لمبه گندم یا Trogoderma granarium روی غلات انباری گاهی محصول را به طور کلی غیر قابل مصرف می نماید .
نان پخته شده از آردی که به موهای بلند لارو این حشرات آلوده است در دستگاه گوارشی مصرف کنندگان اختلالات شدیدی ایجاد خواهد کرد .
تغذیه از محصولات آلوده و آفات انباری در دامها نیز ناراحتی‌های مختلف پدید می آورد .
به طوری که اگر از مدتی از جو آلوده به شپشک گندم Sitophilus granarius تغذیه کند در دستگاه گردش خون آن اختلالاتی بروز خواهد کرد .
اهمیت آفات انباری :
1 – آفات انباری دسترنج نهایی تولید کننده را مورد حمله قرار می دهند در صورتی که برای آفات زراعی و باغی گیاه می تواند خسارت را تا حدودی جبران کند ولی محصولات انباری این قدرت را ندارند و دچار آسیب کمی و کیفی می شود .
2 – بقایای آفات انباری در محصولات انباری به ویژه محصولات غذایی از نظر بهداشتی مضر میباشد .
3 – بر خلاف آفات در محیط باز که تحت کنترل عوامل طبیعی مختلف قرار می‌گیرند آفات انباری در محیط های ساده تر و مناسب هستند و زودتر به صورت طغیانی در خواهند آمد .
4 – آفات انباری معمولاً تنوع میزبانی دارند برای همین روش های مختلف انبارداری در کنترل آنها اهمیت ویژه خواهد داشت .
5 – بعضی از آفات انباری می توانند هم در مزرعه و هم در انبار خسارت وارد سازند و یکی از محیط ها کانون آلودگی را برای مکان دیگر فراهم می نماید .
6 – با توسعه تجارت داخلی و خارجی آفات انباری می توانند سریعاً از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل شده و باعث آلودگی شوند .
7 – بسیاری از آفات انباری حاصل تغییر رژیم غذایی حشرات بی زیان هستند .
8 – آفات انباری همه جا زی هستند .
موجودات زنده‌ای که به محصولات انباری خسارت می زنند شامل :
حشرات
کنه‌ها
جوندگان
و قارچ ها می باشند .
تاکید بیشتر این مقاله بر روی حشرات به ویژه راسته سخت بالپوشان میباشد و به طور جزئی تر به سایر آفات انباری نیز توجه خواهیم نمود .
بعضی از حشرات را آفات محیطی می‌گوییم مثل Thysanura و سوسریها که ممکن است در انبار یافت می شوند و آفت انباری محسوب می‌شوند .
شپشهای چوب و کتاب
موریانه ها
گوشخیزک ها
مگس ها
هزار پایان
صد پایان
خرخاکی ها
از انواع آفات محیطی می باشند .
طبقه بندی آفات انباری از نظر نوع خسارت :
1 – آفات اصلی یا درجه اول Major Pest , Key pest :
این آفات به تغذیه از محصولات انباری سازش پیدا نمودند و در اغلب نقاط دنیا یافت می گردند و اکثراً بر علیه آنها مبارزه صورت می گیرد .
از جمله این آفات می‌توان به :
شپشک استرالیایی گندم
شپشک دندانه دار
شپشک برنج
شپشک گندم
لمبه و بید گندم
بعضی از سوسک های حبوبات
شب پره هندی
اشاره نمود .
2 – آفات درجه دوم یا اتفاقی Minor Pest , Occosional pest :
شامل گروه بزرگی از حشرات و کنه ها هستند .
حدود ۱۷۵ گونه حشره شناسایی شده‌اند که به طور اتفاقی در سیلوها و انبارها خسارت وارد می‌سازند .
آفات درجه دوم در شرایط خاصی تبدیل به آفات می‌شوند .
مثلاً دانه های سالم غلات توسط آفات درجه اول آسیب دیده و شکسته می گردند و سپس آفات درجه دوم قادر در به حمله به بذور شکسته می‌شوند .
مانند :
سوسک نان
سوسک توتون
سوسک موزه
سوسک سیاه آرد
سوسک شاخک کوتاه آرد
سوسک سیاه غلات
3 – آفات اتفاقی:
حدود ۱۵۰ گونه حشره و کنه همراه با آفات درجه یک و دو در انبارها یافت می‌شوند .
این آفات ندرتا به دانه‌ها خسارت می‌زند و معمولاً از قارچ های انباری و میکروارگانیسم های موجود بر روی محصولات تغذیه می‌کنند .
از جمله این آفات می‌توان به :
سوسکهای عنکبوتی
سوسک های خانواده Tenebrioniadae
سوسک های خانواده Staphylinidae
بیدهای خانواده Tinieedae
اشاره نمود .
4 – حشرات پارازیتوئید و شکارگر که در انبارهای یافت می‌شوند .
گر چه منجر به کنترل آفات انباری می‌گردند اما بقایای آن همراه با محصول می شوند ممکن است مضر باشد .
چون اکثر آفات انباری راسته سخت بالپوشان هستند یک طبقه‌بندی فقط برروی Coleptera صورت گرفته و شامل :
1 – چوب خوار ها :
معمولاً از چوب های خشک و یا چوب های صنعتی تغذیه می کند مانند حشرات خانواده :
Anobidae
Lyctidae
2 – دانه خوار ها Clethrophages :
عمدتا از دانه های غلات و بقولات تغذیه می‌کنند مانند گونه های جنس :
Sitophillus spp
Callosobruchus spp
3 – ريزه خوارها Psichophages :
اين حشرات قادر نيستند از دانه هاي كامل بخورند ولي از دانه هاي شكسته شده در انبار بخوبي تغذيه مي كنند مانند حشرات خانواده :
Ostomatidae
Cucujiidae
Lathritidae
4 -ساپروفيت ها Saprophages :
مانند حشرات خانواده Criptophagidae
5 -قارچ خوارها Mycophages :
مانند :
Mycetophagiidae و Endomychiidae
6 – لاشه خوار ها Necrophages مانند :
Dermestidae
Cleridae
Corynetidae
7 – Harpactophages :
از حشرات گوشتخوار و حشرات شكارگر تغذيه مي كنند.
شناخت افات انباري از نظر موقعيت :
تاكسنومي انها
سيكل زندگي
زمان فعاليت
نوع تغذيه
محل اختفا
آگاهي از دامنه ميزباني
عادات انها
باعث كنترل موثر اين افات مي شود.
سخت بال پوشان آفات انباری :
سوسک گوشتخوار (Corynetidae, Coleoptera) :
مورفولوژی :
حشره كامل به رنگ آبي فلزي
به طول 5/3 تا 7 ميليمتر
پاها و بندهاي اول شاخك به رنگ زرد مايل به قرمز مي باشد. شاخك ها 11 بندي است كه اولين بند ان بزرگ و بيضي شكل و دومين بند ان كوچك و گرد مي باشد.
پيش گرده عريض و گوشه هاي عقبي آن گرد است.
بالپوش ها هر يك داراي 10 رديف فرورفتگي هاي خطي مشخص است.
سطح بدن پوشيده از موهاي نرم مي باشد.
پنجه پاها كوچك و پنج بندي است كه بند اول بوسيله بند دوم از نظرمخفي مانده است.
بيولوژي:
در تمام نقاط دنيا پراكنده است.
بندرت در طبيعت ديده مي شود ولي در انبارها و بنادر كه در آنها مواد گوشتي انبار و جابه جا مي شوند به فراواني ديده مي شود.
اين سوسك از مواد :
چربي
روده
پوست
پنير
ماهي خشك
شير خشك
ژامبون
كالباس
پودر استخوان
و غيره تغذيه مي كندو گاهي نيز لارو حشرات ديگر را مورد حمله قرار مي دهد.
حشرات كامل معمولا از قسمت هاي سطحي مواد غذايي تغذيه مي كنند ولي لاروها ضمن تغذيه و حفر دالان، به درون مواد غذايي نفوذ كرده و خسارت زيادي بوجود مي آورند.
لارو سن اخر براي شفيره شدن در انتهاي دالان غذايي، حفره اي بوجود آورده و در داخل پيله كوچك سفيد رنگي به شفيره تبديل مي شود .
طول بدن لارو پس از رشد كامل به 10 ميليمتر مي رسد.
هفتمين حلقه بدن از بقيه بندها پهن تر است.
سطح بدن پوشيده از موهاي بلند و كوتاه است.
روي اغلب حبقه ها 4 لكه گرد و قرمز وجود دارد.
دوره لاروي معمولا 25 تا 35 روز طول مي كشد و در اين مدت لارو 3-4 بار پوست اندازي مي كند.
طول دوره لاروي به تغذيه آن بستگي دارد اگر از لارو مگس پنير تغذيه كند حدود 17 روز و اگر از ژامبون تغذيه كند طولاني تر خواهد شد.
حشره ماده اغلب تخم هاي خود را درون مواد غذايي مي گذارد.
تعداد تخم ها از 127 تا 312 عدد متغير است.
لاروها از نور گريزان هستند و سريع به داخل مواد نفوذ مي كنند.
دوره تكاملي اين حشره در انبار 2تا 3 ماه طول مي كشد، بنابراين در سال مي توانند چندين نسل بوجود آورند .
سوسک موریتانی یا سوسک نان (Coleoptera, Ostomatidae ) :
مرفولوژي:
حشره كامل بطول 6-11 ميليمتر و برنگ قهوه اي روشن تا تيره
سر حشره پهن و ذوذنقه اي شكل
در جلو باريكتر از قسمت عقب است.
شاخك 11 بندي است.
پيش گرده در جلو داراي دو دندانه بزرگ و تيز و در عقب 2 دندانه كوچك دارد.
محل اتصال بند اول قفس سينه به بالپوش ها فاصله دارد و حالت ساقه دار به خود مي گيرد.
بيولوژي:
حشره كامل و لارو اين آفت از غلات و ميوه هاي خشك و در سر باز خانه ها روي نان هاي خشك انبار شده به فرواني
ديده مي شود.
حشرات كامل علاوه بر گياهخواري ، گوشتخوار نيز هستند و به مواد چوبي مانند نئوپان نيز حمله مي كنند.
حشره كامل نور گريز است.
تخم هاي حشره در دو انتها نوك تيز است و در دسته هاي 10 تا 60 تايي در شكاف ها و لابه لاي مواد آردي قرار داده مي شوند.
لارو سفيد مايل به زرد و در دو انتها سياهرنگ و در رشد كامل گاهي به 2 سانتيمتر هم مي رسد.
در انتها داراي Urogomphe مي باشد و روي بند دوم و سوم سينه 2 لكه سياه رنگ وجود دارد و بدن لارو پوشيده از موهاي طويل است.
لارو آفت در مقابل سرما مقاوم است و تا منهاي 10 درجه را تخمل مي كند.
دوره كامل زندگي آفت يك سال طول مي كشد .
ولي در شرايط مساعد تا 2 نسل در سال دارد.
حشره كانل ممكن است 2 تا 3 سال عمر كند.
انتشار آفت جهاني است ولي بيشتر در مناطق گرمسير و نيمه گرمسير است.
شپشه دندانه دار (Silvanidae, Coleoptera) :
مرفولوژي:
حشره كامل سوسك كشيده و باريكي است كه برنگ قهوه اي سير و بطول 5/2 تا 5/3 ميلي متر است .
سر كوچكتر از قفس سينه و در قسمت جلو باريك و قاعده آن پهنتر مي باشد .
دو لبه آن در ناحيه چشم به سمت بالا برگشته است .
شاخكها از نوع گرزي و طول آنها از طول نصف بدن حشره كمتر است.
تعداد مفاصل شاخك يازده عدد بوده كه سه مفصل آخري ازسايرين بزرگتر و مشخص تر مي باشد .
صفحه پشت قفس سينه در هر طرف شش دندانه دارد كه دندانه اولي و آخري از ساير دندانه ها بزرگتر است.
بالپوشها باريك و تمام شكم را مي پوشانند و روي آنها خطوط موازي نقطه اي ديده مي شود كه اين نقاط
مرتب و گود بوده و پشت سر يكديگر قرار دارند.
گوشه هاي فوقاني و خارجي بالپوشها برآمدگي دارد.
سر و سينه و بالپوشها از مقدار بسياري موهاي ريز و نازك به رنگ زرد طلائي شفاف پوشيده شده است.
رانها قوي و پنجه ها 5 مفصلي و مفصل آخر طويل تر از سايرين مي باشد و پاها نيز منقوط بوده و از موهاي ريزي پوشيده شده است .
تخم اين حشره به شكل استوانه اي كشيده و سفيد رنگ و براق است .
لارو زرد رنگ و سر آن به رنگ زرد قهوه اي و پاها نيز زرد رنگ مي باشد و روي هر كدام از حلقه هاي پشت سينه و شكم دو لكه قهوه اي رنگ وجود دارد .
طول لارو كامل به 2.5 تا 3 ميليمتر مي رسد و حلقه آخري شكم باريك و نوك تيز است.
بيولوژي:
حشره ماده در شرايط مناسب تقريباً 5 روز بعد از خارج شدن از شفيره شروع به تخم گذاري مي كند .
ولي در شرايط نامناسب زمان شروع تخم گذاري ممكن است تا 9 ماه به تاخير افتد.
عمر حشره كامل بطور متوسط 10 تا 12 ماه است و ممكن است تا دو سال نيز برسد .
حشره ماده در مدت دو ماه در حرارت 30 تا 32 درجه سانتيگراد مي تواند بطور متوسط تا 375 تخم بگذارد و در صورتيكه درجه حرارت محيط پایین باشد .
دوره تخم گذاري ممكن است تا يك سال طول بكشد.
تخمها بطور معمول در داخل مواد غذائي گذارده مي شود.
تخم ها دردرجه حرارت 27 تا30 درجه بعد از 4 تا 5 روز تفريخ مي شوند. دوره
رشد لاروي بر حسب درجه حرارت محيط بسيار متفاوت است و از 12 روز تا 3 ماه ممكن است بطول انجامد.
لارو اين حشره اغلب ضمن تغذيه از محصولات انباري كه منشاء گياهي دارند رژيم غذائي گوشت خواري نيز نشان داده و شديداً به :
لارو هاي پروانه آرد
شب پره هندي
شپشک آرد
و همچنين لارو ساير حشرات موجود در محيط حمله كرده و از آنها تغذيه مينمايد.
لاروها پس از دو تا سه هفته در محفظه هاي كوچكي كه از بهم چسبيدن مواد غذائي بوجود آمده است و يا در شكاف در و ديوار انبار تبديل به شفيره ميشوند.
طول مدت حالت شفيرگي يك هفته تا 10 روز است و سپس حشرات كامل خارج مي شوند.
دوران تكاملي اين حشره ً نسبتا كوتاه است.
دوره زندگي اين حشره از تخم تا حشره بالغ در حرارت 30 تا 35 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 70 تا 90 درصد 20 روز ودر حرارت 20 درجه سانتيگراد در رطوبت نسبي 60 درصد 80 روز طول مي كشد .
در صورتي كه درجه حرارت محيط كمتر از 17.5 باشد دوره تكامل آن طولاني و چنانچه از 40 درجه سانتيگراد تجاوز نمايد حشره قادر به توليد مثل نيست.
اين حشره 6-4 نسل در سال توليد مي نمايد و به اين ترتيب ميتواند خسارت زيادي به مواد غذائي انبار شده وارد كند.
موادي كه مورد حمله اين آفت قرار مي گيرد در درجه اول دانه ها و آرد غلات است .
ولي خشكبار ( ميوه خشك، گردو، بادام و كشمش) نيز از حمله اين آفت مصون نمي ماند.
در ايران اين آفت از مهمترين آفات خشكبار محسوب مي شود.
تاكنون تصور مي شد كه اين آفت قادر به تغذيه از دانه هاي سالم غلات نيست ولي تغذيه حشره كامل و لاروهاي آن از دانه هاي سالم مخصوصاً اگر مرطوب باشد امكان پذير است.
اين آفت از فراورده هاي حيواني بخصوص گوشت نيز تغذيه مي كند.
cryptolestes ferrugineus :
مرفولوژي:
سوسك كوچكي به طول 1 تا 2 ميلي متر، قهوه اي مايل به قرمز و رنگ پاها روشن تر از بدن مي باشد.
شاخك 11 بندي و طول آن در افراد نر اندكي از نصف طول بدن بيشتر و در ماده ها اندكي از نصف طول بدن كمتر است.
آرواره هاي بالا معمولا قوي و در انتها مجهز به دندانه هاي تيز است.
در نرها در قسمت خارجي آن و در قاعده يك دندانه تيز ديده مي شود كه ماده ها فاقد آن مي باشد.
بيولوژي:
يك حشره همه جايي است.
علاوه بر انبارها در طبيعت هم يافت مي شود.
در طبيعت در زير پوسته درختان و در دالانهاي حشرات چوبخوار زندگي مي كند.
در انبارها به مواد غذايي مختلف بويژه مواد نشاسته اي مانند :
غلات
آرد
سبوس
ميوه هاي خشك
كاكائو
قهوه
حمله مي كند.
در شرايط مساعد تا 3 نسل بوجود مي آورد.
کرم های آرد ( Tenebrionidae , coleoptera ) :
مرفولوژي:
T.MOLITOR را بنام سوسك زرد آرد
T.OBSCURUS را بنام سوسك سياه آرد
نيز مي گويند .
اين دو گونه از لحاظ شكل ظاهري و طرز زندگي كاملاً شبيه به هم مي باشند .
علاوه بر اين هر دو گونه اغلب در يك محيط غذايي و در شرايط اكولوژيك يكسان در كنار هم زندگي مي كنند .
حشرات كامل نسبتاً بزرگ و بطول 12 تا 18 ميليمتر مي باشند .
سوسك زرد آرد برنگ قهوه اي شفاف و سوسك سياه برنگ سياه مات است .
سر پهن و تقريباً بشكل ضلعي است كه روي آن از نقاط ريز و فرورفته و متراكم پوشيده شده است .
قطعه زير پيشاني در بخش جلوئي خود رشد كرده و قاعده شاخكها و لبه هاي جلوي چشمها را مي پوشاند .
شاخكها كوتاه و يا زده بندي است و انتهاي آنها هرگز به قاعده پيش قفس سينه نمي رسد .
(در صورتي كه آنرا به سمت عقب بكشيم).
Pronotum :
تقريباً مربعي شكل و پهناي آن اندكي بيشتر از طول آن مي باشد .
در وسط Pronotum يك فرورفتگي طولي وجود دارد.
گوشه هاي جلو پيش گرده بر جسته و گوشه عقبي آن نوك تيزاند.
پاها كوتاه و پنجه ها هترومر مي باشند .
يعني پنجه پاهاي جلوئي و وسطي 5 بندي و پنجه پاهاي عقبي 4 بندي است .
طرز تشخيص اين دو گونه از يكديگربه قرار زيراست:
1 – T.MOLITOR :
اين سوسك برنگ قهوه اي مايل به قرمز و براق است .
عرض پيش گرده از طول آن بيشتر است پيش گرده در قاعده فاقد شيار عرضي است .
طول سومين بند شاخك از مجموع دو بند قبلي كوتاهتر است .
عرض و طول بند آخر شاخك ها برابر است .
اتصال قفس سينه و شكم كامل نبوده و بين آنها فاصله مشخص وجود دارد .
2 – T.OBSCURUS :
برنگ سياه مات است عرض و طول پيش گرده تقريباً برابر است .
در قاعده پيش گرده يك شيار عرضي كاملاً مشخص وجود دارد .
طول سومين بند شاخك تقريباً برابر مجموع دو بند قبلي است و عرض بند آخر شاخك بمراتب از طول آن بيشتر است.
تخم اين سوسك بيضي شكل و برگ سفيد شيري و نسبتاً براق است .
سطح آن هنگام رها شدن از بدن حشره به ماده لزج و چسبنده آغشته مي شود كه ذرات 1.4 تا 1.8 ميلي متر تغيير مي كند .
لارو هاي اين سوسك ها نسبتاً درشت و در هنگام خروج ازتخم سفيد رنگ و اندازه آنها در حدود 2 ميليمتر است .
ولي در هنگام رشد كامل طول آنها به 3 تا 3.5 سانتيمتر مي رسد .
شكل لاروها كشيده و باريك بوده
رنگ لارو T.M مايل به زرد و رنگي
T.O برنگ قهوه اي تيره است .
حلقه آخر شكم خيلي كوچك و مخروطي شكل بوده و به دو پيوست انتهائي ختم مي شود .
شفيره نخست سفيد رنگ ولي بتدريج به رنگ مايل بزرد تبديل مي شود .
حلقه آخر بدن داراي يك جفت پيوست انتهائي است .
بيولوژي:
سوسك زرد و سوسك سياه آرد هر دو از نور گريزان بوده و فقط در هنگام شب فعاليت مي كنند .
اين حشرات براي فرار از نور، روزها در پناهگاههاي تاريك پنهان شده و عصرها به هنگام غروب به پرواز در مي آيند .
طول عمر حشرات كامل كوتاه و سوسك زرد نر بطور متوسط 2 و سوسك سياه 3 ماه زندگي مي كنند ولي طول زندگي ماده ها طولاني تر بوده و تقريبأ
دو برابر نرهاست.
سوسك سياه بطور متوسط در حدود 460
سوسك زرد در حدود 270 عدد تخم مي گذارند .
اين تخمها تك تك و يا بصورت گروهي در سطح مواد غذائي گذاشته مي شود.
تخم ريزي در تمام طول زندگي حشره ماده ادامه پيدا مي كند.
دوره رشد جنيني بر حسب گرماي محيط 5 تا 15 روز بطول مي انجامد .
در پايان اين مدت لاروهاي جوان از درون تخم بيرون آمده و بلافاصله تغذيه را آغاز و ضمن آن دالان هاي نا منظمي در جهات مختلف آرد ايجاد مي كنند.
لارو سوسك سياه در گرماي 28 درجه سانتيگراد در مدت 160 تا 180 روز به رشد كامل خود ميرسد.
در اين مدت لارو 8 تا 10 بار پوست اندازي مي كند .
ولي در گرماي كمتر از اين مدت به 300 تا 350 روز افزايش پيدا مي كند كه تعداد پوست اندازي به 17 تا 18 بار مي رسد.
لارو سوسك زرد در همين درجه حرارت در مدت 90 روز رشد خود را به پايان رسانده و در شرايط نامناسب در مدت 200 روز به
مرحله رشد نهایی خود مي رسد.
در اين مدت 12 تا 14 بار پوست عوض ميكند.
رشد لاروي در شرايط نامساعد اكولوژيك ممكن است خيلي طولاني تر باشد و تعداد پوست اندازي نيز افزايش مي يابد.
لاروها براي تبديل شدن به شفيره به سطح آرد آمده و در همان دالان هاي لاروي تبديل به شفيره ميشوند .
دوره ي شفيرگي بر حسب درجه ي حرارت محيط متفاوت است .
در 18 درجه 18 روز
در 27 درجه سانتيگراد اين دوره 8 روز است.
در جاهاي گرم تعداد نسل 2 و در شرايط عادي يك نسل در سال دارند.
مواد اصلي مورد تغذيه اين آفت :
آرد
سبوس
بيسكويت
ماكاروني
نان
و ديگر مواد نشاسته اي است .
ولي گاهي به مواد حيواني مانند:
گوشت
شاخ
پر
پوست
و كلكسيون حشرات نيز حمله مي كنند.
خسارتي را كه اين آفت به آرد وارد مي سازد نه تنها از لحاظ كميت قابل توجه است بلكه از لحاظ كيفيت نيز بسيار مهم است .
زيرا لاروها در اندك مدتي محيط را با مدفوع و پوسته هاي لاروي آلوده كرده و ارزش نانوایی ومرغوبيت آرد را بشدت پایین مي آورند.
شپشه های آرد (Tenebrionidae, Coleoptera) :
مرفولوژي:
مشخصات T.confusum :
حشره كامل سوسك كوچكي است برنگ قهوه اي قرمز تا قهوه اي تيره بطول 4 تا 4.5 ميلي متر و به عرض 1.5 ميليمتر .
سرحشره كم عرض تر از صفحه پشتي سينه و تقريبأ به عرض دو سوم آن مي باشد .
روي آن نقطه هاي ريز بسياري ديده ميشود.
شكل عمومي:
سر مسطح و عريض تر و در جلو
قطعه زير پيشاني قطعات دهان و قاعده شاخك ها را عرضا مي پوشاند
روي حاشيه داخل چشمها نيز شيار نسبتأ عميقي بجا مي گذارد.
اين شيار هلالي مي باشد و تا يك دوم سطح چشم را فرا مي گيرد .
عرض قطعه زير پيشاني در ناحيه چشمها عريض تر از سر است و لبه آن بطور محسوسي از چشمها تجاوز مي كند.
شاخكها 11 مفصلي بوده و از قسمت قاعده به بالا به تدريج بزرگ مي شود .
طول مفصل آخري از مفاصل 9 و 10 بزرگ تر ولي از مجموع طول دو بند 9 و10 كمتر مي باشد.
صفحه پشت سينه تقريبأ به شكل مربع است و عرض آن در قسمت بالا زياد تر از قسمت پائين مي باشد .
روي آن از نقاط مدور فرو رفته نامنظم كوچك پوشيده شده است.
بالپوشها در قسمت پایین تقريبأ نيم دايره بوده و داراي خطوط موازي و برجسته بوده كه اين خطوط در كناره هاي خارجي نمايان تر است.
در فواصل خطوط بالپوشها نقاط ريز زيادي ديده مي شود اين حشره داراي بالهاي زيري نيز مي باشد .
ولي مانند اكثر حشرات اين خانواده قادر به پرواز نيست.
پاها به رنگ بدن ، پنجه هاي جلو و وسطي هر يك 5 مفصلي و پنجه هاي پاهاي عقبي 4 مفصل است.
مفصل آخر از سايرين بزرگ تر و به يك ناخن دو شاخه ختم مي شود .
سيرچه تقريبأ بشكل نيم دايره است.
مشخصات Tribolium castaneum :
طول اين حشره بين 3.5 تا حداكثر 4 ميلي متر است.
شباهت زيادي به گونه قبل دارد.
مهمترين اختلاف مرفولوژيكي آنها:
1 – شاخك ها :
شاخك T.Confusum از جهت قاعده به طرف بالا به تدريج بزرگ شده بطوري كه طول مفصل آخري از طول مفصل دهم و ساير مفاصل بيشتر مي باشد .
مفصل دهم نسبت به مفصل نهم و ساير مفاصل همين وضع را دارد .
در T.Castaneum سه مفصل آخري داراي رشد زيادتري نسبت به ساير مفاصل بوده و تقريبأ به يك اندازه اند ولي طول هريك از آنها
بزرگتر از طول هريك از 8 مفصل بقيه است .
2 – قطعه زير پيشاني در T.confusum رشد زياد تري از دو طرف داشته و از حدود چشمها تجاوز مي كند.
روي حاشيه داخلي چشم ها شيار نسبتأ عميقي بجا مي گذارد كه اين شيار هلالي شكل تا يك دوم سطح چشمها را فرا مي گيرد .
به اين ترتيب عرض اين قطعه در ناحيه چشمها عريض تر از عرض سر حشره است .
در T.castaneum اين قطعه رشد كمتري داشته و از حدود چشمها تجاوز نمي كند .
از اين رو عرض آن از عرض سر حشره بيشتر نيست.
3 – چشمها : فاصله بين دو چشم در T.confusum بيش از 2.5 تا 3 برابر طول آن است.
در صورتيكه در T.Castaneum اين فاصله كمتر از 2 برابر طول چشمها است .
4 – سينه :
صفحه پشت سينه در TConfusum. تقريباً بشكل مربع است .
عريض ترين قسمت آن در نيمه بالائي صفحه پشت سينه است.
در صورتي كه عريض ترين قسمت در صفحه پشت سينه T.castaneum در وسط آن و يا در نيمه پایین است.
5 – اين دو شيشک هر دو داراي بالهاي زيري بوده ولي فقط t.Castaneum داراي قدرت پرواز است و اين پرواز در فواصل كوتاه است.
مشخصات تخم و لارو
تخم هر دو آفت به صورت بيضي كشيده بطول 0.5 تا 0.7 ميلي متر است.
رنگ تخمها در ابتدا سفيد شفاف و چون سطح خارجي آن لزج است پس از قرار داده شدن در آرد مقداري آرد به آن مي چسبد.
لاروها پس از خروج از تخم باريك و كشيده و داراي سه جفت پاي سينه اي مي باشند .
رنگ آنها در ابتدا سفيد مايل به زرد و سپس به رنگ زرد صورتي در مي آيد.
رنگ سر و قطعات دهان و پشت سينه لاروها به رنگ قهوه اي روشن است.
بدن لارو بدون مو و فقط در كناره حلقه هاي بدن كرك دار است .
نهمين و آخرين حلقه بدن داراي يك جفت استطاله خار مانند است و به رنگ قهوه اي تيره مي باشد.
لارو كامل داراي يك جفت شاخك چهار مفصلي است .
در روي مفصل انتهائي يك مو به طول همين مفصل وجود دارد.
لاروها پس از رشد كامل طولشان به 6 تا 7 ميلي متر مي رسد و در اين موقع در روي سطح آرد آمده و به شفيره تبديل مي شوند.
حلقه هاي شكم شفيره از يك غلاف سخت زرد رنگ پوشيده شده است .
در قسمت پشت كرك هاي كوتاه و پراكنده روي آنها ديده مي شود.
همچنين حلقه هاي شكم از كنار به دو برآمدگي نوك تيز كه داراي 3 تا 4 كرك دراز است ختم مي شود.
آخرين حلقه شكمي شفيره نيز داراي دو زایده مي باشد كه نوك تيز و قهوه اي رنگ است.
بيولوژي:
T.confusum زمستان را در مناطق سرد بصورت حشره كامل مي گذراند .
ولي در مناطق معتدل و گرم هر دو گونه تمام سال را بدون وقفه توليد مثل مي كنند .
منتهي دوره هاي نسلي در ماه هاي زمستان طولاني تر است.
عمر حشرات كامل طولاني و بطور متوسط يك سال است ولي ممكن است عمر آنها به 3 تا 4 سال هم برسد .
حشره ماده در دوره زندگي خود بطور متوسط 300 تا 400 عدد تخم و يا بيشتر مي گذارد.
تخمها بطور انفرادي و روزانه به تعداد 2 تا 18 عدد در داخل آرد گذارده مي شوند.
تخمها به ماده چسبناكي آغشته است و در نتيجه مقداري آرد به آنها مي چسبد و بزرگتر جلوه مي كند.
اين تخمها اغلب به جدار ظروف و يا كيسه آرد چسبيده موجب انتقال و انتشار آفت مي گردد.
تخمها بر حسب درجه حرارت و رطوبت محيط 3 تا 6 و طور متوسط 8 روز بعد تفريخ مي شود .
بطور كلي دوره تكاملي تخم در T.cataneum كوتاه تر از دوره تكاملي در T.confusum است و رابطه كامل با درجه حرارت دارد.
لاروهایی كه از تخم خارج مي شوند سفيد رنگ اند و بلافاصله شروع به تغذيه مي كنند.
دوره تكاملي لارو بر حسب درجه حرارت تغيير مي كند و در حرارت 30 درجه 13 تا 14 روز و در حرارت هاي پایین تر تا 4 ماه ممكن است بطول انجامد .
لاروها خيلي فعال و متحرك بوده و در آرد راهرو هایی بوجود مي آورند.
لاروها 6 تا حداكثر 12 بار تغيير جلد مي دهند و سپس در آخر دوره زندگي خود به سطح توده آرد آمده به شفيره تبديل مي شوند.
دوره شفيرگي 6 تا 8 روز بوده سپس حشرات كامل خارج مي شوند.
قدرت مقاومت حشرات كامل در مقابل شرايط نامساعد بسيار زياد است .
بطوريكه حشرات كامل 25 تا 40 روز مي توانند بدون غذا زندگي كنند.
حرارت و رطوبت در دوران هاي تكاملي اين دوآفت اهميت مخصوصي دارد.
اين دو حشره در حرارت هاي پایین تر از 12 درجه قادر به جفت گيري نيستند و اگر قبلاً جفت گيري كرده باشند
در حرارت هاي كمتر از 15 درجه نمي توانند تخم ريزي كنند .
حرارت بالا مثلاً حرارت 35 درجه دوره هاي تكاملي را متوقف مي كند .
اپتيمم درجه حرارت 28 تا 30 درجه است.
عامل رطوبت در تغيير زمان دوره هاي تكاملي شپشک هاي آرد اهميتش كمتر از عامل حرارت مي باشد.
البته قدرت فعاليت و تكثير اين آفت در آردهاي كاملاً خشك خيلي پائين مي آيد.
تعداد نسل اين دو آفت در سال نيز نسبت به حرارت محيط هاي مختلف تغيير مي كند.
در آب و هواي معتدل و گرم تا 9 نسل مي توانند بوجود آورند .
ولي در آب و هواي معتدل و سرد تعداد نسل كمتر است.
اين دو آفت در آب و هواي كرج 3 تا 4 نسل در سال دارند .
با اينكه اين دو شپشک از مهم ترين آفات آرد و مواد نشاسته اي محسوب مي شوند .
با اين حال از : آرد، بلغور، سبوس و دانه هاي بادام زميني ، كرچك ، كنجد، كتان ، كاكائو، بذور مختلف و ميوه هاي خشك نيزتغذيه مي كنند.
لاروهاي اين دو حشره از دانه هاي سالم جو و گندم نمي توانند تغذيه كنند ولي از دانه هاي شكسته غلات و يا دانه هائي كه قبلاً مورد تغذيه ساير آفات واقع گرديده اند
تغذيه مي كنند.
خسارتي كه اين دو شپشه به آرد وارد مي آورند خيلي زياد است زيرا هر لارو روزانه معادل هم وزن خود آرد ميخورد
و با فضولات و پوسته هاي خود آن را آلوده مي كند
و از اين جهت ارزش نانوایی آرد پایین مي آيد و در صورت آلودگي شديد و فراواني فضولات ، آرد تلخ مي شود و بوي نامطبوع از آن استشمام مي شود.
مبارزه :
از آنجایی که حشره كامل و حالات ديگر تكاملي آن نسبت به سرما و گرما حساسيت دارند
در زمستان و در حرارت هاي زير صفر مي توان در و پنجره انبار آلوده را چند روز باز گذاشت و در روزهاي بسيار گرم تابستان نيز همين عمل را مي توان انجام
داد.
در منازل آرد هاي آلوده را مي توان در تابستان زير آفتاب پهن كرد و با الك كردن آنها تخمها و فضولات و لاروها را از داخل
آن خارج نمود .
در مبارزه شيميایی ضد عفوني انبار قبل وبعد از انبار كردن مواد غذایی توصيه مي شود.
(Tenebrionidae, Coleoptera)
Latheticus oryzae
مرفولوژي:
حشره كامل سوسك كوچكي به طول 2 تا 3 ميليمتر است.
رنگ بدن قرمز روشن و بندرت زرد رنگ است.
اين حشره به ظاهر شبيه دو گونه قبلي است ولي بدن آن كشيده تر مي باشد.
سر پهن و عميقا در قفس سينه فرو رفته است.
شاخك ها كوتاه و 5 بند آخر آنها پهن تر و درشت تر است.
پيش قفس سينه عريض و در عقب كمي باريكتر شده است.
عرض بال پوش ها در قاعده با پهناي پيش قفس سينه برابر است و سطح آنها داراي شيارهاي طولي منظم است.
طول اولين بند پنجه پاهاي عقبي نسبت بطول هر يك از 2 بند بعدي اندكي بلند تر است و طول بند چهرم ان به تنهايي بلندتر از مجموع طول سه بند اول مي باشد (
برعكس شپشه هاي آرد).
بيولوژي:
يكي از آفات درجه دوم غلات انباري مانند گندم، جو، ذرت، محصولات آردي است.
لارو آن به ندرت مي تواند از دانه هاي سالم تغذيه كند.
اين حشره اول گوشتخوار بوده و طي تكامل و سازگاري با شرايط محيطي به رژيم گياهخواري روي آورده و از آفات انباري شده است.
نشو نماي آنها در شرايط مناسب سريع و چرخه زندگي آنها بسيار كوتاه است و در زمان 35 تا 40 روز يك نسل را كامل مي كنند.
سوسك سياه قارچ خوار (Coleoptera, Tenebrionidae )
Alphitobius piceus
مرفولوژي:
حشره كامل به طول 5 تا 7 ميليمتر، بيضي كشيده و برنگ قهوه اي تيره تا سياه براق است.
قطعات دهاني، شاخك ها و پاها قرمز رنگ هستند.
پيش قفس سينه كاملا عريض است و گوشه هاي جلوي ان خميده و گوشه هاي عقبي ان نوك تيز است.
ساق پاي جلويي در انتها پهن و دندانه دار است.
طول بدن لارو، در رشد كامل 9 ميليمتر و رنگ ان قهوه اي مايل به زرد است.
بيولوژي:
همه جايي واقعي است كه منحصرا از قارچ ها تغذيه مي كند به اين جهت در انبارهاي مرطوب :
غلات
آرد
بيسكوييت
بادام زميني
دانه هاي سويا
كتان
پنبه دانه
مواد دارويي كپك زده
بيشتر ديده مي شود.
در انبارهاي خشك قادر به فعاليت نيست.
چرخه زندگي آن حدود 45 روز است.
شپشه گندم (Curculionidae, Coleoptera) :
Sitophilus granaries
مرفولوژي:
حشره كامل برنگ قهوه اي براق و طول آن 3 تا 5 ميليمتر است.
سر بشكل خرطومي و شاخك از نوع زانوئي و ده بندي است.
بند اول شاخك طويل و در انتها قدري متورم است و در اين قسمت 6 بند ديگر شاخك كه تقريباً مساوي و متحدالشكل وجود دارد.
سه بند آخري با يكديگر تلفيق شده تشكيل يك ماسو massue را مي دهد.
صفحه پشتي آن طويل تر از صفحه پشتي سينه شپشه برنج Sitophilus oryzae بوده و داراي نقاط فرورفته بشكل بيضي ومجزا از يكديگر است.
بالپوش ها نيز داراي فرورفتگي هاي نقطه اي شكل مرتب است كه تشكيل نوارهاي نقطه چين را مي دهد.
اين سوسك بال زيري نداشته و قادر به پرواز نيست.
ران پاها قوي و پنجه بندي است .
ولي به علت نامشخص بودن بند ما قبل آخر پنجه ها چهار بندي به نظر مي رسند .
طول ه ربالپوش تقريباً مساوي طول پيش گرده است.
فرورفتگي هاي خطي بالپوش ها بسيار ريز ولي مشخص مي باشند.
آخرين حلقه شكم در نرها گرد و برآمده است.
لارو اين حشره به رنگ سفيد مايل به صورتي و سرآن به رنگ قهوه اي رنگ و بدون پا است .
طول لارو پس از رشد كامل در حدود 3 ميليمتر است.
بدن اين لارو در قسمت شكم مسطح و در قسمت پشت محدب مي باشد.
بيولوژي:
حشره كامل اندكي پس از خروج از دانه جفت گيري مي كند اين عمل در تمام طول زندگي حشره و بدفعات زياد انجام مي شود.
حشره براي جفت گيري حداقل به گرماي 12 درجه سانتيگراد نياز دارد و اگر از 33 درجه تجاوز كند اين عمل متوقف مي شود.
تخم ريزي يك تا دو هفته بعد آغاز مي شود.
براي تخم ريزي حشره ماده ابتدا به كمك قطعات دهاني خود حفره اي به عمق 1 تا 1.5 ميليمتر روي دانه ايجاد مي كند.
سپس شكم خود را برگردانيده يك عدد تخم در درون آن قرار مي دهد و بلافاصله روي آنرا بوسيله يك ماده چسبنده مي پوشاند .
مجموع تخم هائي كه يك حشره ماده در طول زندگي خود مي گذارد بستگي به عوامل مختلف مانند :
افزايش گرما
رطوبت نسبي
و نرم بودن پوست دانه
داشته و بين 200 -150 عدد و گاهي تا 350 عدد تخم مي گذارد.
دوره رشد جنيني در گرماي 28 درجه سانتيگراد مدت 6 روز و در 20 درجه 10 روزطول مي كشد.
بعد از تفريخ تخم ها لارو كرمي شكل خميده از محل زير تخم مستقيماً بداخل دانه نفوذ مي كند.
لارو تمام مراحل رشدي خود را در داخل دانه مي گذراند و در اين مدت از محتويات دانه گندم تغذيه مي كند.
از يك دانه به وزن 48 ميليگرم در پايان دوره لاروي تنها 28 ميليگرم باقي مي ماند كه نصف آن نيز مربوط به مدفوع لارو مي باشد.
دوره لاروي در گرماي 28 درجه و رطوبت نسبي 70 درصد در حدود 24 روز طول مي كشد.
در اين مدت لارو 4 بار پوست اندازي مي كند.
لارو سن آخر براي شفيره شدن در زير پوست دانه اطاقكي آماده كرده و در آنجا متوقف مي شود.
دوره شفيرگي در شرايط مساعد در حدود يك هفته طول مي كشد.
پس از آن حشره كامل پوست دانه را سوراخ كرده از آن خارج مي شود.
دوره زندگي اين آفت از تخم تا حشره كامل در 28 درجه سانتيگراد و 70 درصد رطوبت نسبي 38 روز طول مي كشد.
شپشک گندم يكي از آفات مهم غلات بشمار رفته و خسارت آن در انبارهاي گرم و مرطوب فوق العاده شديد است .
در اثر حمله اين آفت زمينه براي فعاليت ديگر آفات انباري كه قادر نيستند از دانه هاي سالم تغذيه كنند فراهم مي شود.
براي مبارزه با اين آفت مانند ساير آفات انباري ضد عفوني انبار و غلات با سموم گازي است.
شپشه برنج (Curculionidae, Coleoptera)
Sitophilus oryzae
مرفولوژي :
حشره كامل برنگ قهوه اي تيره كه طول بدن آن 3 تا 5 ميليمتر مي باشد .
روي پيش گرده از فرورفتگيهاي گرد پوشيده شده و در كناره جلوي آن فرورفتگيهاي رديفي درشت، مانند كمربند وجود دارد.
شيارهاي طولي بالپوشها كاملاً مشخص و بين اين شيارها فرورفتگيهاي ريزي وجود دارد.
رنگ عمومي بالپوش ها قهوه اي تيره و روي هر بالپوش دو لكة بزرگ برنگ قهوه اي روشن يكي در نزديكي قاعده و ديگري در انتها ديده مي شود.
شپشک برنج داراي بالهاي زيري فعال است كه به موقع از آنها براي پرواز در مزارع غلات استفاده مي كند.
حشرات نر از روي آخرين حلقه شكم كه برآمده است از ماده ها قابل تشخيص مي باشند .
خرطوم نرها نسبت به ماده ها هم ضخيم تر و هم كوتاهتر است.
تخم و لارو عيناً مانند تخم و لارو شپشک گندم و قدري كوچكتر از آنها مي باشند.
بيولوژي:
منشأ اين حشره همه جائي احتمالاً هندوستان است و در حال حاضر حدود پراكندگي آن در جهان بيشتر از شپشه گندم مي باشد .
اين حشره در نقاط گرمسيري ونيمه گرمسيري زندگي مي كند به اين جهت در كشورهاي :
هندوستان
استراليا
اطراف درياي مديترانه
خاورميانه
امريكا
به فراواني يافت مي شود.
خسارت عمده اين حشره نيز مانند شپشه گندم در درجه اول مربوط به لارو آنست اما خود حشره كامل نيز در طول زندگي از دانه تغذيه مي كند.
شپشه برنج نه تنها به برنج بلكه به تمام غلات انباري مانند :
گندم
جو
ذرت چاودار
و غيره حمله مي كند.
همچنين مي تواند از سبوس و آرد نيز تغذيه نمايد.
ولي در اين صورت قادر به توليد مثل نخواهد شد.
اين حشره گاهي به دانه هاي بقولات نيز حمله مي كند ولي لاروها در همان اوائل مراحل رشدي از بين مي روند.
طول عمر حشرات كامل بطور متوسط 5 -4 ماه وگاهي به 8-7 ماه نيز مي رسد كه در اين مدت 400-576 عدد تخم مي گذارد.
در شرايط 28 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 70 درصد طول دوره رشدي اين حشره به مدت 28 تا 30 روز طول مي كشد.
بنابراين در سال 5 تا 6 و گاهي 7 تا 8 نسل مي تواند ايجاد كند.
لمبه گندم : Dermestidae, Coleoptera
(Trogoderam granarium )
مرفولوژي:
حشره كامل بطول 1.5 تا 3 ميليمتر و برنگ قهوه اي مايل به قرمز مي باشد.
شكل عمومي بدن بيضي كشيده و پوشيده از موهاي زرد است.
شاخك ها و پاهاي حشره عموماً برنگ زرد مايل به قرمز ولي دو بند اول شاخك و پنجه پاها تيره تر مي باشد.
شاخكها 11 بندي است كه شكل آنها در نرها و ماده ها متفاوت است.
در ماده ها 5 بند و در نرها 4 بند انتهائي پهن تر شده اند.
بالپوش ها در انتهاي بدن گرد و در روي آنها غالباً لكه هاي نامشخص قرمز قهوه اي ديده مي شود.
سطح شكمي بدن از كركهاي ظريف كم رنگ پوشيده شده است.
لارو در هنگام تفريخ سفيد و فقط سر آن تيره رنگ است و تمام بدن از موهاي قهوه اي كم رنگ پوشيده شده است.
لارو كامل به رنگ قهوه اي تيره و تراكم موها مخصوصاً روي حلقه آخر شكم بيشتر است.
دسته موهاي حلقه آخر بدن ابتدا تقريباً به اندازه طول لارو است ولي بعداً بعلت بزرگ شدن لارو كوتاهتر به نظر مي رسد.
بطور كلي دو نوع مو بر روي بدن لارو مي توان تشخيص داد.
موهاي بلند كه تشكيل دسته جات مو را مي دهد و در قسمت خارجي هريك از بندهاي بدن قرار داد و موهاي كوتاه كه بطور پراكنده در تمام قسمت پشت ديده مي شود.
بيولوژي:
منشأ اين حشره از هندوستان شرقي است كه در سالهاي اخير بسرعت در اغلب نقاط دنيا پراكنده شده است.
بطوريكه در حال حاضر در كشورهاي :
سنگاپور
سيلان
ژاپن
كره
فيليپين
استراليا
مصر
و ديگر كشورهاي آسيائي
اروپاي مركزی و جنوبي
ديده مي شود.
اين آفت روزي در ايران جزء آفات قرنطينه اي بشمار مي آمد ولي امروز در همه نقاط ايران كه هوا گرم است وجود دارد.
لمبه گندم بدون ترديد يكي از آفات مهم محصولات انباري است كه در درجه اول از گندم و جو تغذيه مي كند.
علاوه بر اين به غلات ديگر مانند :
برنج
ذرت چاودار
و غيره نيز خسارت سنگين وارد مي كند .
اين آفت در ايران يكي از آفات مهم بقولات نيز هست .
اين حشره برخلاف ديگر حشرات تيرة Dermestidae كه داراي رژيم غذائي گوشتخواري هستند .
بندرت ممكن است بخوردن فراورده هاي حيواني تمايل نشان دهد.
خسارت آن منحصراً مربوط به لارو آنست حشره كامل با وجود فعال بودن و داشتن قطعات دهاني طبيعي معهذا تغذيه نمي كند و اگر هم تغذيه بكند بسيار ناچيز خواهد بود. مشخص شده است كه حشره كامل براي توليد مثل و ادامه زندگي خود به هيچ نوع ماده غذائي نياز ندارد.
البته چنين حالتي در ديگر حشرات انباري مانند سوسك نان نيز كم يا بيش ديده مي شود.
حشرات كامل درحدود 10 تا 20 روز زندگي مي كنند.
همچنين لاروهاي جوان حداقل تا سن سوم قادر به تغذيه از دانه هاي سالم نمي باشند.
به اين جهت در سنهاي پائين از دانه هاي شكسته و يا دانه هایی كه قبلاً بوسيله حشرات ديگر خورده شده اند تغذيه مي كنند.
لاروها قادر هستند تمام محتويات دانه را خورده و از بين ببرند.
لاروها كه به مرور زمان بزرگتر مي شوند نه تنها براي خوردن مواد غذائي رغبت بيشتري نشان مي دهند بلكه توانائي تغذيه از دانه هاي سالم را نيز بدست مي آورند. لاروها بيشتر در روي تودة محصولات فعاليت مي كنند و معمولاً از نفوذ به اعماق غله خودداري مي كنند.
محصولات آفت زده به علت آميخته شدن با مدفوع و پوسته هاي لاروي و موهاي كنده شده از بدن لارو مرغوبيت خود را از دست ميدهد.
طبق نظر موريسون اگر از آرد آلوده به موهاي بدن لارو نان پخته شود چنين ناني در دستگاه گوارش انسان مي تواند اختلالاتي ايجاد كند.
حشره كامل چند روز پس از ظهور جفت گيري كرده سپس تخم ريزي مي نمايد.
تخمها روي مواد غذائي و يا در شكاف و درز دانه ها گذاشته مي شود.
تعداد تخم هاي گذاشته شده بوسيله يك حشره ماده در طول زندگي بطور متوسط به 50 عدد مي رسد.
در دماي 30 درجه حشره ماده مي تواند تا 126 تخم بگذارد .
در گرماي 31 درجه لاروهاي ماده بطور متوسط 5 تا 6 بار و لاروهاي نر 4 تا 5 بار پوست عوض مي كنند.
اگر شرايط زندگي مساعد باشد فواصل تغيير پوست لاروي كوتاه وحدودا 5 روز خواهد رسيد.
در صورتي كه در شرايط نامساعد اين فواصل ممكن است به چندين ماه افزايش يابد.
لارو پس از رسيدن به سن آخر در يك محلي متوقف شده و به شفيره تبديل مي شود.
طول دوره رشد كامل اين حشره بطور كلي تابع شرايط آب و هوایی به ويژه گرماي محيط است.
در فصل خشك دوره رشدي نرها 25 روز و ماده ها 33 روز طول مي كشد ودرفوصول مرطوب اين دوره براي نرها 30 روز و براي ماده ها به 40 روز افزايش مي يابد.
لمبه گندم در شرايط مناسب بطور متوسط 4 نسل در سال دارد و در شرايط نامساعد به دو يا يك نسل كاهش مي يابد.
لارو اين آفت در مقابل گرما و سرما و گرسنگي بسيار مقاوم بوده به طوري كه مي تواند سرماي تا منهاي 10 درجه را تحمل كرده و ماهها بدون تغذيه زندگي كند.
گرماي مناسب براي فعاليت اين حشره 32 تا 35 درجه سانتيگراد است.
سوسك دانة غلات يا سوسك كشيش (Coleoptera Bostrychidae )
Rhizopertha dominica
مرفولوژي:
حشره كامل سوسك كوچكي است به رنگ قهوه اي و یا حنایی كه طول بدن آن 2.5 تا 3 ميلي متر مي باشد.
پيش قفس سينه بزرگ بوده به طوري كه وقتي حشره را از پشت نگاه كنيم سر ديده نمي شود .
سر اين حشره كوچك و تقريباً كروي است.
شاخك ها ده بندي بوده كه بند اول و دوم آنها بزرگتر از ديگر بندها است .
همچنين سه بند آخر نيز كاملاً پهن ومثلثي است .
به طوري كه با يك نگاه به آساني از ديگر بندها متمايز مي شوند.
پيش گرده محدب و طول آن اندكي بيشتر از عرض آن مي باشد.
لبة جلوي آن گرد و داراي دندانه هاي هم شكلي است كه بصورت نيم دايره به تعداد 12 تا 14 عدد در كنار هم قرار گرفته اند .
بدين ترتيب نيمه جلوي سطح آن كنگره دار ولي نيمه عقبي آن از برجستگيهاي ريزي پوشيده شده است.
سطح بالپوشها داراي فرورفتگي هاي خطي كاملاً مشخص و منظمي است .
پنجه ها 5 بندي است ولي چون بند اول بسيار كوچك است چهاربندي بنظر مي آيد.
بند آخر پنجه ها از ديگر بندها بزرگتر بوده و به يك جفت ناخن ختم شده اند.
تخم اين آفت بيضي شكل و بطول 0.6 و به عرض 0.2 ميلي متر مي باشد.
رنگ آن در ابتدا سفيد ولي در حين رشد جنين تيره تر مي شود .
لاروهاي جوان سفيد رنگ اند و بوسيله سه جفت پاي سينه اي نسبتاً قوي مي توانند تند و تيز حركت كنند .
بدن آنها كشيده و تقريباً مستقيم است ولي در ناحيه قفس سينه ضخيم تر شده است .
در طرفين سر، قفس سينه وحلقه هاي شكم موهاي نسبتاً بلندي وجود دارد.
همچنين روي چهارمين حلقه شكمي زایده شاخ مانند زرد رنگي ديده مي شود ولي پس از رشد و تغيير پوست دگرگونيهائي در شكل ظاهري اين لاورها پديد مي آيد .
كه آنها را مجدداً به تيپ اصلي اين تيره بر مي گرداند .
در اين حالت بدن لارو خميده و قفس سينه فقط اندكي پهن و ضخيم بنظر مي آيد.
(يعني نوع اسكارابي فرم ) .
طول لارو پس از رشد كامل به 2.8 ميلي متر مي رسد .
تمام سطح بدن در اين مرحله از كرك هاي نرم كم رنگ پوشيده مي شود كه تراكم آنها در پشت حلقه هاي آخر بيشتر است.
بيولوژي:
اين حشره امروزه در تمام نقاط گرم سيري و نيمه گرم سيري جهان پراكنده شده است.
اصل آن احتمالاً مربوط به سرزمين هاي هندوچين است كه امروز نيز در اين مناطق به فراواني ديده مي شود.
اين حشره كه دركشورهاي افريقائي مانند :
اتيوپي
شمال افريقا
و مصر
همچنين در:
استراليا
آمريكا
و شهرهاي بندري اروپا ، آسيا و ايران ديده مي شود .
يكي از خطرناكترين آفات غلات انباري به شمار مي آيد.
در استراليا و هندوستان اين حشره بعد از شپشک برنج يكي از مهمترين آفات غلات محسوب مي شود.
خسارت آن روي غلات بسيار زياد است اين آفت مانند ديگر حشرات چوب خوار تيره Bostrychidae مي توانند روي چوب درختهاي جنگلي نيز زندگي كند.
لارو و هم حشره كامل هر دو از مواد چوبي تغذيه كرده و دالان هایی ايجاد مي كنند .
با وجود اين بايد توجه داشت كه اين حشره اصولاً برخلاف ديگر گونه هاي تيره Bostrychidae به زندگي روي دانه هاي غلات مختلف مانند :
گندم
جو
برنج
ذرت
ارزن
و غيره كاملاً عادت كرده است.
بنابراين بندرت ممكن است روي چوب فعاليت كند.
اين آفت همچنين ممكن است به :
بيسكويت
نان
آرد
گندم
نيز حمله كرده و خسارت زياد وارد كند.
درمناطق گرمسيري حشره كامل در تمام فصول سال ديده مي شود.
اين حشره از نور گريزان است و به اين جهت به ندرت ممكن است آنرا در هواي آزاد و در محيط طبيعت مشاهده كرد.
حشرات كامل به وسيله آرواره هاي بالاي خود مي تواند تمام محتويات دانه ها را خورده و آنرا كاملاً خالي كنند.
بنابراين هم حشره كامل و هم لارو هر دو به محصولات خسارت وارد مي كنند.
حشره ماده بويژه در مراحل قبل از تخمگذاري به تغذيه رغبت بيشتري نشان مي دهند.
حشرات كامل هنگام تغذيه مقداري از مواد دروني دانه را بصورت آرد درآورده و با مدفوع خود آميخته مي سازند .
حشرات ماده پس از جفت گيري تخم هاي خود را به صورت منفرد و يا گروهي در روي دانه هاي سالم و يا شكسته قرار مي دهند.
سوسك هاي حبوبات تيره Bruchidae :
1 -حشراتي كه لارو آنها فقط از دانه هاي خشك حبوبات تغذيه مي كنند و در سال داراي چندين نسل مي باشند .
مهم ترين گونه هاي اين گروه عبارتند از:
الف – سوسك لوبيا
ب- سوسك چيني حبوبات
ج- سوسك چهار نقطه اي حبوبات
د- سوسك بادام زميني
هـ – سوسک برزیلی
2 – اين گروه شامل حشراتي كه لارو آنها بر عكس گروه اول نمي توانند از دانه هاي خشك تغذيه كنند .
بنابراين در مزارع فقط از دانه هاي آبدار و نرسيده تغذيه مي كنند .
اين حشرات عموماً يك نسل در سال دارند و هر يك از آنها مي توانند از چند گونه حبوبات تغذيه كنند .
مهمترين گونه هاي اين گروه عبارتند از:
الف – سوسك نخود فرنگي
ب – سوسك باقلا
ج – سوسك عدس
د- سوسك ماشك
سوسک لوبیا Acanthoscelides obtectus
(Bruchidae, Coleoptera)
مرفولوژي :
حشره كامل سوسك كوچكي است به طول 2 الی 4.5 ميلي متر كه تمام سطح بدن آن از موهاي نرم خاكستري رنگ پوشيده شده است.
سر سياه رنگ ، پهن و كشيده است.
ناحيه پيشاني از موهاي نرم نارنجي رنگ پوشيده شده است.
شاخك ها 11 بندي است كه 4 بند اول آن باريك و حنایی رنگ است.
پيش گرده به شكل مخروط ناقص و سياه رنگ است.
روي بال پوشها نوارهاي طولي كه پهناي آنها عموماً يكسان است ديده مي شود .
در حد فاصل اين نوارها خط سياه رنگ باريكي وجود دارد كه در بعضي جاها قطع شده است .
اين حالت در مجموع رنگ آميزي ويژه اي در سطح بال پوشها پديد مي آورد ران پاهاي عقبي در انتها داراي يك زایده خار مانندي است كه حداقل حامل 3 دندانه ميباشد.
بين نر وماده ها از نظر شكل ظاهري اختلاف مهمي ديده نمي شود.
تخم ها به رنگ سفيد شيري و بطول 0.6 ميليمتر مي باشند .
لاروهاي جوان داراي پاهاي سينه اي دوبندي و لاروهاي سنين بعدي بدون پا و خميده و برنگ سفيد استخواني مي باشند.
بيولوژي:
سوسك لوبيا به بيش از 50 گونه لوبيا مي تواند حمله كند ولي بعضي واريته ها بشدت مورد حمله اين آفت قرار مي گيرند.
در حالي كه بعضي ديگر مقاومت نشان مي دهند .
در انتخاب واريته حشره كامل است كه ضمن انتخاب ميزان تخم خود را روي دانه هاي اين و يا آن واريته قرار مي دهد .
مسأله انتخاب گياه ميزان و رجحان مواد غذایی در مورد سوسك لوبيا بطور دقيق روشن نشده است .
ولي به نظر مي رسد اين موضوع به مقدار مواد پروتئين دانه و ديگر تركيبات اصلي آن ( مواد ليپيدي و مقدار آب) بستگي دارد.
حشرات كامل در اواخر بهار و اوایل تابستان در مزارع لوبيا ظاهر مي شوند.
اين حشرات كه بسيار كم تغذيه مي كنند اندكي بعد جهت گيري مي كنند.
حشرة ماده تخم هاي خود را بر عكس سوسك هاي يك نسلي حبوبات جنس Bruchus بطور مجتمع روي :
برگ غلافهاي در حال رسيدن مي گذارد.
در هر تودة تخم 10 تا 20 عدد تخم چسبيده به هم مي گذارد و هر حشره ماده در طول زندگي خود 60 و حداكثر 400 عدد تخم مي گذارد.
دوره نشو و نماي جنين درحرارت بالا 5 و در حرارت پائين در حدود 20 روز طول مي كشد.
بعد از تفريخ تخم ها لاروهاي جوان كه داراي پاهاي دو بندي هستند بيرون آمده و مدتي در اطراف غلافها به گردش مي پردازند .
حداكثر 2 تا 3 روز بعد به درون غلاف هاي دانه نفوذ مي كنند .
بعد از آن پوست عوض كرده به لارو بدون پا و بدن خميده تبديل مي شوند .
دوره رشد لاروي برحسب درجه حرارت متغير و مدت آن 11 تا 42 روز و بطور متوسط 3 هفته طول مي كشد.
لارو پس از رشد كامل براي شفيره شدن به زير پوست دانه نزديك شده و جاي مناسبي براي خود انتخاب مي كند .
ولي قبل از شفيره شدن پوست دانه را به شكل دايره منظم مي برد تا موقع تبديل به حشره كامل بتواند به آساني از آن خارج شود.
پس از دوره شفيرگي كه مدت آن 5 تا 18 روز طول مي كشد حشرات كامل در اواخر مرداد و اوائل شهريور ماه ظاهر مي شوند.
اندكي بعد بر روي غلاف هاي رسيده تخم گذاري مي كنند.
مراحل رشدي نسل دوم در حدود يك ماه طول كشيده بعد از برداشت محصول آفت اين بار به انبارها راه پيدا مي كنند.
حشرات كامل نسل سوم معمولاً در اوایل آبان ظاهر مي شوند ولي بعلت سردي هوا ظهور آنها ممكن است تا آخر آذرماه بطول بكشد.
اين آفت بطور متوسط 4 نسل در سال دارد ولي در مناطق گرمسيري 7-6 نسل ميتواند داشته باشد.
اين آفت در انبار معمولاً در سطح دانه هایی كه لاية خارجي تودة محصول را تشكيل مي دهند تخمگذاري نمي كند بلكه ترجيح مي دهد براي اين منظور
داخل تودة محصول نفوذ كرده و در شكاف و يا در محل شكستگي دانه ها تخم ريزي كند.
در داخل يك دانه لوبيا معمولاً چندين لارو و در موارد حمله شديد تعداد لاروها به 10 عدد مي رسد.
سوسك لوبيا مي تواند سرماي صفر درجه را بمدت 50 روز و سرماي 10 – درجه را چندين ساعت تحمل كند.
در محيطهاي خشك دوره نشو و نماي حشره طولاني ، طول عمر افراد بالغ كوتاه و قدرت توليد مثلي حشرات كاهش مي يابد .
همچنين در اين شرايط لاروهاي جوان عملاً قادر به نفوذ بداخل دانه نمي شوند.
سوسك چهار نقطه اي حبوبات (Coleoptera, Bruchidae )
Callosobruchus maculates
مرفولوژي :
حشره كامل سوسك كوچكي است به طول 2 تا 5 ميلي متر كه رنگ بدن آن بسيار متغير بوده است .
اغلب به رنگهاي :
قرمز
سياه
سفيد
بلوطي
ديده مي شود.
سر اين حشره سياه رنگ و شاخك ها 11 بندي است .
پيش قفس سينه به شكل مخروط ناقص و به رنگ : قرمز روشن و يا قهوه اي است.
طول هر بالپوش تقريباً دوبرابر پهناي آن است بر روي هر بالپوش دو لكه وجود دارد كه يكي در وسط برنگ سياه و ديگري در انتها قهوه اي متمايل به سياه مي باشد. رنگ عمومي بالپوش ها قهوه اي مايل به قرمز مي باشد.
ساق پاي عقبي بسيار قوي است.
نرهاي اين حشره نسبت به ماده ها كوچك تر و رنگ آنها نيز قرمز تر مي باشد.
تخمها نيمه كروي است طول هر تخم در حدود نيم ميلي متر مي باشد.
لارو جوان داراي پاهاي سه بندي كوتاه و نسبتاً قوي است ولي لارو كامل بدون پا است.
بيولوژي:
اين حشره دراغلب نقاط دنيا از جمله :
آمريكا
هاوائي
اروپا
اطراف درياي مديترانه
افريقا
هندوستان
مالزي
چين،
ژاپن
ايران
ديده مي شود.
سوسك چهار نقطه اي حشره اي است پلي فاژ كه لارو آن از بقولات مختلف مانند :
لوبيا و واريته هاي آن
نخود
ماش
عدس
باقلا
وغيره تغذيه مي كند .
بعضي از واريته هاي لوبيا از جمله اين آفت مصون هستند .
در صورتي كه بعضي ديگر مانند لوبياي چشم بلبلي به شدت به آن مبتلا مي شوند .
حشرات ماده اغلب دانه هایی را براي تخم ريزي انتخاب مي كنند كه لارو بتواند از آنها تغذيه كند .
اگر اين انتخاب با دقت كافي انجام نشود لارو جوان ضمن كندن دالان، براي نفوذ به دانه در آغاز كار از بين مي رود.
حشرات كامل براي تغذيه رغبتي نشان نمي دهند .
فعاليت اين حشره از مزرعه آغاز شده بعد از جفت گيري تخم ريزي آغاز مي شود.
حشره ماده تخم هاي خود را تك تك روي غلاف هاي كامل رسيده و يا در انبار روي دانه هاي بقولات قرار مي دهند .
روي هر غلاف معمولاً بيشتر از 2 تا 3 تخم ديده نمي شود ولي در انبارها اگر تراكم جمعيت زياد باشد ممكن است تمام سطح دانه ها پوشيده از تخم باشد.
لارو جوان 3 تا 4 روز بعد از تخم بيرون آمده مستقيماً به درون دانه نفوذ مي كند .
اين لارو بعد از استقرار در داخل دانه پوست اندازي كرده به يك لارو بدون پا تبديل مي شود.
طول دوره رشد لاروي بسيار متفاوت و در تابستان 17-22 روز و در زمستان چندين ماه طول مي كشد .
لارو سن آخر براي شفيره شدن در زير پوست دانه متوقف مي شود.
مرحله شفيرگي بر حسب شرايط محيط 3 تا 5 روز طول مي كشد.
دوره رشد كامل اين حشره در شرايط مساعد 20 روز و در شرايط نامساعد بسيار طولاني و گاهي تا يك سال طول مي كشد.
سوسک چینی حبوبات ( Callosobruchus chinensis (Bruchidae, Coleoptera
اين گونه از لحاظ مرفولوژي و بيولوژي بسيار شبيه به سوسك چهار نقطه اي حبوبات است.
سوسك كامل داراي 2-4 ميليمتر طول و نقش هاي متنوع است.
در اكثر نقاط دنيا يافت مي شوند .
روي انواع حبوبات از جمله لوبيا خسارت مي زند .
حشره كامل تخم ها را بصورت تك تك در مزرعه روي غلاف هاي لوبيا و در انبار روي دانه هاي لوبيا مي گذارد.
لاروهاي سن اول سه جفت پا دارند .
لاروهاي اين حشره دوره سرگرداني ندارند و بلافاصله وارد دانه لوبيا مي شوند و بعد از پوست اندازي پاها را از دست مي دهند.
در انبار هاي گرم اين آفت 7-8 نسل ايجاد مي كنند.
سوسک بادام زمینی ( Pachymerus acacia ( Bruchidae , Coleoptera
از افات مهم بادام زميني است كه در مناطق گرم سير و از اطراف درياي مديترانه گزارش شده است.
در ايران براي اولين بار درسال 1356 ديده شده است.
اين حشره :
به طول 6 ميلي متر
به رنگ قهوه اي مايل به قرمز
با لكه هاي سفيد بر روي بالپوش هاست.
لاروهاي جوان كه از تخم خارج مي شوند پوست دانه را سوراخ كرده و از آن تغذيه كرده و همان جا تبديل به شفيره و حشره كامل مي شوند.
طول هر نسل 2-4 ماه است .
سوسک برزیلی ( Zabrotes subfaciatus ( Bruchidae, Coleoptera
حشره اي است به طول حدود 2 ميلي متر، به رنگ سياه با لكه هاي سفيد .
از :
لوبيا
نخود فرنگي
نخود ايراني
باقلا
سویا
تغذيه مي كند .
در مناطق سرد سير قادر به زندگي نيست.
خسارت اين آفت از مزرعه شروع و در انبار ادامه پيدا مي كند ولي در روي دانه هاي خشك انباري نسل ايجاد نمي كند .
سوسک نخود فرنگی ( Bruchus pisorum (Bruchidae, Coleoptera
مرفولوژي:
سوسكي به طول 4 تا 5 ميليمتر، سطح بدن پوشيده از موهاي خاكستري مايل به قهوه اي، شاخك ها 11 بندي كه 4 بند اول نارنجي رنگ و بقيه سياه رنگ هستند.
پيش گرده مخروطي و در قسمت جلوي سپرچه يك لكه روشن دارد.
ساق و پنجه پاهاي جلويي زرد رنگ و رانها سياهرنگ هستند.
ران پاهاي عقبي داراي يك خار قوي است.
بالپوش ها كوتاه و پيژيديوم نمايان است كه داراي دو لكه جانبي سياه رنگ مي باشد.
بيولوژي:
حشرات كامل زمستانها را در انبار ها در داخل دانه و يا شكاف ديوارها و در طبيعت در زير پوسته درختان و يا درخاك مي گذرانند.
در بهار همزمان با گل كردن نخود فرنگي به مزارع پرواز مي كنند.
اين حشره منحصرا از نخود فرنگي تغذيه مي كند.
خسارت آن مربوط به لارو است كه محتويات دانه را كاملا خالي مي كند.
حشرات كامل ماده قبل از تخم ريزي از :
گلبرگ ها
گرده ها
جوانه
شاخه هاي لطيف
تغذيه مي كنند ولي منجر به هيچگونه خسارتي نمي شوند.
تخم ريزي بر روي غلاف هاي نرم و جوان و بصورت تكي كه بر روي غلاف چسبانده مي شوند.
هر ماده 400 تا 500 تخم مي گذارد.
دوره رشد لاروي 40 تا 50 روز است و لارو بلافاصله پس از خروج از تخم وارد دانه ها مي شود.
اين افت در سال يك نسل دارد.
سوسکک باقلا ( Bruchus rufimnus (Bruchidae, Coleoptera
مرفولوژي:
حشره كامل بطول 4 تا 5 ميليمتر و برنگ عمومي قهوه اي است.
شاخكها 11 بفصلي و به استثناي 4 مفصل قرمزرنگ قاعده بقيه مفاصل سياه رنگ مي باشند.
ران پاهاي جلوئي به رنگ قرمز حنایي و بر روي ساق پاهاي عقبي خار طويلي وجود دارد.
بر روي بالپوش ها خطوط موازي در جهت طول بدن ديده مي شود و تمام سطح بالپوش ها از موهائي برنگ زرد و قهوه اي پوشيده شده است.
طول بالپوشها كمتر از طول بدن است و حلقة آخرين شكم را نمي پوشاند.
حلقه آخري شكم از موهاي سفيدرنگي پوشيده شده و بر روي آن دو لكه سياه رنگ ديده مي شود.
تخم اين حشره بيضي شكل بطول 5/0 ميليمتر .
لاروآن در ابتدا سفيد رنگ و داراي پاهاي سينه اي ضعيفي بوده ولي پس از نفوذ بداخل دانه پاها را از دست داده و بشكل لاروهاي كرمي شكل در مي آيد.
بيولوژي:
اين آفت تنها به باقلا حمله كرده بلكه به نخود، لوبيا و واريته هاي مختلف آن نيز حمله مي كند.
در بيشتر نقاط دنيا وجود داشته و در كشورهاي خاور نزديك منجمله ايران خسارت شديدي وارد مي آورد.
حشره كامل زمستانها را در انبارها و داخل دانه هاي باقلا مي گذرانند.
اوائل بهار وقتي كه گرماي محيط به 15 درجه سانتيگراد رسيد حشرات كامل به پرواز در آمده و براي رساندن خود به مزارع باقلا تا 2 كيلومتر ميتوانند پرواز كنند.
حشرات كامل پس از آنكه يك دوره كوتاه مدت از شاخه هاي لطيف و جوانه ها تغذيه نمودند جفت گيري كرده سپس ماده ها روي غلافهاي جوان بطور تك تك تخمگذاري مي كنند.
تخمها بوسيله ماده چسبناكي به سطح غلافها چسبانيده مي شود.
تعداد تخمها بر روي هر غلاف به 9 عدد ميرسد ولي در موارد حمله شديد اين تعداد ممكن است به 48 عدد نيز برسد.
تمام تخم هاي گذاشته شده معمولاً باز نمی شوند.
بنظر مي رسد شماري از جنين ها در اثر سرما و بارندگيها از بين مي روند.
دوره رشد جنيني در حدود 11 روز طول مي كشد پس از اين مدت تخمها باز شد لاروهاي جوان مستقيماً بداخل غلاف و از آنجا بدرون دانه نفوذ مي كنند.
در داخل هر دانه باقلا معمولاً چندين لارو مي توانند فعاليت نمايند.
از درون يك دانه گاهي تا 7 حشره كامل خارج ميشود.
دوره رشد لاروي برحسب شرايط آب و هوائي متغير و بين 75-40 روز است دوره شفيرگي 13 -6 روز بطول مي انجامد.
ظهور اولين حشرات كامل مصادف با برداشت محصول است اين آفت در سال فقط يك نسل دارد و خسارت آن فقط مربوط به لارو آن است.
سوسک عدس ( Bruchus lentis (Bruchidae, Coleoptera
مرفولوژي:
حشره كامل سوسك كوچكي است بطول 5/3-3 ميليمتر ، بدن از پرزهاي متراكم خاكستري رنگ پوشيده شد است.
روي بالپوش ها چندين لكه سفيد و قهوه اي كم رنگ مشاهده مي شود.
شاخك ها 11 بندي است.
رنگ بندهاي اولي نارنجي و بقيه سياه رنگ است.
پيش گرده كوتاه و بشكل مخروط ناقص مي باشد.
پاهاي جلوئي نارنجي رنگ ولي قاعده ران ها تيره است.
ران پاهاي مياني سياهرنگ و بقيه قسمتها نارنجي رنگ است.
پاهاي عقبي سياهرنگ و درانتها داراي دوخار نسبتاً بلند مي باشد.
بالپوشها تقريباً بشكل مستطيل است و روي آنها از موهاي ظريف خاكستري رنگ پوشيده است.
طول بالپوشها از طول شكم كوتاه تر بوده و حلقه هاي آخر شكم سخت است.
لارو آن ابتدا داراي پاهاي سينه اي و سپس بصورت بدون پا در مي آيد.
بيولوژي:
اين آفت يكي از آفات مهم عدس در ايران است.
طبق نظر دواچي 1342 در ايران 80 %محصول عدس بوسيله اين آفت از بين مي رود.
حشرات كامل كه زمستان را در انبارها و پناهگاههاي مختلف بحالت غيرفعال گذرانيده اند .
در اوایل بهار ظاهر شده و براي تغذيه از جوانه شاخه هاي لطيف از فاصله هاي دور و نزديك خود را به مزارع عدس مي رسانند.
بعد از جفت گيري تخم ريزي بر روي غلاف هاي عدس انجام شده كه ماده ها با يك ماده لزج تخمها را بر روي غلافها مي چسبانند.
دوره رشد جنيني تخم ها كوتاه و بطور متوسط 10 روز طول مي كشد.
لاروهاي جوان بعد از تفريخ تخمها بداخل غلاف نفوذ كرده و از آنجا بداخل دانه ها راه مي يابند.
اگر لاروي بعد از خروج تخم نتواند بلافاصله بداخل غلاف نفوذ نمايد از بين خواهد رفت.
لارو پس از رشد كامل در داخل دانه محل مناسبي براي شفيره شدن پيدا كرده و به شفيره تبديل مي شود.
در داخل يك دانه معمولاً چندين لارو فعاليت مي كنند .
ولي در اين ميان لاروي كه زودتر از ديگران به سن چهارم لاروي برسد مي تواند تا آخر به زندگي ادامه دهد .
بقيه به علت تنگي جا از بين خواهند رفت .
سيكل زندگي اين حشره از تخم تا حشره كامل بطور متوسط 45 روز بطول مي انجامد .
حشرات كامل با برداشت محصول به انبارها و ديگر پناهگاه ها منتقل گشته تا بهار سال آينده بدون فعاليت بسر مي برند.
اين آفت در سال بيش از يك نسل ندارد.
سوسك چرم و فرش (Dermetes maculates ( Dermestidae, coleptera
مرفولوژي:
حشره كامل بطول 7-10 ميلي متر و به رنگ قهوه اي مايل به قرمز است.
روي بدن از موهاي لطيف پرپشت زرد رنگ پوشيده شده است.
تراكم اين موها در كناره هاي جانبي پيش گرده بيشتر است .
سطح حلقه هاي شكمي از پرزهاي سفيد رنگ پوشيده شده است .
در كنار خارجي هر حلقه دو لكه سياه ديده مي شود.
اين حشره بوسيله خار كوچكي كه در انتها و دندانه هاي ريزي كه در رأس بالپوشها دارد از ساير گونه هاي ديگر متمايز مي گردد.
حلقه آخري شكم نيز برنگ سفيد و روي نيمه فوقاني و قسمت تحتاني آن لكه سياه رنگ مشاهده مي گردد.
تخمها استوانه اي كشيده بطول 1.5 تا 2 ميلي متر، لارو كامل بطول 10 تا 12 ميل يمتر و از موهاي راست و متراكم به رنگ خرمایي پوشيده شده است.
بيولوژي:
اين حشره بيشتر از پوست خام كه داراي پروتئين زياد باشد تغذيه مي كند.
اين آفت از لاشه :
حيوانات
استخوان
شاخ
ماهي خشك
انواع پوست
دانه هاي غلات و كاكائو
بيسكويت
شفيره كرم ابريشم
پنير
كشك
و غيره تغذيه مي كند.
حشره كامل زمستان را در اطاقك شفيره و يا در دالانهاي لاروي مي گذراند.
اوایل بهار به مجرد گرم شدن هوا فعاليت خود را آغاز مي كند.
گر گرماي محيط از 18 درجه بيشتر باشد جفت گيري كرده و دوهفته بعد تخم ريزي مي كند.
دوره تخم ريزي معمولاً چندين ماه طول مي كشد كه در اين مدت حشره ماده 200 تا 800 عدد تخم مي گذارد .
تخمها تك تك و يا بطور گروهي كه هر گروه مركب از 2 تا 10 عدد تخم است .
در داخل دالان هاي لاروي موجود روي مواد غذائي گذاشته مي شود دوره رشد جنيني تخم 3 تا 12 روز طول مي كشد .
پس از آن تخمها باز شده لاروهاي جوان بيرون آمده بلافاصله شروع به تغذيه مي كنند.
دوره لاروي برحسب درجه حرارت، رطوبت موجود در غذا همچنين برحسب كميت و كيفيت غذا 3 هفته تا چندين سال طول مي
كشد .
در درجه حرارت 23 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 40 %اين دوره 44 روز است ولي بطور كلي دوره لاروي 3 هفته تا 8
ماه بطول مي انجامد.
لاروها پس از رشد كامل محيط غذایي را ترك گفته و براي شفيره شدن به محل مناسبي پناه مي برند.
براي ايجاد پناهگاه هر لارو روي مواد چوبي، كارتني، چوب پنبه اي وغيره دالان و يا حفره اي كنده در آنجا به شفيره تبديل مي شود.
دوره شفيرگي معمولاً يك تا دوهفته بطول مي انجامد واگر هوا سرد باشد تا 35 روزنيز طول مي كشد.
اين آفت يك نسل در سال واگر شرايط مناسب باشد دونسل در سال ايجاد مي كند.
سوسک قالی سیاه ( Attagenus piceus (Dermestidae, Coleoptera
مرفولوژي:
طول بدن حشره كامل ماده 4-6 ميلي متر و طول بدن حشره كامل نر 3-5 ميلي متر و رنگ آن سياه مايل به قهوه اي
است.
تمام بدن از موهاي ظريف ، زرد متمايل به خاكستري پوشيده شده است.
پهن ترين قسمت بالپوشها قاعدة آنهاست.
رنگ پاها و شاخكها حنایي و آخرين بند شاخك ها سياه رنگ است. در ماده ها بند آخر شاخك ها مخروطي و طول آن برابر مجموع
طول دوبند ماقبل آخر مي باشد.
اين حشره داراي بالهاي زيري نيز مي باشد.
لارو كشيده و بدون پيوست انتهایي و در انتهاي شكم يك دسته موي جاروئي بلند ديده مي شود.
بر روي سر و طرفين حلقه هاي بدن موهاي بلندي وجود دارد كه بسمت عقب متمايل مي باشند.
بيولوژي:
حشرات كامل روزهاي گرم و آفتابي در طبيعت روي گل ها و يا در خانه ها وانبارها پشت شيشه ها ديده مي شوند.
چون حشرات كامل كم تغذيه مي كنند به همين جهت خسارت زيادي به محصول نمي زنند.
لارو اين حشرات از فراورده هاي خشك ، بويژه :
پر
مو
پوست
منسوجات پشمي
فرش
خز
شيرخشك
ماهي خشك
و غيره تغذيه كرده و زيانهاي سنگيني ببار مي آورند.
اين آفت بيشتر به فرش و يا لباس هایي كه مدت هاي طولاني در كمدها مانده است حمله مي كند.
خسارت اين آفت روي پيله هاي کرم ابريشم بسيار شديد است.
اين حشره يكي از دشمنان خطرناك كلكسيون حيوانات در موزه هاي جانورشناسي بشمار مي آيد.
طبق نظر بعضي از پژوهندگان، لارو اين حشره مي تواند علاوه بر محصولات نامبرده از فرآورده هاي گياهي مانند :
غلات و مشتقات آنها
مواد نشاسته اي
پنبه دانه
توتون
و غيره تغذيه كند.
حشرات كامل در اواسط بهار جفت گيري كرده، هر حشره ماده در طول 30 تا 40 روز زندگي خود 100 تا 150 عدد تخم مي گذارند. تخمها در شكاف و يا در ميان چين هاي لباس و فرش ها قرار داده مي شوند.
در درجه حرارت 30 درجه سانتيگراد، 6 روز بعد تخمها باز شده لاروهاي جوان خارج مي شوند.
دوره رشد لاروي طولاني و در حدود يك سال طول مي كشد اگر شرايط نامساعد باشد ممكن است به دو سال نيز برسد.
در شرايط مساعد اين آفت يك يا دو نسل در سال ايجاد مي كند.
سوسک موزه ( Anthrenus museorum (Dermestidae, Coleoptera
مرفولوژي:
اين آفت سوسك كوچكي است بطول2 تا 3 ميليمتر، پيش گرده سياهرنگ و در قسمت جلو باريك شده است.
پيش قفس سينه و بالپوش ها از فلس هاي سفيد مايل به خاكستري و زرد رنگ پوشيده شده و باعث بوجود آمدن نقش و نگارهاي
خاصي شده است .
ناحيه شكمي سفيد خاكستري رنگ است و در دوطرف جانبي هريك از استرنايت هاي دوم، سوم ، چهارم يك لكه تيره ديده مي شود.
ساق پاها و پنجه ها حنایي رنگ هستند.
طول لارو پس از رسيدن برشد كامل به 4 تا 5 ميلي متر مي رسد.
رنگ عمومي بدن زرد و رنگ پيش قفس سينه و حلقه آخر بدن مايل به قهوه اي است.
بدن داراي موهاي بلندي است كه درتمام سطح آن پخش شده است.
علاوه بر اين هر حلقه بدن داراي انبوهي از موهاي رديفي عرضي است.
در قسمت انتهائي بدن انبوهي از موهاي بلند كه بصورت دسته اي پهني در آمده اند، ديده مي شود.
بيولوژي:
اين آفت به كلكسيون حشرات، قالي، خز، منسوجات نخي و پشمي، پيله كرم ابريشم، شاخ، پر، پوست ومو خسارت وارد مي سازد.
اين خسارت بيشتر مربوط به لارو اين آفت است و حشرات كامل عملاً نمي توانند زيانهاي قابل توجهي وارد سازند.
لاروهاي اين آفت گاهي در طبيعت مخصوصاً در لانة پرندگان ديده مي شوند و زمستان را بدين حالت مي گذرانند.
حشرات بالغ در اوائل بهار روي گل هاي مختلف به ويژه خانواده چتريان umbellifera و خانواده مرکبان Composae
براي شكار حشرات ديگر و يا تغذيه از گرده و شهد گلها ديده مي شوند.
ماده ها پس از تلقيح تروپسيم منفي نسبت به نور نشان داده وارد اماكن مسكوني وانبارها مي شوند.
حشره ماده تعداد 30 تا 50 تخم و بندرت بيشتر از اين تعداد را در ميان شكاف هاي موجود در كف زمين، محل تا خوردگي لباس، زير فرش و غيره مي گذارد.
تخمها 8 تا 15 روز بعد تفريخ شده و لاروهاي كوچك از آنها خارج مي شوند .
اين لاروها از مواد غذائي كه در دسترسشان قرار دارد تغذيه مي كنند.
لاروها در طي تكامل خود 5 تا 6 مرتبه پوست عوض مي كنند .
البته اين تعداد بسيار متغير و بسته به شرايط اكولوژيكي تا 15 مرتبه می تواند باشد.
مدت زندگي حشره كامل در حدود يك ماه و دوره زندگي اين آفت از تخم تا حشره كامل در حدود 11 ماه تا يك سال طول مي كشد.
اين حشره بطور معمول يك نسل در سال دارد.
ولي در شرايط مساعد تا دو نسل در سال و اگر شرايط نامساعد باشد يك نسل آن دوسال طول مي كشد.
سوسک نان ( stegobium paniceum (Anobiidae, Coleoptera
مرفولوژي:
سوسك بالغ به طول 2 تا 3 ميلي متر ،به رنگ قهوه اي روشن تا قهوه اي تيره .
پيش گروه كاملا برجسته و روي سر را مي پوشاند.
به طوري كه اگر حشره را از بالا نگاه كنيم ،سر ديده نمي شود .
شاخك ها نخي و 11 بندي و 3 بند آخر درازتر از بقيه بندهاست .
بالپوشها در انتها گرد و داراي خطوط طولي موازي منظم است .
لارو اين حشره سفيد مايل به زرد و داراي بدن خميده است .
بيولوژي:
يكي از آفات همه جايي است .
حشره كامل تغذيه نمي كند ولي لارو آن فوق العاده همه چيز خوار است .
اين آفت از :
مواد چوبي
كاغذ
كتاب
نان
ماكاروني
شيريني
ميوه هاي خشك
آرد
سبوس
چاي
قهوه
كاكائو
شكلات
ادويه
فلفل
گياهان خشك
وغيره حمله مي كند .
حشرات كامل اين آفات در مناطق گرمسيري در اوائل بهار ظاهر مي شوند0 2 روز بعد جفت گيري كرده و سپس تخم ريزي مي كنند . حشره ماده تخم هاي خود را معمولا در داخل شكاف و درزها ي موجود در روي مواد غذايي و ساير پناهگاهها قرار مي دهد .
تخم ها به صورت توده اي كه هر يك شامل 4 – 5 تخم است وگاهي به صورت تك تك گذاشته مي شوند.
مجموع تخم ها به 40 تا 60 عدد مي رسد.
تخم ها برحسب درجه حرارت محيط بعد از 8 تا 15 روز تفريخ شده و لاروهاي جوان بيرون مي آيند .
لاروها بلافاصله شروع به تغذيه كرده وبراي استقرار خود دالان هايي حفر مي كنند .
طول دوره هاي رشد لارو برحسب درجه حرارت و رطوبت نسبي محيط متفاوت است .
دردرجه حرارت 22 در درجه سانتي گراد و رطوبت70 %طول دوره لاروي تقريبا” 50 روز طول مي كشد .
اگر درجه حرارت محيط كمتر باشد دوره لاروي به 110- 140 روز افزايش پيدا مي كند .
طول دوره شفيرگي در حدود 10 روز است .
در مناطق سرد سير يك نسل در سال ولي در مناطق گرم 3-4 نسل در سال دارند .
سوسک توتون ( Lasioderma serricone (Anobiidae, Coleoptera
مرفولوژي:
حشره بالغ به طول 2.5 – 3 ميلي متر ،به شكل بيضي ، رنگ آن از قرمز قهوه اي تا زرد مايل به قرمز تغيير مي كند.
وقتي كه حشره را از بالا نگاه كنيم ، سرحشره ديده نمي شود ودر سينه مخفي شده است .
شاخك ها 11 بندي ودندانه اي است .
ماده ها كمي بزرگتر از نرها هستند.
لارو ابتدا راست بوده و سپس خميده مي گردد .
طول بدن لارو به 4 ميليمترمي رسد .
بيولوژي:
يكي از حشرات همه جايي است .
لارو و حشره كامل هر دو تغذيه مي كنند .
اين آفت به ميوه هاي خشك مانند :
انجير
كشمش
خرما
همچنين به :
ماهي
بيسكويت
شيريني جات
ادويه
مواد دارویي
كاغذ
مبل
قالي
ابريشم
چرم
پارچه
خسارت وارد مي كند .
مهمترين خسارت آن به برگ هاي خشك توتون و سيگار مي باشد .
حشره كامل و لارو برگ هاي توتون و سيگار را بشكل استوانه سوراخ كرده و درون آنها نفوذ مي كنند .
برگها و سيگارهاي آلوده كه در اثر جويدن لارو و حشره كامل داراي مقدار زيادي گرد توتون همراه با مدفوع حشره است هنگام تدخين مجاري تنفسي را به شدت تحريك مي كند .
اين آفت بيشتر سيگار هاي مرغوب و درجه يك را مورد حمله قرار مي دهد .
حشرات كامل اين آفات در ارديبهشت ماه ظاهر مي شوند .
دو روز بعد جفت گيري كرده و سپس تخم هاي خود را بصورت تك تك درميان درزها و شكاف ها ي موجود مواد غذايي قرار مي دهند .
تعداد تخم هاي گذاشته شده بين 40- 100 عدد است.
دوره رشد جنين تخم ها در درجه حرارت 27-33 درجه 7 هفت روز طول مي كشد و لاروهاي جوان بيرون مي آيند .
دوره ي لاروي 30- 50 روز طول مي كشد و در اين مدت خسارت سنگيني به محصول وارد مي كند .
هر لارو در زندگي خود به طور متوسط 4 – 5 سيگار را سوراخ مي كند .
لاروها پس از رسيدن به رشد كامل خود در پناهگاه مناسبي محفظه اي تعبيه كرده و در آنجا به شفيره تبديل مي شوند.
دوره شفيرگي 2- 3 هفته طول مي كشد.
در مناطق نيمه گرمسيري اين آفت 3 نسل در سال و در مناطق گرمسيري 5- 6 نسل در سال دارد.
سوسک عنکبوتی سفید (Ptinus fur (Ptinidae Coleoptera
مرفولوژي:
حشره بالغ به طول 2.5- 2 ميلي متر ، به شكل كشيده و باريك و به رنگ حنایي مايل به زرد تا قهوه اي روشن است .
چشم ها درشت ، شاخك ها بلند ، قفسه سينه كمي از سر باريك تر است .
بالپوشها كشيده ، پاها دراز و كشيده هستند.
ماده ها به طول 3 – 3.5 ميلي متر ، بشكل بيضي و محدب و به رنگ تيره يا سياه هستند .
چشم ها كوچك ،بالپوشها بيضي شكل و شاخك ها و پا ها در مقايسه با نرها كوتاه ترند .
بيولوژي:
اين حشره را در طبيعت مي توان در لانه ي پرندگان و با پستانداران يافت .حشرات كامل بسيار كم غذا مي خورند .
بدين جهت خسارت آنها ناچيز است ولي برعكس لاروها بسيار حريص بوده ، به محض آنكه ماده غذايي مناسب پيدا كردند در روي آنها متمركز مي شوند.
از:
آرد
سبوس
مواد حيواني مختلف
همچنين فضولات جوندگان
تغذيه مي كنند .
همچنين:
كاغذ
چرم
منسوجات پشمي
خز
كتاب
كلكسيون حشرات
خسارت وارد مي سازد .
اين آفت گاهي اوقات به كندوهاي زنبور عسل نيز خسارت وارد مي كنند .
در شرايط مناسب 3 – 4 نسل در سال و در شرايط عادي يك نسل در سال دارد.
سوسک عنکبوتی زرد ( Niptus hololeucus (Ptinidae, Coleoptera
مرفولوژي :
سوسك كامل به طول 4 ميليمتر
به شكل كروي
سطح بدن آن از كرك هاي زرد رنگ پوشيده شده
پيش گرده كاملا گرد و در قسمت عقب به شكل گردن باريك شده است .
بالپوشها داراي شيار هاي طولي است را ن پاها قوي و پهن است .
لارو اين حشره اندكي خميده و پوشيده از مو مي با شد .
بيولوژي:
آفتي همه جايي است اين حشره از دانه هاي شكسته ي :
گندم
جو
ارزن
آرد
سبوس
و غيره تغذيه مي كند .
همچنين :
از ادويه هاي گوناگون و چاي نيز مي خورد
همچنين به پارچه هاي پشمي و ابريشمي و كلكسيون هاي جانوري مي تواند خسارت وارد كند .
حشرات كامل در تمام طول سال فعاليت مي كنند ولي در اوائل بهار تعداد آنها بيشتر مي شود .
جفت گيري وتخم ريزي آنها هنگام شب صورت مي گيرد.
يك حشره ماده 15- 40 تخم مي گذارد.
تخم ها 3 سه هفته بعد باز مي شوند و لارو هاي جوان خارج مي گردند .
دوره رشد لاروي 100- 250 روز طول مي كشد.
دوره ي شفيرگي تابع محيط و معمولا 15- 20 طول مي كشد .
بنابراين يك نسل در سال دارد ولي در نواحي گرمسيري 3- 4 نسل در سال دارد.
( Gibbium psylloides (Ptinidae,Coleoptera
مرفولوژي:
سوسك كوچكي به رنگ قهوه اي مايل به قرمز كه پيش قفس سينه آن بسيار كوتاه و گرد شده است.
بدن آن كاملا گرد و محدب بوده و بظاهر شبيه عنكبوت مي باشد.
بالپوش ها صاف و براق است و تمام بدن را مي پوشاند.
پاها بلند و ساق پاهاي عقبي خميده است.
بيولوژي:
اين حشره همه جا زي است.
اغلب در انبارها، مغازه ها و خانه ها مشاهده مي شود كه از :
غلات
آرد
سبوس
كاكائو
چرم
پارچه هاي ابريشم مصنوعي
گياهان خشك
ترياك
انواع ادويه
تغذيه مي كند.
سوسک میوه خوار ( Carpophilus hemipterus (Nitidulidae, Coleoptera
مر فولوژي:
حشره كامل به طول 3 ميليمتر ،به رنگ قهوه اي براق ،بالپوشها كوتاه و انتهاي شكم لخت است.
روي هر يك از بالپوشها دو لكه زرد روشن وجود دارد كه يكي در قاعده و ديگري در انتها ي بالپوش قرار دارد.
لارو داراي بدن كشيده
3 سه جفت پاي سينه اي و به رنگ سفيد مايل به زرد است .
طول لارو پس از رشد كامل به 6 ميلي مترمي رسد .
بيولوژي:
اين آفت در طبيعت روي ميوه هاي در حال فاسد شدن ديده مي شود ولي محل تجمع آن در انبار هاي مواد غذايي روي ميوه هاي خشك مانند :
انجير
زردآلو
آلو
گوجه
كشمش
خرما
مغز پسته
فندق
گردو
بادام
و غيره است .
اين آفت از :
پرتقال و ليموي در حال خراب شدن نيز تغذيه مي كند.
بعضي از محققان معتقد اند كه اين آفت به طور غير مستقيم باعث فساد و گنديدگي بعضي ميوه ها مانند :
انجير و انار مي شوند .
زيرا حشره ضمن نفوذ به داخل ميوه اسپر قارچ ها را به درون ميوه منتقل كرده و باعث خرابي آن مي شود .
به طور كلي اين آفت يكي از آفات مهم ميوه هاي خشك به شمار مي آيد .
همچنين اين آفت به :
نان
شيريني
بيسكويت
و ديگر مواد نشاسته اي خسارت وارد مي سازد .
حشره ماده تخم هاي خود را در سطح و يا در داخل ميوه قرار مي دهد .
هر حشره ماده بين 100- 200 تخم مي گذارد .
تخم ها بعد از 2 – 3 روز باز شده و لاروها ي جوان بيرون مي آيند .
دوره ي رشد لاروي 2- 3 هفته طول مي كشد .
دوره شفيرگي در حدود 2هفته طول مي كشد .
دوره زندگي اين حشره در شرايط مساعد 5 هفته بيشتر طول نمي كشد ولي در شرايط نامساعد اين مدت ممكن است به چندين ماه افزايش پيدا كند.
بال پولك داران آفت انباري :
پروانه آرد، شب پره آسياب (Lepidoptera, Pyralidae )
Ephestia kuehniella
مرفولوژي:
حشره كامل با بالهاي باز 20 تا 25 ميلي متر بوده
قطعات دهاني سيفوني مكنده وخرطوم و پالپهاي لب پائين بزرگ مي باشد.
پاها بلند و خاردار و بدن باريك و بدون كرك است.
بالهاي رویي طويل و باريك و برنگ خاكستري تيره تا خاكستري كم رنگ است.
بر روي اين بالها دو نوار كم رنگ و لكه هاي تيره كوچك نيز ديده مي شود.
بالهاي زيري برنگ سفيد چركي بوده و كناره خارجي بالها داراي ريشك هایي مي باشد .
لارو كامل بطول تقريباً 16 ميلي متر و رنگ عمومي آن سفيد مايل به پشت گلي است سر و پشت سينه اول و پاهاي سينه اي قهوه اي مايل بزرگ مي باشد.
روي هر يك از حلقه هاي شكم صفحات كوچك سياه رنگ كه هريك داراي موي طويلي مي باشد ديده مي شود اين لاروعلاوه بر سه جفت پاي سينه اي داراي 5 جفت پاي شكمي نيز مي باشد.
بيولوژي:
پروانه آرد يك آفت جهاني است و لاروهاي اين آفت از آرد و مواد نشاسته اي و همچنين از ميوه هاي خشك تغذيه مي كنند.
اين لاروها چنان در آرد فعاليت مي كنند كه آنرا غيرقابل مصرف مي سازند .
چون در طي دوره تكاملي خود تارهاي نازكي مي تنند بنابراين در صورت حمله شديد تمام سطح مواد غذایي از اين تارها پوشيده مي شود.
حشرات ماده بطور متوسط 200 تا 300 عدد تخم بر روي مواد آردي گذاشته رشد جنين تخم در حدود 5 تا 15 روز طول كشيده
پس از آن لاروهاي جوان كه در حدود 1 ميلي متر طول دارند ظاهر شده و از مواد آردي تغذيه كرده و براي حفاظت خود يك پيله ابريشمي بدور خود تنيده در
داخل آن پنهان مي شوند.
لاروها پس از تكامل خود در داخل پيله اي كه بوجود آورده اند به شفيره تبديل مي شوند.
دوره شفيرگي متغير و برحسب درجه حرارت محيط يك تا دو هفته مي باشد. دوره تكاملي از تخم تا حشره كامل دو تا دوماه و نيم است.
شب پره هندی ( Plodia interpunctella (Pyralidae, Lepidoptera
مرفولوژي:
حشره كامل با بال هاي باز 15 تا 20 ميلي متر است.
يك سوم بال هاي جلویي از سمت قاعده برنگ خاكستري روشن و دو سوم بقيه قهوه اي متمايل به قرمز است .
بال هاي زيري خاكستري متمايل بزرگ و كناره خارجي بال هاي زيري داراي ريشك مي باشد .
لارو كامل آن بطول تقريباً 15 تا 18 ميلي متر، برنگ سفيد چركي و يا صورتي كم رنگ است.
سر و پشت سينه اول و پاهاي اصلي برنگ زرد مايل به قهوه اي وتمام حلقه هاي بدن داراي موهاي طويلي بوده همچنين داراي 5 جفت پاي شكمي مي باشد.
بيولوژي:
حشره ماده سه روز پس از ظهور جفت گيري كرده و بطور متوسط تا 150 عدد تخم مي گذارد .
البته اين تعداد گاهي كمتر و گاهي بيشتر تا 300 عدد مي رسد.
در شرايط مساعد تخمها پس از 3 روز تفريخ شده ، لاروها خارج مي گردند .
طول دوره لاروي برحسب درجه حرارت محيط و نوع غذا متغير و در شرايط مساعد 25 تا 30 روز است.
پس از اين مدت لارو پيله ابريشمي نازك تشكيل داده در آن به شفيره تبديل مي شود.
دوره شفيرگي از 4 روزتا 4 هفته متغير بوده پس از آن حشره كامل ظاهر مي گردد .
در شرايط كاملاً مساعد طول دوره تكاملي از تخم تا حشره كامل 40 روز طول مي كشد .
اين حشره در سال 2 تا 5 نسل مي تواند ايجاد نمايد .
اين آفت جهاني بوده و از محصولات :
غله اي
بقولات
و بخصوص خشكبار مانند :
گردو
بادام
پسته
دانه هاي روغني
بذر
و غيره مي تواند تغذيه كند.
پروانه موم خوار ( Galleria mellonella (Pyralidae, Lepidoptera
مرفولوژي:
شب پره اي نسبتا بزرگ به طول 20 ميليمتر و عرض با بال باز 20 تا 30 ميلي متر مي باشد .
رنگ آن بسيار متغير به طوري كه نرها از سفيد نقره اي تا خاكستري روشن و در ماده ها از خاكستري تيره تا قهوه اي تغيير مي كند.
بيولوژي:
شب فعال ، پروانه هاي ماده يك روز پس از جفت گيري تخم ريزي را آغاز مي كنند .
تخمريزي به صورت توده اي روي مواد غذايي گذاشته مي شود .
هر ماده 200 تا 800 تخم مي گذارد.
لاروها پس از خروج از تخم در صورت در دسترس بودن عسل ، ترجيح مي دهند از عسل تغذيه كنند.
بعد از چند روز به تغذيه از موم روي مي آورند و در موم تونل هاي غذايي ايجاد مي كنند كه پوشيده از تارهاي سفيد ابريشمي مي شود.
در صورت كمبود غذا رژيم گوشتخواري و كانيباليسم در پيش مي گيرند .
براي شفيره شدن مواد غذايي را ترك گفته و در پناهگاه هاي مناسب با تنيدن پيله به شفيره تبديل مي شوند.
زمستان گذراني به صورت شفيره است.
لارو در درجه اول به موم بويژه موم سياه در انبارها، مغازه ها و خانه هاي گرم حمله مي كند.
در درجه دوم به كندوهاي ضعيف و كندوهايي كه اصول بهداشتي در مورد آنها رعايت نمي شود حمله مي كند.
بید لباس ( Tineola biselliella (Tineidae, Lepidoptera
مرفولوژي:
حشره كامل پروانه كوچكي است كه عرض آن با بال هاي باز در حدود 12 تا 17 ميلي متر مي باشد.
بال هاي جلویي برنگ طلایي براق و بال هاي عقبي برنگ خاكستري مايل به زرد است.
اطراف بال هاي زيري داراي ريشك هاي نسبتاً بلندي است.
بيدهاي نر قادر به پرواز بوده در صورتي كه بيدهاي ماده با جهش و راه رفتن تغيير محل مي دهند.
لارو برنگ زرد چركي و يا زرد تيره مي باشد و سر آن قهوه اي رنگ است.
بيولوژي:
بيدهاي ماده تخم هاي خود را بطور متفرق بر روي پارچه و بر روي موادي كه مورد تغذيه قرار مي دهند مي گذارند.
تخم گذاري بمدت چند روز ادامه داشته و در حدود 150 عدد تخم مي گذاند.
دوره تفريخ تخم 8 تا 10 روز بوده و پس از آن لاروهاي جوان خارج مي شوند.
لاروها داراي قدرت تنيدن هستند. پس از طي دوران لاروي ، لارو به شفيره تبديل مي شود.
دوران شفيرگي 10 تا 18 روز بوده پس از آن حشره كامل خارج مي شود .
بيد لباس برحسب درجه حرارت و نوع غذا 1 تا 4 نسل در سال دارد.
در صورتي كه لاروها از پشم شسته نشده تغذيه كنند دوره تكاملي سه ماه طول مي كشد واگر حرارت محيط در حدود 20 درجه سانتيگراد باشد مي توانند تا 4 نسل در سال ايجاد كنند
ولي در صورت تغذيه از پشم شسته و درهمين درجه حرارت دوره لاروي 6 ماه طول مي كشد و در اين وضعيت 2 نسل در سال دارند.
بيد لباس بيشتراز :
پارچه هاي پشمي
پرهاي پرندگان
مواد مویي
تغذيه مي كنند همچنين به :
قالي
روكش مبل ها
خز
پشم
خسارت وارد مي سازند
پنبه و ابريشم مصنوعي غذاي مناسبي جهت تغذيه اين حشره نمي باشند.
بيد خز ( بيد لانه ساز ) (Lepidoptera, Tineidae )
Tinea pellionella
عرض با بال باز 16 ميلي مت
بال هاي جلويي خاكستري مايل به زرد و روي هر بال سه لكه تيره وجود دارد
بال عقب خاكستري و داراي ريشك است.
لارو كامل 9 ميلي متر و برنگ سفيد است كه در موقع تغذيه براي خود پناهگاه مي سازد و سر را از پناهگاه خارج كرده و تغذيه مي كند .
نهايتا لارو درون همين پناهگاه تبديل به شفيره مي شود.
مواد مورد تغذيه مواد كراتين دار نظير :
پارچه هاي پشمي
قالي
مو
خز مي باشد.
بید قالی ( Trichophaga tapetzella ( Tineidae, Lepidoptera
عرض با بال باز 20-24 ميلي متر
يك سوم بال جلو قهوه اي رنگ
بقيه بال سفيد
با لكه هاي قهوه اي است.
بال هاي عقب خاكستري و ريشك دار مي باشد.
اين حشره بيشتر به منسوجات پشمي خصوصا قالي خسارت مي زند.
بيد غلات ، بيد گندم( Lepidoptera, Gelechidae )
Sitotroga cerealella
مرفولوژي:
شب پره اي است كه اندازه بال هاي آن 1.2 تا 2.3 اينچ
بالهاي جلويي تقريبا به رنگ كرم
بالاي عقبي خاكستري كم رنگ
در حاشيه بالها داراي ريشك هاي بلند است .
بيولوژي :
ماده هر چند صد عدد تخم خيلي كوچك به رنگ سفيد مايل به قرمز
به طور تك تك و يا 20 عددي بر روي غلاتي كه لارو ها به آنها خسارت زده اند مي گذارند .
4 روز تا 4 هفته بعد تفريخ مي شوند
لاروها وارد دانه هاي غلات شده و از آنها تغذيه مي كنند .
در هر دانه گندم فقط يك لارو قرار دارد
ولي در دانه هاي ذرت ممكن است چند لارو زندگي كنند.
لارو در ابتدا سفيد رنگ و داراي سه جفت پاي سينه اي و چهار جفت پاي شكمي است .
قبل از شفيره شدن پوست دانه را به صورت گرد مي برد تا بعدا حشره بالغ خارج گردد .
دوره لاروي 20 تا 24 روز طول مي كشد و تمام سيكل زندگي حشره در
حدود 5 هفته طول مي كشد در مناطق سرد تا 2نسل در سال و در مناطق گرم ممكن است تا 6 نسل در سال ايجاد كنند.
ديگر حشرات زيان آور انباري
خانواده سوسري ها (سوسكهاي حمام) Blattellidae
شكل عمومي بدن اين حشرات پهن و كشيده و تقريباً بيضي شكل و رنگ آنها از قهوه اي روشن مايل به زرد تا قهوه اي تيره مي باشد.
سر كوچك و گلابي شكل
پيش قفس سينه رشد زيادي كرده
سر و قطعات دهاني را در زير خود مخفي كرده است .
شاخك ها مویي و بلند و قطعات دهاني جونده است.
بالهاي جلویي چرمي و بالهاي عقبي غشایي بوده و از طول روي هم تا مي خورند.
در بعضي گونه ها ماده ها بدون بال و در بعضي ديگر نر و ماده ها هر دو كوتاه مي باشند.
شكم از ده حلقه تشكيل شده در مفصل انتهایي سرسي ديده مي شود.
سوسك هاي حمام در روز در پناهگاه هاي مختلف استراحت كرده و شب ها فعاليت را آغاز مي كنند.
سوسري ها مكان هاي تاريك و گرم و مرطوب را جهت سكونت انتخاب مي كنند.
به همين علت بيشتر در:
آشپزخانه ها
حمام ها
انبارها
نانوایي ها
مغازه هاي اغذيه فروشي
كارخانه هاي توليد مواد غذايي ديده مي شوند.
اين حشرات تخمهاي خود را درون كپسولي به نام كيسه تخم Ootheca قرار مي دهند .
از لحاظ تغذيه حشراتي همه چيز خواربوده از مواد غذائي گياهي و حيواني تغذيه مي كنند.
اين حشرات بعلت تغذيه از كثافات و رفت و آمد در اماكن كثيف و آلوده اغلب عوامل بيماري هاي مهمي مانند :
وبا
سياه زخم
جزام
طاعون
و غيره را به انسان منتقل مي سازند بنابراين از نقطه نظر بهداشتي فوق العاده مهم بوده مبارزه با آنها حایز اهميت بسيار است.
مهمترين گونه هاي آنها عبارتند از:
1 – سوسری آمریکایی Periplaneta americana
مرفولوژي:
اين سوسري بطول 3 تا 4 سانتي متر بوده
برنگ قرمز مايل به قهوه اي
پيش قفس برنگ قرمز مايل به زرد است .
بر روي آن دولكه قهوه اي ديده مي شود.
بالپوش هاي نرو ماده بلند بوده و تمام شكم را مي پوشانند.
بيولوژي:
همانطور كه در بالا گفته شد تخم ها درون كيسه تخم قرار داده مي شود
كيسه تخم در انتهاي بدن ماده چسبيده است .
مدت حمل كيسه از چند ساعت تا 6 روز متغير بوده و تعداد تخمها 15 تا 20 عدد است .
سوسري اين كيسه را در شكافهایي چسبانده روي آنرا با مواد مختلف مي پوشاند .
پوره ها پس از خروج از تخم شبيه به مادر بوده و فقط بدون بالپوش مي باشند.
دوره پورگي بسته به درجه حرارت و رطوبت و مواد مورد تغذيه ممكن است از يك تا دوسال بطول بي انجامد.
2 – سوسری آلمانی Blattella germanica
مرفولوژي:
اين سوسري بطول تقريباً 10 تا 15 ميلي متر بوده
برنگ زرد تا قهوه اي روشن است.
بر روي پيش قفس سينه دو نوار برنگ تيره تر در جهت طول ديده مي شود.
بالپوشها در نر و ماده ها كامل بوده تمام طول شكم را مي پوشاند.
بيولوژي :
اين سوسري نيز تخمها را درون كيسه تخم قرار مي دهد .
كيسه تخم در انتهاي بدن ماده چسبيده و مدت حمل كيسه تخم تقريباً 4 هفته طول مي كشد .
تعداد تخم 30 عدد بوده و كيسه تخم درمكان هاي مختلف گذاشته مي شود دوره پورگي در مورد اين سوسري 2 تا 3 ماه طول مي كشد.
3 – سوسری شرقی Blatta orientalis
مرفولوژي:
ماده اين سوسري برنگ سياه و بطول 22 تا 28 ميلي متر و نرها برنگ قهوه اي و بطول 21 تا 25 ميليمتر طول دارند .
بالپوش هاي نر تقريباً دوسوم طول شكم را مي پوشاند .
در صورتي كه بالپوش هاي ماده كوتاه ترند .
بيولوژي:
اين سوسري نيز تخمها را درون كيسه تخم قرار مي دهد .
مدت حمل كيسه تخم 12 ساعت تا 5 روز بوده و كيسه تخم در مكان ثابتي قرار داده نمي شود .
بلكه در مكانهاي مختلفي ممكن است گذاشته شود تعداد تخمها 16 عدد مي باشند.
مدت دوره پورگي بسته به :
غذا
رطوبت
حرارت محيط متفاوت و از يك تا دو سال متغير است .
اين سوسري بنام سوسك آشپزخانه وحمام معروف است.
دم مویي نقره اي يا ماهي نقره اي (Thysanura Lepismatidae )
(Lepisma saccharina )
مرفولوژي:
حشرات كامل به طول 7 تا 10 ميلي متر
داراي بدن مسطح و از پولك هاي خاكستري متمايل به نقره اي و شفاف پوشيده شده اند .
داراي دو شاخك نخي و بلند بوده
از مشخصات ويژه آنان وجود سه زایده بلند در انتهاي شكم بوده كه اين سه زایده به اندازه طول بدن حشره است .
بيولوژي :
حشرات ماده تعداد 6 تا 10 عدد تخم قهوه اي يا قرمز رنگ در شكافهاي در و ديوار يا بر روي مواد غذايي مي گذارند .
پس از چهار تا 5 هفته نوزادان سفيد رنگي خارج مي شوند .
نوزادان در قسمت سر داراي خار كوچك قهوه اي رنگي هستند كه توسط اين خار پوسته تخم را شكافته و بيرون مي آيند .
پس از دو بار تعويض پوست، بدن داراي پولك هاي نقره اي مي شود .
اين جانوران از نور گريزان بوده و روزها در محل هاي تاريك به سر مي برند و چون گرما و رطوبت را دوست دارند .
اغلب در آشپز خانه ها و انبار ها فراوانند.
اين حشره از :
آرد و محصولات آردي
شيريني ها
قند و شكر
محصولات چرمي
مواد نخي
پشمي تغذيه مي كنند .
خسارت اين آفت از مواد انباري اهميت اقتصادي نداشته ، ولي چون از كاغذ و كتاب هم تغذيه كرده ممكن است اسناد را از بين ببرند لذا مباره با آنها داراي اهميت است .
راسته دوبالان Diptera
مگس پنیر Piophilla casei
مرفولوژي:
مگسي به طول 4-5 ميلي متر
به رنگ سياه براق با چشم هاي قرمز آجري
لارو كامل 8-10 ميلي متر طول دارد.
بيولوژي:
لاروهاي مسن با جهش جابه جا مي شوند.
مگس كامل از شهد گلها ولي لاروها از:
پنير
ژامبون
كالباس
ماهي دودي
تغذيه مي كنند.
براي مبارزه با اين آفت مي توان از توري سيمي كه از ورود مگس به انبار جلوگيري مي كند استفاده كرد.
سوسك Necrobia از شكارگران آن مي باشد.
مگس های گوشت Calliphora spp
(Calliphoridae, Diptera)
به رنگ آبي براق هستند
عموما ساپروفيت هستند
روي لاشه حيوانات نيز ديده مي شوند.
اگرچه روي گوشت هاي تازه ديده مي شوند ولي ترجيح مي دهد روي گوشت هاي فاسد تغذيه كنند.
راسته مساوي بالان (موريانه ها) Isoptera
موريانه ها از مواد گياهي خشك
الياف
فراورده هاي پشمي و پنبه اي
كاغذ ديواري
چرم، لينولئوم
موكت
لاستيك
پوشش كابلي
جانوران نگهداري شده در موزه ها و انواع فراورده هاي چوبي تغذيه مي كنند.
عمدتا در مناطق حاره و نيمه حاره فعاليت دارند ولي در مناطق معتدل و سرد نيز با نفوذ به اعماق زمين به فعاليت خود ادامه مي دهند.
متعلق به خانواده Termitidae هستند.
اصول كلي مبارزه با موريانه ها:
1 -طراحي صحيح ساختمان براي كم كردن رطوبت با ايجاد :
زهكش
تهويه
و ساختن زير زمين
2 -استقرار ساختمان روي پايه هاي بتوني
3 -تميز كردن محل بناي ساختمان از مواد چوبي و گياهي
4 -سم پاشي زير ساختمان و بكار بردن چوب و الوارهاي اشباع شده با مواد شيميايي مخصوص نظير پنتا كلروفنل
5 -در مناطق آلوده اطراف پي ديوارها را بايد مواد سمي ريخت .
مي توان از موادي مانند :
آلدرين
دي آلدرين
گامكسان
و يا كلردان و پنتاكلروفنل استفاده كرد.
6 -جاهايي كه از ستون هاي چوبي استفاده مي شود در محل هاي تماس با خاك كلاهك هاي فلزي استفاده شود.
سمپاشي هاي سطحي به طور كلي بر روي موريانه ها بي تاثير است و بايد از سموم عمقي و يا گازي استفاده كرد.
ساير آفات انباري
كنه هاي انباري
کنه آرد ( Acarus siro ( Acaridae
مرفولوژي:
بدن كنه بالغ بي رنگ و به طول 0.3 تا 0.65 ميلي متر مي باشد .
رنگ قسمت جلويي بدن Gnathosoma و پاها زرد تا قرمز قهوه اي است .
موهاي پشت نازك و موهاي روي آنها به زحمت مشهود است .
اكثر موهاي پشتي كوتاه و فقط 2 جفت موي بلند در انتهاي بدن قرار دارد .
جانوران نر قدري كوچك تر از ماده ها هستند .
مهمترين علامت مشخصه ي نر وجود 2 باد كش در قاعده پنجه پاي چهارم و يك بادكش در نزديكي روزنه ي دفعي و زائده قوي در قسمت زيري ران پاي اول كه به وضوح پهن تر شده است .
بيولوژي :
اين كنه در تمام نقاط دنيا يافت شده و در غلات مختلف در محصولات غله اي و در تمام مواد انباري نشاسته دار همچنين در:
پنير
علف خشك
بذر كتان
و غيره فعاليت دارد.
دانه هاي غلات در صورتي مورد حمله قرار مي گيرند كه شكسته باشند در صورت وفور غذا ،رطوبت نسبي حدود 87 درصد و حرارت 23 درجه سانتي گراد تغييرات تكاملي از تخم تا جانور
كامل 9 تا 11 روز طول مي كشد.
کنه Glycyphagus destructor
(Acaridae)
مرفولوژي:
بدن اين جانور گرد تا تخم مرغي شكل به طول 0.35 تا 0.56 ميلي متر است .
رنگ سطح بالايي بدن :
مات
سفيد رنگ
و از برجستگي هاي كوچكي پوشيده شده است .
موهاي پشتي خيلي بلند و از موهاي ظريف قابل رويتي پوشيده شده است.
پاها بلند و باريك هستند در قسمت زيري پنجه ها يك فلس مودار ظريف وجود دارد كه تقريبا به طول خود پنجه است .
مرفولوژي:
اين كنه انتشار جهاني داشته بر روي تمام انواع :
غلات
بذر كتان
خشكبار
علف خشك
پنير
كلش
و همچنين در لانه هاي :
جوندگان
لانه زنبور
و غيره گزارش شده است .
همچنين بر روي :
گياهان داروئي
چاي
مواد غذايي دامها
برنج
ديده شده است .
کنه Rhizoglyphus echinopus
Acaridae
بدن اين كنه :
طول بدن 0.8 ميلي متر بوده در صورتي كه پاها خيلي كوتوله و به رنگ قرمز قهوه اي است .
بر روي پنجه اولين و دومين پا موي خار مانند وجود دارد .
سطح بدن صاف ، بي رنگ و براق است .
اين گونه براي پيازهاي گياهان زينتي زيان آور است .
جوندگان از خانواده Muridae
موش سياه rattus Rattus
مرفولوژي:
اين موش بيشتر در محل سكونت انسان و يا در اماكن سرپوشيده مانند :
انبارها و آسياب ها زندگي مي كند.
بدن اين جانور كاملاً كشيده بوده طول بدن 17 تا 23 سانتي متر است.
طول دم از مجموع طول بدن و سر بيشتر بوده و پوشيده از فلس است .
چشم ها نسبتاً كوچك ، برجسته و سياه رنگ است.
بدن برنگ خاكستري است.
بيولوژي :
جانوري همه چيز خوار بوده
بخوبي شنا كرده و با سرعت زياد مي دود.
معمولاً از نزديك شدن به تله دوري مي كند.
در اندك زماني جمعيت آن بالا رفته و به يك آفت خطرناك تبديل مي شود.
براي نفوذ به محل ذخيره مواد غذایي ديوارها را كنده و تخته هاي ضخيم را جويده و راه خود را باز مي كند.
موش سیاه ناقل بيماري طاعون است .
طول عمر اين موش 3 تا 4 سال بوده ،
هرسال 2 تا 5 بار توليد مثل كرده، هربار 5 تا 10 بچه بوجود مي آورد.
طول مدت باروري 33 روز است.
موش نروژي Rattus norvegicus
مرفولوژي:
اين موش داراي جثه بزرگ و قوي بوده
سر كاملاً مشخص
پوزه كشيده وپشم آلود مي باشد.
دم طويل وپوشيده از فلس
موهاي كوتاه برنگ روشن است.
ناحيه پشت بدن برنگ قهوه اي و قسمت شكمي آن خاكستري روشن مي باشد .
بعضي از افراد اين گونه كاملا سياه رنگ اند.
طول بدن در حدود 20 تا 36 سانتي متر است .
بيولوژي :
اين موش در همه جا ديده شده چون با شرايط آب و هوائي مختلف قدرت سازگاري دارد.
اين جانور در اماكن :
مسكوني
مرغداري ها
زيرزمين ها
انبارهاي غذایی
ديده مي شود.
از غلات
مواد حيواني
پوست
جوجه هاي كوچك
تخم مرغ
تغذيه مي كند .
لوازم مختلف و مواد چوبي را جويده خسارت وارد مي سازد.
اين موش در انتقال بيماري طاعون و شيوع آن نقش مهمي دارد .
اين جانور هرسال 2 تا 7 نسل ايجاد كرده و هر موش سه ماه بعد از توليد مي تواند توليد مثل نمايد .
ماده در هربار 5 تا 14 بچه مي زايد.
يك جفت نر وماده در صورت مساعد بودن شرايط در ظرف سه سال جمعيتي بالغ بر 250000 فرد بوجود مي آورند.
گربه معمولاً از حمله به اين موش خودداري مي كند.
موش خانگي musculus Mus
مرفولوژي:
رنگ عمومي بدن اين موش در ناحيه پشت خاكستري تيره و گاهي اوقات قهوه اي روشن است .
قسمت شكمي خاكستري روشن است.
گوش ها بزرگ وعاري از مو است.
چشمهاي اين حيوان كوچك و سياه رنگ است.
بيولوژي:
اين موش در اغلب نقاط دنيا ديده مي شود.
اين جانور معمولاً در:
خانه ها
انبارها
اماكن سرپوشيده
ديده شده و براي تغذيه از نباتات مختلف به مزارع و باغ ها كوچ مي كند.
اين موش مانند ساير جوندگان قادر نيست براي سكونت خود لانه تعبيه كند و معمولاًدر طبيعت از لانه هاي متروك ساير جوندگان براي زندگي خود استفاده مي كند.
فعاليت اصلي اين موش هنگام شب است ولي گاهي اوقات موقع روز نيز براي تغذيه از پناهگاه خود خارج مي شود .
اين موش از:
دانه هاي غلات و مشتقات آن
مواد كاغذي
منسوجات
خواربار
وغيره تغذيه كرده، خسارت سنگيني وارد مي سازد.
اين جانور نه تنها باعث از بين رفتن مواد غذایي مي شود بلكه باقيمانده محصول را به فضولات و ادرار خود آلوده كرده ، كيفيت مواد غذائي را پایين مي آورد .
اين حيوان در سال 4 تا 5 نسل داشته و هربار 6 تا 8 بچه بوجود مي آورد.
نوزادان پس از 3 ماه بالغ شده، قادر به توليد مثل خواهند شد.
مبارزه با موشها
براي مبارزه با موشها به دو طريق مي توان عمل كرد :
1 – اقدامات پيشگيري :
در اين روش با به كار بردن تدابير ويژه از نفوذ موش به انبار جلوگيري مي شود .
براي اين منظور هنگام احداث انبار بايد دقت شود تا ديوارها از استحكام و ضخامت كافي برخوردار بوده و حداقل تا ارتفاع يك و نيم متر از كف زمين با بتون ساخته شوند.
پي انبار نيز بايد به اندازه ي لازم عميق و ضخيم بوده و گاهي بين ديوارها را تا ارتفاع يك و نيم متر از كف زمين از خورده شيشه انباشته مي كنند تا بدين ترتيب از نفوذ موش به انبار جلوگيري شود .
اطراف در و پنجره ها نيز بايد تقويت كرد .
تمام منافذ و سوراخ ها با تور سيمي محكم پوشيده شوند .
در ورودي انبار بايد بالاتر از سطح زمين قرار بگيرد و براي رفت و آمد به انبار از پلكان هاي متحرك مي توان استفاده كرد.
در انبار هاي بزرگ مواد غذايي بايستي به صورت بسته بندي شده و روي سكوهايي كه از كف زمين 30 سانتي متر بلند تر است و از ديوار در حدود نيم متر فاصله دارند قرار داده شوند.
بدين ترتيب كف انبار از لحاظ رفت و آمد موشها به سهولت قابل كنترل خواهد بود .
براي نگهداري مواد غذايي در خانه ها و مغازه ها كه مقدارشان كم است حد الامكان بايد از ظروف در دار كه نسبت به موش غير قابل نفوذ است استفاده كرد.
براي جلوگيري از حمله موش ها به انبار و ساير مخازن مواد غذايي از مواد دور كننده مانند :
پيريدين – آكتيدين Actidione
مشتقات گوآنيدين Guanidine
و غيره استفاده مي شود .
اين مواد را در اطراف انبار ها پخش كرده و يا كيسه هاي محتوي مواد انباري را با آن هايي كه سميت كمتري دارند آغشته مي كنند
و يا آنهايي را كه دوام بيشتري دارند ، مي توان وارد پي ساختمان كرد .
2 .روش مبارزه ي شيميايي :
در اين روش از سموم مختلف موش كش به صورت طعمه و يا پودر پاش مناطق آلوده مي توان استفاده كرد.
مهمترين اين سموم عبارتند از :
الف- فسفورد و زنگ :
فسفورد و زنگ سمي است سياه رنگ كه در مجاورت رطوبت بوي نا مطبوع فسفور هيدروژن از آن استشمام مي شود .
فسفورد و زنگ به نسبت 2 تا 5 در صد مخلوط با مواد غذايي در مبارزه با موش هاي انباري و خانگي نتيجه خوب مي دهد .
اگر بخواهيم با دانه ي گندم طعمه ي مسموم تهيه نمایيم براساس فرمول زير خواهد بود :
گندم 1000 گرم فسفورد و زنگ 50 گرم ، روغن مايع 20 گرم. طرز تهيه ان بدين صورت است كه اول گندم را در ظرفي كه داراي در محكم است مي ريزند
سپس روغن را روي آن اضافه كرده بوسيله چوبي كاملا بهم مي زنند تا دانه ها به طور يكنواخت با هم مخلوط شوند .
براي مصرف طعمه مسموم در انبار ها ، منزل و اصطبل ها و غيره لازم است :
جعبه هاي چوبي ،فلزي و يا مقوايي به ابعاد 10 ×20 × 40 سانتي متر تهيه شود .
در جهت عرض جعبه دو سوراخ طوري تعبيه شود كه موش به آساني وارد آن شده و از سوراخ ديگر خارج شود .
سوراخ ها از كف جعبه در حدود نيم سانتي متر بالاتر خواهند بود .
پس از آنكه طعمه مسموم در اين جعبه ها قرار داده شدند در آنها را قفل كرده در نزديكي لانه يا در محل رفت و آمد موش ها قرار مي دهند .
طعمه گذاري بايستي در مواقع عصر انجام گرفته و صبح روز بعد لازم است جعبه ها را جمع كرده باقيمانده طعمه مسموم را تخليه و معدوم كرد .
اين عمل تا بدست آمدن نتيجه مطلوب مي تواند ادامه داشته باشد .
در فصل گرم براي تهيه طعمه مسموم از مواد غذايي آبدار مانند :
هويج
سيب زميني
چغندر
كلم پخته يا خام
پنير
و غيره مي توان استفاده كرد .
اين مواد را بايستي به قطعات كوچك 5 تا 10 سانتي متر مكعبي تقسيم كرد .
البته قبل از طعمه گذاري بايستي از روش پيش طعمه گذاري استفاده كرد بدين صورت كه :
ابتدا بايستي
يكي دو روز از مواد غذايي بدون سم استفاده كرد سپس از طعمه مسموم استفاده نمود.
ب- املاح تاليوم Thallium :
املاح تاليوم مانند :
سولفات ،نيترات واستات تاليوم براي مبارزه با موش ها مورد استفاده قرار مي گيرند .
سولفات تاليوم گرد سفيد رنگ و متبلور است .
اين سم از راه پوست وارد بدن شده مسموميت ايجاد مي كند .
مقدار كشنده آن 25 میلیگرم بر کیلوگرم ld ست .
از اين سم مخلوط با مواد غذايي يا محلول آب به نسبت 0.5 تا 1.5 درصد استفاده مي كنند .
موش كش زليو Zelio بر اساس سولفات تاليوم ساخته شده است .
اين خمير را به نسبت يك قسمت سم با 10 قسمت ماده غذايي به كار مي برند.
ج- تركيبات كوماريني يا ضد ا نعقاد خون :
مكانيسم تاثير اين سموم عبارت از جلوگيري از تشكيل ويتامين k و پروترومبين در خون است .
همچنين روي جدار مويرگ اثر كرده و باعث خارج شدن خون از مويرگ ها و خونريزي داخلي و بالاخره مرگ مي شود .
اين خونريزي بيشتر در :
ريه ها
كبد
مغز
كه مويرگ ها زيادند ، صورت مي گيرد .
اين تركيبات عارتند از:
1 -كومافن :
از موش كش هاي مهم بوده ، فافد بو ومزه بوده و به راحتي توسط جوندگان خورده مي شود .
موش هاي مسموم كوچك ترين عكس العملي كه مبتني بر ناراحتي واحساس درد باشد در خود احساس نمي كنند .
اين سم به نسبت 25 گرم ماده موثر در 100 كيلوگرم ماده غذايي به كار مي برند.
2 -پي وال يا پي والديون :
اين سم به صورت يك جسم جامد زرد رنگ است .
مقدار مصرف 25 گرم ماده موثر در 100 كيلوگرم ماده غذايي يا يك قسمت سم در چهار هزار قسمت ماده غذايي مي باشد .
3 -وارفارين :
به صورت جسم جامد متبلور بوده و هيچ گونه طعم و بو ندارد .
پودر وارفارين به غلظت نيم درصد در بازار يافت مي شود .
معمولا يك قسمت از اين پودر را با 19 قسمت ماده غذايي بايستي مخلوط كرد .
4 -راكومين 57 Racumin :
اين سم اگر خالص باشد به صورت جسم جامد بي بو و زرد رنگ است .
در بازار به صورت پودر 57%و طعمه سموم يافت مي شود .
براي تهيه طعمه سموم يك قسمت از پودر راكومين با 19 قسمت ماده غذايي مناسب بايستي مخلوط كرد .
مبارزه با آفات انباري
بازرسي و برآورد ميزان آلودگي انبارها:
معاينه و بازرسي هاي ادواري انبارها يكي از اقدامات اساسي در نگهداري غلات و ساير محصولات انباري است .
بوسيله بازرسيهاي منظم مي توان از چگونگي فعاليت آفات مختلف و ميكرو ارگانيسم ها آگاه شده و به موقع اقدامات لازم را به عمل آورد .
براي آگاهي از نحوه فعاليت آفات و قارچ ها ، روش هاي مختلفي وجود دارد كه با بكار بردن آنها مي توان ميزان آلودگي محصول را برآورد كرد .
اين روش ها ممكن است براساس :
مقدار رطوبت دانه هاي غلات براي تخمين ميزان آلودگي به قارچ ها
و يا تعداد حشرات موجود در واحد وزن محصول نمونه باشد .
در بازرسي هاي معمولي انبار بايد توجه شود كه تنها مشاهده چند حشره در گوشه و كنار انبار و يا در سطح محصول نمي تواند پايه و اساسي براي تعيين ميزان آلودگي و يا فعاليت حشرات باشد .
زيرا از طرفي ميزان فعاليت اين جانوران در ساعات مختلف شبانه روز در نقاط مختلف انبار برحسب :
شدت نور
حرارت
رطوبت
متفاوت بوده و از طرف ديگر طرز زيست و مراحل رشدي آنها نيز هميشه يكسان نمي باشد .
به طور كلي حشرات در قسمت هاي فوقاني توده محصول بيشتر مشاهده مي شوند .
ولي براي انجام بازرسي هاي دقيق لازم است از دانه هاي موجود در :
سطوح مختلف محصول
از مواد جارو شده
دانه هاي شكسته
موجود در گوشه هاي انبار معاينه به عمل آيد .
براي پي بردن به وجود حشرات در انبار مي توان از :
مواد شيميايي جلب كننده
تله هاي نوري
مقواهاي موج دار به عنوان پناهگاه
و غيره استفاده كرد .
با اين عمليات مي توان حضور حشرات را در انبار ها به اثبات رسانيد .
براي تخمين تراكم جمعيت و ميزان فعاليت آنها نخست از محصول نمونه برداري كرده و سپس برآورد خسارت مي كنند .
ا– نمونه برداري :
به منظور آگاهي از فعاليت آفات و همچنين تخمين ميزان خسارت آنها لازم است از :
نقاط مختلف محصول توده شده
و از اعماق مختلف آن
به طور تصادفي نمونه برداري شود .
يكي از روش هاي متداول براي اين كار استفاده از سوند هاي مختلف است .
اين سوند ها در خريد و فروش غلات به منظور :
نمونه برداري و اطلاع از كيفيت و مرغوبيت محصول و همچنين تعيين ميزان آلودگي محصول آنها به مواد ناخالص مانند بذور علف هاي هرز ،سنگريزه و غيره مورد استفاده قرار مي گيرند .
اين سوند ها به اشكال مختلف و به طول 30- 50 سانتي متر ساخته مي شوند .
سوندهاي نمونه برداري اغلب نوك تيز بوده و از فلز يا ني خيزران ساخته مي شوند.
سوند فلزي معمولي به شكل ميله اي است كه يك طرف آن داراي دسته و طرف ديگر آن باريك و بسته است .
در طول آن شياري تعبيه شده كه با مختصر حركت چرخشي دانه ها وارد آن مي شوند .
هنگام نمونه برداري :
سوند را به طور جانبي در داخل كيسه حاوي غلات فرو كرده و مي پيچانند تا دانه ها از راه شيار طولي وارد آن شوند .
نوعي كه بيشتر از همه متداول است عبارت از لوله اي است كه به وسيله آن مي توان از عمق حداكثر 180 سانتي متر
و به فواصل 15 سانتي متر نمونه برداري كرد .
اين سوند از دو لوله داخل هم تشكيل شده كه هر يك در طول خود به فواصل هر 15 سانتي متر دارا ي چندين سوراخ مي باشد.
با پيچاندن يكي از لوله ها مي توان سوراخ هاي موجود روي بدنه ي لوله ها را براي ورود دانه باز و يا بست .
هنگام فرو كردن سوند در داخل محصول و يا موقع بيرون كشيدن آن سوراخ ها بايد مسدود باشند.
هنگام نمونه برداري پس از اينكه سوند در عمق مورد نظر قرار گرفت با پيچاندن يكي از لوله ها سوراخ ها را براي ورود دانه باز مي كنند.
همچنين به منظور آگاهي از ميزان آلودگي و تعيين تعداد حشرات مي توان نمونه محصول را غربال كرد .
براي اين كار از غربال هايي كه قطر سوراخ آنها متناسب با نوع محصول است استفاده مي كنند .
با اين كار مي توان با سرعت و دقت بيشتري تعداد حشرات موجود در نمونه را تعيين كرد .
از سال 1967 دستگاه هاي نمونه برداري خود كار به بازار عرضه شد ه است .
اين دستگاه ها كه براي نمونه برداري هاي منظم از محصول به منظور بررسي هاي آزمايشگاهي در گذر گاه تسمه هاي نقاله قرار داده مي شوند .
براي تعيين ميزان آلودگي محصول به حشرات نيز قابل استفاده مي باشند.
2 -تعيين ميزان آلودگي :
براي تعيين ميزان آلودگي ابتدا با وسايل مختلف مانند سوند و غيره از نقاط مختلف نمونه برداري كرده و وزن آن را به يك كيلو گرم مي رسانند .
سپس تعداد حشرات و ساير آفات موجود در آن را با استفاده از وسايل مختلف شمرده و به قرار زير ميزان آلودگي را تعيين مي كنند :
تعداد حشرات بيشتر از 15 عدد آلودگي بسيار شديد .
تعداد حشرات بين 15- 10 عدد آلودگي شديد .
تعداد حشرات كمتر از 10 عدد نمونه برداري مجدد.
عمليات نمونه برداري را مطابق روش بالا ادامه داده تا وزن نمونه به سه كيلوگرم برسد سپس حشرات آن را شمرده و به قرار زير ميزان آلودگي را تعيين مي كنند :
تعداد حشرات بيشتر از 9 عدد آلودگي شديد .
تعداد حشرات كمتر از 9 عدد نمونه برداري مجدد .
باز نمونه برداري را به روش فوق ادامه داده و مقدار آن را به 9 كيلو گرم افزايش مي دهند و حشرات آن را شمرده و تعيين آلودگي به قرار زيرمي كنند :
تعداد حشرات بيشتر از5 عدد آلودگي متوسط
تعداد حشرات كمتر از 5 عدد آلودگي سبك و نمونه برداري مجدد
سپس نمونه برداري را مانند فوق ادامه داده و اين بار مقدار نمونه را به 22 كيلو گرم افزايش داده سپس حشرات آن را شمرده و تعيين مي كنند:
تعداد حشرات حد اكثر 20عدد آلودگي بسيار سبك .
تعداد حشرات حد اكثر 21 – 50 عدد آلودگي سبك .
تعداد حشرات حد اكثر51 – 300 عدد آلودگي متوسط .
تعداد حشرات حد اكثر 301 – 1500عدد آلودگي شديد .
تعداد حشرات بيشتر از 1500عدد آلودگي بسيار شديد .
بازرسي هاي معمولي انبار ها :
براي آگاهي از وضع عمومي انبار ها لازم است هر چند وقت يك بار از محصولات موجود در انبار بازديد عمومي به عمل آيد .
بازرسي هاي معمولي انبار كه بدون نمونه برداري انجام مي شود .
بايستي در مواقعي از روز صورت بگيرد كه هوا خنك باشد .
زيرا :
حشرات در ساعات گرم روز معمولا در پناهگاه هاي خود به سر برده و كمتر ظاهر مي شوند .
از طرف ديگر اغلب حشرات انباري از نور گريزان بوده و ترجيح مي دهند در جاهاي تاريك و يا هنگام شب به فعاليت بپردازند .
به طور كلي هنگام بازرسي كارشناسان بايد برنامه ي كار خود را با توجه به :
رفتار
عادات
و ويژگي هاي زيستي آفات
تنظيم كنند تا نتيجه درستي از آن به دست آيد .
در بازرسي هاي عمومي كه بر پايه مشاهدات استوار است
پس از بازديد از :
قسمت هاي مختلف انبار
سطح دانه هاي توده شده
و يا كيسه ها
مي توان ميزان آلودگي را به قرار زيرتعيين كرد :
عدم مشاهده حشره پس از بازديد هاي دقيق و طولاني بدون آلودگي
مشاهده تعداد كمي حشره به طور پراكنده آلودگي ضعيف
مشاهده منظم حشرات در گروه هاي كوچك آلودگي متوسط
مشاهده حشرات فعال به تعداد زياد در سطح و اطراف محصول آلودگي شديد
مشاهده تعداد كثيري از حشرات ،شنيدن صداهاي خفيف از آلودگي بسيار شديد
داخل غلات توده شده و كيسه هاي پر و مشاهده لايه اي ازپوسته هاي لاروي در سطح محصول
شرايط كلي ساختمان انبار ها :
در بيشتر كشورهاي در حال رشد نسبت به ساختن انبار هايي كه داراي شرايط لازم براي نگهداري محصولات انباري باشد كمتر توجه مي شود .
در اين كشورها توليدات كشاورزي و مواد غذايي انباري گاهي در شرايط بسيار ابتدايي و غير بهداشتي نگهداري مي شوند .
به اين سبب طبق گزارش هاي مجامع بين المللي بزرگترين ارقام خسارت آفات انباري در اين مناطق از جهان به چشم مي خورد.
زيرا در اين كشورها از يك طرف شرايط آب و هوايي براي فعاليت آفات انباري مساعد است
از طرف ديگر انبار هاي مجهز و امكانات مبارزه موثر وجود ندارد .
البته در سال هاي اخير جهت رفع اين مشكلات انباري ويژه نگهداري محصولات بسته بندي شده ساخته شده است .
به طور كلي انبار ها به هر شكل و اندازه اي كه باشند و از هر نوع مصالح ساختماني ساخته شده باشند حداقل بايستي داراي شرايط زيرباشند :
1 .قابليت نگهداري گاز :
ساختمان انبار بايستي طوري باشد كه به تواند براي مدت نسبتا زياد ( حداقل 24 ساعت ) گاز سمي را بدون نشت به بيرون نگهداري كند
براي اين منظور:
در
پنجره
بدنه ساختمان
بايد غير قابل نفوذ به گاز باشد .
در انبار هاي بزرگ كه محصولات انباري را در گوني و يا در بسته ها ،در جاهاي مشخص چيده اند
هنگام مبارزه با آفات و استعمال سموم گازي مي توان از چادرهاي پلاستيكي استفاده كرد .
2 .نفوذ ناپذير بودن به رطوبت :
رطوبت يكي از عوامل مهم براي فعاليت آفات ميكروارگانيسم ها مي باشد در مناطق باراني و در جاهايي كه آب هاي زيرزميني نزديك به سطح زمين هستند .
براي جلوگيري از نفوذ رطوبت ، در ساختمان ديوار ها و كف انبار از حفاظ هاي ضد رطوبت استفاده مي كنند .
آب باران ممكن است از ديوارهايي كه از مصالح ساختماني درست شده اند براساس خواص لوله هاي مویي گذشته و به درون انبار راه يابند.
اين عمل در مناطق باراني كه ريزش باران زياد و تبخير كم است
به علت اشباع سطح ديوارها از رطوبت زياد ديده مي شود .
براي جلوگيري از نفوذ رطوبت در اين گونه جاها مي توان ديوار ها را دو جداره ساخت و يا از ايزولان هاي مختلف استفاده كرد .
يكي از منابع مهم رطوبت آب هاي زير زميني است كه كوچكترين بي توجهي در ساختمان انبار سبب مي شود كه رطوبت به طور دایم به درون انبار نفوذ كند و كف و ديوارها را خيس نمايد.
به اين جهت در جاهايي كه زمين مرطوب است بايد از ساختن انبار خود داري شود .
اگر ضرورت ايجاب مي كند در جاهايي كه زمين مرطوب است انبار ساخته شود بايستي قبلا “زمين زهكشي شود.
رعايت اين نكات به ويژه در مناطق مرطوب و باراني لازم است .
براي جلوگيري از نشت رطوبت مي توان از ايزولان هاي مختلف مانند :
مواد سربي
مسي
نمد قيراندود
آسفالت گرم
استفاده نمود.
در مناطق گرم و مرطوب بهتر است به جاي ايزولاين هايي كه از مواد آلي تهيه مي شوند از پنبه نسوز قيراندود استفاده شود
زيرا تركيبات آلي اغلب در مقابل گرما و رطوبت آسيب پذيرند .
در عمل بعضي از مواد پلاستيكي مانند :
پوليتن
پولي ايزوبوتيلن
به عنوان ايزولان در كف انبار ها به كار برده مي شوند .
بايستي دقت نمود كه ضخامت اين مواد در حدود 3 ميلي متر باشد تا در اثر تماس با مواد سيماني و هنگام كار پاره نشود .
گاهي همه ي بدنه ي انبار را از ورقه هاي آهن گالوانيزه و يا آلومينيوم مي سازند .
آلومينيوم فلز سبك و مقاومي است كه مانند آهن گالوانيزه در مناطق خشك وگرم قابل استفاده است .
ولي در جاهاي مرطوب به علت زنگ زدن و خراب شدن بهتر است آلياژي از:
منگنز و آلومينيوم
به كار برده شود .
انبار هاي فلزي با تمام امتيازاتي كه دارند در مقابل نفوذ گرما به درون انبار چندان مقاومتي ندارند .
بيشترين رطوبت ممكن است در اثر بارندگي ها و نفوذ آب از راه پشت بام فراهم شود .
براي جلوگيري از آن ممكن است پشت بام را به صورت شيرواني بسازند .
و يا با گوني قيراندود پوشانيده و آسفالت نمايند .
در حالت اخير براي سرعت بخشيدن به جريان آب شيب مناسبي در ساختمان پشت بام پيش بيني مي كنند .
در انبار هاي مناطق گرم و مرطوب به علت كاهش گرماي شبانه ي محل و خنك شدن هواي محوطه زير سقف و اطراف ديوارها اغلب مقداري رطوبت در اين قسمت ها متمركز مي شود .
اين پديده به ويژه در انبارهاي فلزي كه هنگام شب به سرعت گرماي خود را از دست مي دهند ديده مي شود .
براي جلوگيري از آن در ساختمان اينگونه انبارها دريچه هايي نصب مي كنند تا در مواقع گرم روز براي تهويه و خنك كردن انبار مورد استفاده قرار بگيرند .
3 .نفوذناپذير بودن به گرما :
يكي از عوامل مهم اكولوژيك در انبار گرما است .
اگر به عللي افزايش پيدا كند باعث شدت يافتن فعاليت :
حشرات
كنه ها
ميكروارگانيسم ها
مي شود .
افزايش گرما به ويژه در انبار هاي نمناك مي تواند محصولات انباري را با خطر جدي مواجه سازد .
گرما و رطوبت زياد نه تنها محيط را براي نشو و نماي عوامل بيولوژيك مختلف آماده مي كند
در عين حال براي كارگراني كه مجبور هستند در داخل انبار كار كنند نيز مشكلات اساسي فراهم مي كند .
علت افزايش گرماي داخل انبار گاهي مربوط به شكل هندسي مصالح ساختماني به كار رفته و طرز قرار گرفتن در جهات جغرافيايي مختلف است .
در مناطق گرمسيري بايستي سطح بيروني ديوارها و پشت بام را از مواد سفيد رنگ پوشانيد تا پرتوهاي نوري را برگردانيده و از شدت گرما بكاهد .
به تجربه ثابت شده است كه آهن گالوانيزه در انبار هاي فلزي به شدت پر توهاي خورشيدي را برگردانيده و از افزايش گرما جلوگيري مي كند .
در مناطق با عرض جغرافيايي كم بيشترين تشعشعات خورشيدي را ديوارهاي سمت شرقي و جنوبي جذب مي كنند .
هنگام ساختن انبار بايد كوشش شود تا سطح كمتري از ديوارها در اين محور قرار بگيرد .
اگر تعداد پنجره ها و نورگير هاي شيشه اي بيش از اندازه باشد در بالا بردن گرماي درون انبار موثر خواهند شد .
به اين جهت در جاهاي گرمسيري هنگام ساختن انبار سطح كلي نورگيرها و پنجره ها را به حداقل ممكن كاهش داده و محل آنها را نيز تا حدود امكان در پناه سايبان ها قرار مي دهند .
انبار هاي نفوذ ناپذير :
يكي از روش هاي پيشرفته نگهداري غلات استفاده از انبارهاي نفوذ ناپذير است .
اين انبارها عبارت از مخزن هايي هستند كه پس از پر كردن از محصول و بستن در و پنجره ارتباط داخل آنها از نظر تبادل گازي با محيط خارج به طور كلي قطع مي شود .
اكسيژن موجود در فضا به تدريج صرف تنفس عوامل بيولوژيك موجود درانبار مانند :
جوانه ي دانه ها
حشرات
كنه ها
قارچ ها
شده و پس از چندي به علت كمبود اكسيژن و فزوني گاز كربنيك ادامه ي زندگي براي همه ي موجودات زنده غير ممكن مي شود .
اين موضوع در واقع اساس انبار هاي نفوذ ناپذير را تشكيل مي دهد .
براي اولين بار در سال 1918، 1920 , Elkington Dendy ضمن بررسي هاي خود نشان دادند اگر حشراتي را با مواد غذايي كافي در ظروف غير قابل نفوذ هوا نگهداري كنند
پس از اينكه بخش مهمي از اكسيژن موجود به وسيله ي تنفس مصرف شود حشرات تلف مي شوند .
Safford جزء اولين پژوهندگاني است كه در سال 1939 در استراليا در اين زمينه به آزمايش هاي علمي دست زده است .
اين محقق تغاري پر از گندم آلوده به شپشه گندم را در داخل چاله اي قرار داد و سپس روي آن را به وسيله پلاستيك و خاك طوري پوشاند كه هوا نتواند داخل آن شود.
پس از چند ماه در تغار را باز و ملاحظه كرد كه تمام شپشه هاي موجود مرده اند و به گندم تنها اندك خسارتي كه آن هم اجتناب ناپذير است وارد شده است .
بايد توجه داشت كه انبار هاي نفوذناپذير ويژه نگهداري و ذخير ه غلاتي است كه رطوبت آنها از 13 % تجاوز نمي كند .
ولي طبق بررسي هاي انجام شده گاهي غلاتي را كه رطوبت آنها در حدود 15 % است نيز مي توان بر اساس اصول نام برده نگهداري نمود
البته در اين حالت فعاليت قارچ ها سبب كاهش اكسيژن محيط انبار خواهد شد .
انواع انبارهاي نفوذناپذير:
1 .انبار پوزا :
Pradham و همكاران در سال 1969 در هندوستان بعد از انجام بررسي هاي لازم انبار پوزا را به گنجايش 1 تا 4 تن پيشنهاد كردند .
اين انبارها بيشتر مربوط به مناطق روستايي مي باشد.
پوزا يك انبار نفوذ ناپذير زير زميني است كه روي سطح بتوني بنا مي شود .
ديوارها و سقف انبار از مصالح ساختماني مختلف مانند آجر و سيمان ساخته مي شود و براي جلوگيري از نفوذ هوا و رطوبت يك لايه ي پلاستيكي پوليتن در داخل ديوارها به كار ميبرند .
براي پر كردن انبار دريچه اي بالا و براي خالي كردن لوله اي از فولاد و يا آهن گالوانيزه به قطر 9 و طول 24 سانتي متردر پايين كار مي گذارند .
به منظور جلوگيري از حمله ي موش ها در روي سقف و اطراف انبار ، حفاظي از آجر ،سيمان ،گچ و غيره ايجاد مي كنند .
لازم به يادآوري است غلاتي كه در اين انبارها نگهداري مي شود بايد كاملا خشك بوده و رطوبت آنها از 12 % تجاوز نكند .
براي از بين بردن حشراتي كه از مزرعه همراه محصول وارد انبار مي شوند لازم است حداقل 3 تا 4 ماه از بازكردن دريچه انبار به طور جدي خودداري شود
تا تمام آفات موجود در اثر كمبود اكسيژن و افزايش گازكربنيك از بين بروند .
در چنين انبارهايي مي توان محصول را چندين سال نگهداري نمود .
2 .انبارهاي فلزي :
علاوه بر انبارهاي فلزي كه جدار آنها از ورقه هاي آهن گالوانيزه و يا ساير فلزات ساخته مي شود در سالهاي اخير انبارهايي نيز از توري هاي آهني ساخته شده است ا.
ز آنجايي كه ساختن اين انبارها آسان بوده و از لحاظ اقتصادي نيز مقرون به صرفه است به اين جهت استفاده از آنها روز به روز بيشتر متداول شده است .
اين انبارها را معمولا روي سكو هاي سيماني مقاوم مي سازند .
براي اين منظور پس از حفر پي و ايجاد سكوي بتوني مناسب ابتدا دو سر ورق توري فلزي را كه قطر مفتول و ابعاد سوراخ هاي آن متناسب با گنجايش انبار است به شكل استوانه به هم جوش مي دهند .
سپس درون آن را با پوشش هاي پلاستيكي مختلف مانند :
پوليتن
بوتيلن
نفوذناپذير كرده تا ارتباط دروني انبار با بيرون از لحاظ تبادل گازي و رطوبت به طور كامل قطع شود .
ظرفيت اين انبارها معمولا كمتر از 100 تن بوده ولي ممكن است گنجايش آنها را تا 800 تن نيز افزايش داد.
در بعضي از كشورها مانند قبرس و كنيا سيلو هاي زيرزميني غير قابل نفوذ ساخته اند
به اين صورت كه نيمي از ساختمان در زير زمين و نيم ديگر به شكل گنبد در روي زمين ساخته مي شود .
شكل عمومي اين سيلوها در يك مقياس كوچك شبيه دو قيفي است كه از طرف دهانه روي هم قرار گرفته اند .
طبق گزارش مقامات رسمي كشور قبرس در سال 1961 در اين سيلوها مي توان غلات خشك را به مدت سه سال بدون كمترين هزينه سالم نگهداري نمود .
در تايلند براي نگهداري برنج سيلوهاي ويژه اي به گنجايش در حدود 5 تن ساخته مي شود .
اين سيلوها بر روي سكويي از بتن ساخته شده و دور تا دور اين سكوي دايره اي شكل از ستون هاي فلزي به طول 2 متر و قطر 19 ميلي متر به فاصله هايي در حدود 27 سانتي متر نصب مي كنند .
ستون هاي فلزي را طوري نصب مي كنند كه در بالا به همديگر نزديك شده و يك شكل گنبدي مي سازند .
البته ستون هاي فلزي به وسيله ميله هاي آهني افقي مهار مي شوند در بالاي گنبد روزنه اي به قطر تقريبي 90 سانتي متر تعبيه مي كنند كه به وسيله در پوش آلومينيومي بسته مي شود .
داخل اين انبار را با قير گوني ، قير و بتن مي توان غيرقابل نفوذ كرد.
آفت كش هاي انباري :
آفت كش هايي كه در مبارزه با حشرات انباري به كار مي روند از نظر شكل ظاهري و حالت فيزيكي بسيار متغيرند .
اين آفت كش ها ممكن است به صورت :
گردهاي كم اثر
مايع تحت فشار
گرد يا قرصهاي گازي
وغيره باشند .
1 -گرد رقيق :
گرد هاي رقيق سمومي هستند كه در تركيب آنها مواد موثر كمتري به كار رفته است .
اينگونه گردها را بوسيله گرد پاش موتوري و يا دستي به كار مي بردند .
بعضي از كارخانه ها اين مواد را در قوطي هاي فلزي ويژه كه داراي در پوش سوراخ سوراخ است به بازار عرضه مي كنند .
در اين صورت بدون جابجا كردن سم مانند نمك پاش مورد استفاده قرار مي گيرند .
در جاهايي كه به گردپاش دسترسي نباشد مي توان گرد سمي را در داخل كيسه پارچه اي ريخته و روي گوني هاي حاوي محصول با احتياط تكان داد.
گردهاي رقيق بايستي در جاهاي خشك نگهداري شود .
زيرا در مجاورت رطوبت تجزيه شده و از اثر آنها كاسته مي شود .
اين گردها براي آميختن با دانه هاي :
غلات
حبوبات
و يا براي پاشيدن روي گوني ها و كيسه هاي پر مورد استفاده قرار مي گيرند .
پاشيدن اين گردها روي گوني هاي پر سبب مي شود كه حشرات نتوانند به داخل آنها نفوذ كنند .
براي آفت زدايي واگن ها و انبار هاي خالي گاهي اوقات از اين گردها استفاده مي كنند .
2 -پودر هاي وتابل :
اين پودرها را هنگام مصرف ابتدا بايستي در آب رقيق كرده و سپس بوسيله سمپاش به كار مي برند .
پودر هاي وتابل يا قابل تعليق در آب را در انبار هاي خالي به كار مي برند براي اين منظور :
در
ديوار
سقف
كف انبار
واگن ها
انبار كشتي
كاميون ها
را بوسيله اين تركيبات سمپاشي مي كنند .
3 -امولسيون ها:
امولسيون ها مايعات غليظي هستند كه موقع مصرف آنها را به نسبت مشخصي با آب مخلوط و رقيق مي كنند.
اين سموم را نيز براي سمپاشي :
انبار هاي خالي
واگن ها
كشتي ها
كاميون ها
و سطح بيروني كيسه ها
مورد استفاده قرار مي دهند .
4 -سموم مايع :
اين سموم محلول هايي هستند كه صرفا به منظور ايجاد مه يا آئروسول به كار مي روند.
براي ايجاد مه يا آئروسول از سمپاش هاي ويژه اي استفاده كرده كه سم را به ذرات بسيار ريزي تبديل مي كنند ( 2 تا 50 ميكرون ) .
اين ذرات با مختصر جريان هوا منتشر شده به آساني در شكاف ها و گوشه هاي انبار نفوذ مي كنند.
5 -فشنگ و بمب گازي :
بمب گازي و فشنگ ها مصنوعات سمي هستند كه در ساختمان آنها يك يا دو نوع حشره كش همراه با مواد حامل مانند فرئون به كار مي رود .
اين مصنوعات داراي فتيله اي بوده كه با آتش مشتعل شده ودر اثر حرارت گاز سمي ايجاد مي كنند.
اين فشنگ ها و بمب ها براساس سم :
ليندين
پيرترين
د. د. ت
و غيره در اندازه ها ي مختلف ساخته ميشوند.
فشنگ ها ر ا بايد در جاهاي كاملا بسته به كار برد يك فشنگ بزرگ براي ضد عفوني 300 متر مكعب فضاي انبار كفايت مي كند .
اگر لازم باشد در جايي چندين فشنگ به كار برند پس از قرار دادن آنه در جاهاي مناسب نخست فشنگي را كه از در خروجي دورت راست آتش مي زنند.
سپس بقيه را به همين ترتيب روشن ومحوطه را ترك مي كنند .
6 -تركيبات گازي :
تركيباتي هستند با قدرت تبخير زياد كه در گرما و فشار معين به گاز كشنده تبديل مي شوند .
مولكول هاي اين نوع گاز ها به طور مستقل در فضا پراكنده شده و به موقع به داخل مواد انباري نفوذ و يا از آن خارج شدند.
سموم گازي از نظرفيزيكي به هر حالتي كه باشند بايد داراي خواص زير باشند :
1 .در گرماي معمولي محيط به آساني تبخير شده بخار آن به آساني در فضا پراكنده شود .
2 .به آساني بتواند به درون محصولات انباري نفوذ كند .
3 .بر روي مواد انباري از لحاظ فيزيكي و شيميايي (رنگ ،بو، مزه ) تغييراتي پديد نياورد .
4 .غيرقابل اشتعال و انفجار باشند .
5 .هر چه ممكن است سميت آن براي انسان كمترباشد .
6 .به كار بردن آن آسان و نياز به افراد مجرب و وسايل پيچيده فني نباشد .
7 .بتواند بر روي آفات بيشتري اثر كند .
8 .به كار بردن آن از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد .
9 .غير قابل حل در آب باشد .
چون در اغلب مواد غذايي انبار شده هميشه مقداري آب وجود دارد.
در حال حاضر هيچ يك از سموم گازي موجود در بازار به تنهايي نمي تواند همه اين امتيازات را يك جا در برداشته باشد .
به طور كلي هر يك از سموم گازي در محدوده ي عمل خود داراي محاسن و معايبي هستند كه اگر هنگام عمل آگاهانه و با توجه به ويژگي هاي شيميايي آنها مصرف شوند
نتيجه مطلوب بدست خواهد آمد .
ارزش هاي اصلي سموم گازي :
سرعت انتشار گاز :
چگونگي انتشار ذرات گاز در فضا يكي از نكات اساسي و مهمي است كه هنگام تدخين سموم بايد مورد توجه قرار بگيرد .
هر چه مزن مولكولي ماده گازي زيادتر باشد به همان نسبت از قدرت انتشار آن كاسته مي شود .
به اين جهت مثلا :
گاز دي برمو اتان كه سنگين تر از اكسيد دتيلن است كندتر پخش مي شود .
از طرف ديگر سرعت انتشار گاز به در جه ي گرماي محيط نيز بستگي دارد .
هرچه محيط گرمتر باشد گاز با سرعت بيشتري پراكنده مي شود .
اغلب تركيبات گازي كه در حال حاضر در مبارزه با آفات انباري مورد استفاده قرار مي گيرند به جز اسيد سيانيدريك از هوا سنگين تر هستند.
بنابراين براي خوب پخش شدن آنها در انبار احتياج به بادبزن و وسايل مكانيكي ديگر است .
1 -جذب سطحي Adsorption :
جذب سطحي عبارت از پيوستن مولكول هاي يك گاز به سطح مواد انباري است در اين پديده مولكولهاي جذب شده هيچ گونه تغييري در ماهيت ماده انباري ايجاد نمي كنند.
ممكن است در اثر تهويه به طور كامل از بين بروند .
2 -يا جذب و تركيب با مواد Adsorption :
عبارت از جذب و تركيبات مولكول هاي گاز با ماده انباري جامد و مايع است .
در اين پديده مولكولهاي گاز با مواد انباري تركيب مي شوند .
مثلا اسيد سيانيدريك مي تواند با بعضي از مواد انباري مرطوب تركيب شده و اجسام ديگري به وجود مي آورد .
بنابراين استفاده از آن در مورد مواد غذايي مرطوب در كشورها ممنوع شده است.
3 -تهويه Desorption :
بعد از پايان عمليات گاز دهي به منظور از بين بردن سموم باقيمانده بايد محصول انباري تهويه شود .
اين عمل به وسيله باد بزن هاي مختلف انجام مي شود كه ضمن آن مولكول هاي گاز جذب شده به تدريج از محصول رها شده و با فشار جريان هوا از انبار خارج مي شوند .
4 -واكنش شيميايي :
بعضي از سموم گازي ممكن است مستقيما روي پاره اي از مواد انباري اثر كرده و توليد اجسام پايدار سمي در محصولات غذايي كرده كه مي تواند بهداشت انسان و دام را به شدت به مخاطره بيندازد.
به اين جهت از به كار بردن سمومي كه منجر به توليد چنين تركيباتي مي شود بايد خود داري شود .
مثلا اسيد سيانيدريك با مواد قندي بعضي از ميوه هاي خشك تركيب شده سمي به نام سيان هيدرين توليد مي كند و يا سم بر مورد و متيل روي بعضي مواد غذايي تركيبات بر موري غير آلي به وجود مي آورد .
ماسك گاز:
ماسك گاز يكي از مهمترين وسايل حفاظتي و بهداشتي است و اشخاصي كه در عمليات تدخين سموم گازي شركت دارند .
حتما بايد به ماسك گاز مجهز باشند .
مناسب ترين ماسك گاز كه در اغلب موارد مي تواند مورد استفاده قرار گيرد .
ماسك با كار توش صافي دار است با اين ماسك ها مي توان مدت مشخصي و با اطمينان در فضاي آلوده به گاز كار كرد .
زيرا در ساختمان صافي آن مواد فيزيكي و شيميايي ويژه اي به كار رفته كه هنگام تنفس مواد سمي را جذب و فقط هواي سالم را به دستگاه تنفسي راه مي دهد .
ماسك با كار توش صافي دار را زماني مي توان با اطمينان به كار برد كه تراكم گاز سمي در محل از ميزان 2 % تجاوز نكند .
(اين مقدار براي گاز هيدروژن فسفره 55 %است ).
بايد در نظر داشت كه هر كارتوش حسب مواد فيزيكي و شيميايي خاصي كه در ساختمان آن به كار رفته است .
تنها براي يك يا چند نوع گاز سمي قابل استفاده است بنابراين ميدان عمل حراستي كارتوش يك ماسك محدود و هم مخصوص يك يا چند گاز آلي ويژه است كه هنگام استفاده از آن بايد به دقت مورد توجه قرار بگيرد
در كارتوش معمولا سه عنصر زير وجود دارد .
1 .زغال چوبي فعال شده :
كه مي تواند گازهاي سمي مختلف مانند :
برمور دومتيل
دي كلرو اتان
تتراكلرودوكربن
را جذب كند .
2 .مواد شيميايي ويژه :
كه با پاره اي از گازهاي سمي موجود در هوا واكنش هايي انجام داده وبدين ترتيب مانع ورود آنها به دستگاه تنفسي مي شوند مانند :
مواد آهكي و قليايي كه قادرند گازهاي اسيدي مانند اسيد سيانيدريك و انيدريد سولفورو را خنثي و بي اثر كنند.
3 .پنبه و يا الياف ديگر براي متوقف كردن گرد و غبار موجود در هوا :
به غير ماسك با كارتوش ماسك هاي ديگري نيز وجود دارند كه در عمليات گسترده با سموم تدخين مورد استفاده قرار مي گيرد .
من جمله ماسك با مخزن هوا مي باشد كه اين نوع ماسك ها داراي مخزني است كه هوا در آن به صورت فشرده ذخيره شده است .
هنگام به كار بردن آن شخص بايد مخزن هوا را با خودش حمل كند .
ماسك ديگر ماسك با دستگاه مولد است كه در آن اكسيژن مورد نياز به طور اتوماتيك در آن به وجود مي آيد .
سموم آفت كش انباري
سولفور كربن Cs2 :
اين سم مايعي است سيال ، به رنگ تقريبا زرد كه در 46.3 در جه سانتي گراد به جوش مي آيد .
اين سم در حرارت بالاي 18 درجه سانتي گراد به سرعت تبخير مي شود .
بخار آن از هوا سنگين تر و بوي آن نا مطبوع مي باشد .
اين ماده در آب غير قابل حل بوده به اين جهت هيچ گونه آثاري از آن بر روي مواد انباري باقي نمي ماند .
ولي استفاده از آن در انبار تا حدودي مشكل بوده بدين صورت كه با هوا تركيب قابل انفجار را به وجود مي آورد .
در نتيجه براي جلوگيري از اين عمل يك قسمت اين سم را با چهار قسمت تتراكلرور مخلوط مي كنند و با اين كار مي توان تا حدودي از شعله ور شدن سولفور كربن جلوگيري كرد .
مقدار مصرف آن برحسب شرايط ساختمان انبار و نوع آفت متفاوت است .
براي مبارزه با شپشه هاي گندم و برنج در حدود 120 تا 150 گرم در متر مكعب و براي حشرات مقاوم مانند لمبه گندم granarium Trogoderma مقدار 250 گرم در متر مكعب در گرماي
18 درجه سانتي گراد و به مدت سه روز به كار مي برند .
دي كلروس يا DDVP :
اين سم داراي نقطه جوش بالا و فشار بخار اندك مي باشد .
اغلب به عنوان يك آفت كش گازي در مبارزه با حشرات خانگي و انباري در مكان هاي باز و يا در گلخانه ها مورد استفاده قرار مي گيرد .
در مبارزه با مگس خانگي و پشه ها از غلظت هاي كم اين سم و در مبارزه با سوسك هاي :
حمام
بيد لباس
سوسك توتون
و غيره در انبارها از غلظت هاي زياد آن استفاده مي شود.
سميت اين سم در مقايسه با ديگر سموم فسفره آلي خيلي كم است .
يكي از روش هاي ساده تبخير دي كلروس به عنوان يك ماده گازي بدين صورت است
كه سم را به مقدار مورد نياز توي يك بشقاب يا يك بشر ريخته و سپس روي يك صفحه گرم كن برقي گرما مي دهند تا تبديل به بخار شود بخار توليد شده را مي توان به كمك يك بادبزن الكتريكي در همه فضا پراكنده كرد .
دي كلروس مخلوط با گاز فرئون به نسبت 20 % در داخل سيلندرهاي فلزي به بازار عرضه شده است .
در خانه ها و ساختمان ها از قرص هاي دي كلروس و يا نوار هاي پلاستيك آغشته به اين سم استفاده مي كنند براي بدست آوردن نتيجه مطلوب ميزان تراكم گاز سمي بايستي 44 .درصد ميلي گرم در متر مكعب باشد .
اسيد سيانيد ريك HCN :
اين اسيد در حرارت معمولي مايع بي رنگ و شفافي است كه در 26 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد .
بخار آن از هوا سبك تر و داراي بويي شبيه بادام تلخ مي باشد .
اسيد ضعيفي بوده به طوري كه قادر به تجزيه كربن ها نبوده و كاغذ تورنسل را نيز به زحمت رنگي مي كند .
همچنين روي :
فلزات
كایوچو
الياف پشمي
الياف گياهي
و مواد رنگي هيچ گونه اثري ندارد .
اين اسيد به صورت هاي زير براي مبارزه با حشرات و جوندگان تهيه مي شود .
1 .سيانور سديم Nacn :
كه به صورت متبلور يا به شكل گلوله هاي گرد و بيضي در بازار يافت مي شود .
سيانور سديم مرغوب داراي 96 تا 98 در صد ماده خالص است .
اين سم در مجاورت رطوبت 53.5 درصد گاز اسيد سيانيد ريك توليد مي كند .
به همين جهت بايستي آن را دور از رطوبت و در محل خشك نگهداري نمود .
2 .اسيد سيانيدريك خالص :
كه به صورت مايع بوده و داراي 96 تا 98 درصد ماده خالص است و در داخل ظروف استوانه اي فلزي استوانه اي بسيار محكم به بازار عرضه شده است .
در تركيب اسيد سيانيد ريك مايع مقداري ماده شيميايي تثبيت كننده وارد مي كنند .
تا از تجزيه تدريجي آن جلوگيري كند براي اينكه بتوان از اسيد سيانيد ريك مايع به آساني استفاده كرد .
معمولا صفحات سوراخ سوراخ از جنس :
كارتن
چوب پنبه
و غيره را به اين ماده آغشته كرده و پس از بسته بندي درظروف فلزي مقاوم و غير قابل نفوذ به نام تجاري زيكلون در بازار به فروش مي رسانند .
هنگام به كار بردن زيكلون ابتدا در ، پنجره و تمام روزنه هاي حمل مورد نظر را بسته و سپس بوسيله در باز كن ويژه به سرعت در قوطي را باز كرده و به سرعت محل را ترك مي كنند .
براي اينكه كارگران به موقع از پخش گاز اسيد سيانيد ريك در محل باخبر شوند در تركيب آن مقداري مواد محرك و اشك آور مانند كلرو پيكرين وارد مي كنند .
3 .سيانور كلسيم :
كه به صورت گرد متبلور ، قرص ويا دانه تحت نام هاي تجاري كالسيد و كالسيان در بازار يافت مي شود .
كالسيد به صورت :
قرص
دانه
و يا گرد است .
هر قرص 20 گرم وزن داشته كه پس از قرار گرفتن در هواي آزاد 10 گرم اسيد سيانيد ريك آزاد مي كند .
قرص ها در جعبه هاي فلزي (آهن سفيد ) طوري بسته بندي شده اند كه به هيچ وجه هوا و رطوبت درون آنها نفوذ نمي كند .
هر جعبه محتوي 100 قرص و يا 200 قرص مي باشد .
كالسيد روي حشرات و موش هاي انباري و صحرايي بسيار موثر است .
كالسيان به صورت گرد خاكستري رنگي است كه در قوطي هاي فلزي و به وزن هاي مختلف در بازار عرضه شده است .
اسيد سيانيد ريك به طور كلي در اغلب محصولات انباري جذب مي شود .
علت جذب آن مربوط به محلول بودن در آب است .
هرچه رطوبت محصول بيشتر باشد امكان جذب آن زيادتر است .
بنابراين پس از عمليات گاز دهي و تهويه لازم است اينگونه محصولات در هواي آزاد و آفتابي خشك شود.
اگر گياهان در حال رشد را تحت تاثير گاز اسيد سيانيد ريك قرار دهند ممكن است دچار سوختگي شديد شوند .
بعضي از اين سوختگي ها زود گذر بوده و بعد از مدتي التيام پيدا مي كنند ولي بعضي ديگر پايدار بوده و مدت ها باقي مي مانند .
اگر ميوه جات را تحت تاثير آن قرار دهند باعث به وجود آمدن سمي به نام سيان هيدرين خواهد شد .
بنابراين توصيه مي شود براي ضد عفوني محصولات آبدار و داراي رطوبت هيچ وقت از اين سم استفاده نشود .
همانطور كه گفته شد اين سم بر روي حشرات و موش ها كاملا” اثر كرده و نتيجه خوبي از مبارزه با اين سم بدست مي آيد .
براي انسان نيز بسيار كشنده بوده به طوري كه دوز كشنده آن براي انسان 0.8 ميليگرم به ازاء هر كيلوگرم است .
LD 100 = ./8 mg/kg
برموردومتيل يا متيل برومايد Br 3 CH :
مايع بي رنگي است كه در مجاورت هوا به آساني تبخير مي شود بخار آن 2/ 3 بار از هوا سنگين تر است .
بوي آن تقريبا مطبوع و تا اندازه اي شبيه كلروفرم مي باشد .
اگر تراكم بخار آن در محيط زياد نباشد انسان آن را به آساني احساس نخواهد كرد براي اينكه كارگران به موقع به وجود اين گاز در هوا پي ببرند .
معمولا 2 درصد كلروپيكرين به تركيب آن اضافه مي كنند .
اين ماده به مجرد انتشار چشم ها و مجاري تنفسي را به شدت تحريك كرده و شخص را از وجود گاز در محل آگاه مي سازد .
اين ماده شيميايي بسيار كم در آب حل مي شود .
بنابراين تمام محصولات انباري خواه خوراكي و خواه صنعتي را مي توان با اين گاز ضد عفوني كرد .
به كار بردن اين سم حتي روي محصولاتي كه مقدار رطوبت آنها بيشتر است نيز مناسب مي باشد .
اين گاز در مواد انباري بسيار كم جذب مي شود و آن مقدار هم پس از تهويه هيدروليز شده از بين مي رود .
متيل برومايد را برعكس ديگر تركيبات گازي در درجه حرارت هاي پايين مانند 4 درجه سانتي گراد و يا كمتر مي توان به كار برد .
متيل برومايد در ظروف فلزي استوانه اي به گنجايش تقريبا 23 – 45 كيلو گرمي و يا ظروف بزرگ تا 800 كيلوگرمي نيز وجود دارد .
بيشتر در:
انبار ها
سيلوها
مصرف دارد كه عموما مجهز به شير تخليه و لوله اتصال است.
براي مصارف جزيي كپسول هاي فلزي در حدود ربع تا نيم كيلوگرم نيز وجود دارد .
مقدار مصرف اين گاز برحسب درجه حرارت و مدت زمان گاز دهي و نوع محصول تا حدودي متفاوت است .
براي مبارزه با آفات :
گندم
جو
برنج
ذرت
و كلا حبوبات مقادير زير توصيه شده است .
اگر مدت زمان گاز دهي بين 16 تا 24 ساعت باشد در درجه حرارت 9 – 4 درجه سانتي گراد ميزان گاز 40 گرم در هر متر مكعب خواهد بود .
در حرارت 14 – 10 درجه سانتي گراد ميزان گاز 32 گرم در هر متر مكعب – در حرارت 20- 15
درجه سانتي گراد ميزان گاز 24گرم در هر مترمكعب – در حرارت 21 و بيشتر ميزان گاز 16 گرم در هرمتر مكعب خواهد بود .
در مبارزه با آفات ميوه هاي خشك اگر مدت زمان گاز دهي بين 16 تا 24 ساعت باشد :
در حرارت 9- 4 درجه سانتي گراد ميزان گاز 48 گرم در هر متر مكعب .
در حرارت 14- 10 درجه ميزان گاز 40 گرم در هر متر مكعب .
در حرارت 15- 20 درجه سانتي گراد ميزان گاز 32گرم در هر متر مكعب .
در حرارت 21- 25 درجه سانتي گراد ميزان گاز 24 گرم در هر متر مكعب .
در حرارت 26 و يا بيشتر ميزان گاز 16 گرم در هر متر مكعب خواهد بود .
از آنجايي كه اين سم براي انسان بسيار كشنده مي باشد لذا در هنگام كار كارگران حتما بايستي مجهز به ماسك ضد گاز دستكش و غيره باشند .
نظر به اينكه اين سم لايه اوزن را خراب مي كند لذا مصرف آن در خيلي از كشورها ممنوع شده است.
هيدروژن فسفره يا فسفور هيدروژن يا فسفين PH3 :
گاز بي رنگي است كه داراي بويي شبيه بوي سير مي باشد .
اين گاز عملا در آب غير قابل حل است و در گرما و رطوبت روي بعضي از فلزات مانند :
مس
آلياژ مس
طلا
نقره
اثر مي كند .
در حدود 20 %ا ز هوا سنگين تر است .
قدرت پراكندگي اين گاز بسيار زياد بوده و به آساني با هواي محيط مخلوط شده و به طور يك نواخت در فضا پخش مي شود .
اگر تراكم گاز هيدروژن فسفره در محيط زياد باشد در درجه حرارت هاي بالا در 100 درجه سانتي گراد مشتعل مي شود .
اما در عمل چنين شرايطي به ندرت پيش مي آيد .
اين سم بسيار سمي بوده و بر روي :
حشرات
كنه ها
جوندگان
در تمام مراحل زندگي اثر كشنده دارد .
اثر اين گاز كند و تدريجي بوده و به همين جهت زمان گاز دهي چندين روز توصيه مي شود .
اين سم در بازار به صورت قرص هاي درشت و ريز تحت نام هاي تجاري :
فستوكسين
سلفوس
و غيره عرضه شده است .
هر قرص فستوكسين به وزن 3 گرم بوده كه بعد از تصعيد يك گرم گاز فسفور هيدروژن آزاد مي كند .
قرص ها در لوله هاي آلومينيومي غير قابل نفوذ به هوا بسته بندي شده اند .
در صورت قرار گرفتن در هواي آزاد در ظرف يكي دو ساعت تصعيد آنها آغاز مي شود .
مقدار مصرف قرص ها برحسب چگونگي :
انبار ها
نوع آفت
درجه گرماي محيط
متفاوت است در سيلوهاي بزرگ كه مخزن آنها از بتون و با فلزات مقاوم ساخته شده و نسبت به گاز به طور كامل غير قابل نفوذ هستند .
براي هر تن محصول 2 تا 5 قرص و در ساختمان ها و انبار هاي معمولي براي هر تن 3 تا 6 قرص مصرف مي كنند .
به طور كلي براي هر متر مكعب 2 – 1 قرص مصرف مي كنند .
مدت زمان گاز دهي برحسب درجه حرارت 5 -3 روز مي باشد .
اگربالاي 20 درجه باشد 3 روز و بين 15- 10 درجه 5 روز مي باشد .
نفتالين :
نفتالين خالص به صورت گرد سفيد رنگ متبلوري است كه از تقطير زغال سنگ بدست مي آيد .
اين ماده در آب غير قابل حل بوده و در گرماي معمولي محيط به تدريج تصعيد مي شود .
اين تركيب را از مدت ها پيش در مبارزه با حشرات خانگي به ويژه بيد لباس به كار مي برند .
از اين ماده براي محافظت :
لباس
منسوجات پشمي
نخي
پوست
خز
كلكسيون حشرات
و غيره در مقابل حمله بعضي از سوسك هاي :
چرم و فرش Dermestidae
بيد لباس
استفاده مي كنند .
براي هر متر مكعب حدود 50 گرم نفتالين لازم است .
پارادي كلروبنزن :
به صورت دانه هاي بلوري سفيد رنگ است كه در گرماي معمولي محيط تبديل به بخار مي شود .
خاصيت حشره كشي آن هنگامي است كه تراكم گاز آن در محيط زياد باشد .
در غير اين صورت به صورت يك ماده دور كننده حشرات عمل مي كنند .
از اين ماده براي محافظت :
لباس
منسوجات مختلف
فرش
پوست
خز
در مقابل بيد لباس و سوسك هاي Dermestidae استفاده مي كنند .
براي نگهداري جانوران خشك به ويژه كلكسيون هاي حشرات نيز از اين ماده استفاده مي كنند .
مقدار مصرف آن 5 گرم براي هر متر مكعب است .
آكريلو نيتريل CH 2 . CH . CN
آكريلونيتريل كه به نام هاي :
وينيل سيا نيد
سيانواتيلن
پروپن نيتريل
نيز ناميده مي شود .
مايعي است كه در 77 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد .
اين ماده در مجاورت هوا و حرارت معمولي بخار مي شود بخار آن داراي بويي شبيه خردل است .
قابليت اشتعال اين تركيب بسيار زياد مي باشد .
به اين سبب هرگز به تنهايي به عنوان يك ماده گازي در مبارزه با آفات انباري مورد استفاده قرار نمي گيرد بلكه هميشه مخلوط با يك ماده ديگر كه از ميزان اشتعال و انفجار آن بكاهد به كار مي برند .
در تجارت معمولا 34 قسمت حجمي آكريلونيتريل را با 66 قسمت حجمي تتراكلرور كربن مخلوط مي كنند و به فروش مي رسانند .
در آميخته اين دوماده هر چه مقدار آكريلونيتريل بيشتر باشد خاصيت حشره كشي آن فزون تر مي شود .
طرز به كار بردن اين مخلوط در فشار معمولي بدين ترتيب است كه ابتدا مقداري گوني يا پارچه كنفي و غيره را در داخل ظرفي مناسب به آن مقدار سمي كه بايد مصرف شود آغشته مي كنند .
سپس ظرف را در قسمت فوقاني انبار و نزديك سقف قرار مي دهند تا تبخير شود.
چون بخار آكريلونيتريل از هوا سنگين تر است .
به اين سبب به تدريج پايين مي آيد و در فضا پخش مي شود .
براي پراكنده كردن بخار سمي در محوطه مي توان از باد بزن هاي مختلف نيز استفاده كرد .
اثر آكريلونيتريل روي گياهان و فرآورده هاي انباري :
طبق بررسي هاي انجام شده اين سم و يا مخلوط آن با تتراكلرور كربن به جوانه :
بذرهاي سبزيجات
غلات
و گلها
آسيب مي رساند .
طبق نظر Richardson اين تركيب روي قوه رويشي بذر ذرت نيز اثر نامطلوب دارد .
Pradhan معتقد است كه آميخته 1 قسمت حجمي اين سم با يك قسمت حجمي تتراكلروركربن در مبارزه با بيد سيب زميني
Phthorimaea operculella بدون اينكه به جوانه غده ها آسيب برساند نتيجه ي رضايت بخش مي دهد .
به طور كلي اين مخلوط را در موارد زيربه كار مي برند :
1 . مبارزه با حشرات زيان آور در آسياب ها ، نانوايي ها ، ماشين هاي مربوط به آنها . در اين مكان ها مخلوط سم را به طور
موضعي به كار مي برند .
2 . مبارزه با آفات انباري توتون ، خشك بار و خرما در شرايط فشار معمولي .
3 . مبارزه با آفات توتون در خلاء .
4 . مبارزه با موريانه ها در ساختمان ها .
سميت آكريلونيتريل :
اين سم براي انسان و حشرات سم بسيار كشنده اي است .
خاصيت حشره كشي اين تركيب بسيار قوي است .
تتراكلرور كربن CCL :
اين سم مايع بيرنگ و غير قابل اشتعالي است كه در مجاورت هوا به سرعت تبخير مي شود بخار آن 3/ 5 بار از هوا سنگين تر است .
بوي آن نيز تا اندازه اي مطبوع مي باشد اگر در جايي تراكم بخار آن از 70 ppm كمتر باشد بوي آن براي مشام انسان قابل درك نخواهد بود .
اين ماده شيميايي در آب غير محلول و خاصيت حشره كشي آن نيز ضعيف است .
اين سم به قوه ي رويشي بذرها اندك آسيبي مي رساند .
مهمترين خاصيت اين تركيب غير قابل اشتعال بودن آن است به اين جهت براي جلوگيري از خطر آتش سوزي اغلب آن را با ديگر حشره كش ها ي گازي مانند :
دي كلرو اتان
سولفور كربن
آكريلونيتريل
آميخته و به كار مي برند .
آميختن اين سم با بعضي از سموم گازي سبب افزايش سرعت انتشار گاز مي شود .
به اين جهت در مبارزه با آفات غلات توده شده از اين تركيب استفاده مي كنند .
در عمل 95 قسمت اين سم را با 5 قسمت دي برمو اتان مخلوط كرده و مصرف مي كنند .
همچنين 64 قسمت از تتراكلرور كربن را با 29 قسمت از دي كلرواتان و 7 قسمت از دي برمو اتان آميخته و به كار مي برند .
مقدار مصرف از ماده اخير 5/ 2 گالن براي 35- 24 متر مكعب است .
براي مبارزه با آفات غلات است در انبارهاي عمودي مانند :
كندوهاي سيلوها به مدت يك هفته .
در انبارهاي افقي مانند انبار كشتي اين مقدار 4 گالن براي 35- 24 متر مكعب است به مدت يك روز در درجه حرارت 21 تا 25 درجه سانتي گراد .
هرگالن آمريكايي 587 / 3 ليتراست .
كلروپيكرين CCl3.NO2
كلروپيكرين يا نيتروكلروفرم مايعي است بسيار سيال و به رنگ مايل به زرد كه در حرارت معمولي و در مجاورت هوا تبخير شده و به آساني در محيط پخش مي شود .
بخار آن از هوا سنگين تر است و قادر است سلولهاي پوششي چشم و دستگاه تنفس انسان و حيوانات خونگرم را به شدت تحريك نمايد .
به اين جهت به عنوان گاز اشك آور در جريان جنگ هاي بين الملل توليد و مورد استفاده قرار گرفت .
سميت آن براي انسان زياد و بوي آن باعث مختل شدن تنفس و خفگي مي شود .
در سال 1918 بررسي هاي دامنه داري در مورد امكان استعمال اين گاز در مبارزه با آفات انباري انجام گرفت
در سال 1918 براي اولين بار Moore و سپس Bertrandبه خاصيت حشره كشي اين تركيب پي بردند.
اين پژوهشگران ضمن بررسي هاي خود ثابت كرند كه مقدار 1 تا 2 سانتي گرم از اين ماده در يك ليتر هوا مقاوم ترين حشرات را از بين مي برد .
اين سم روي نماتد ها و بعضي از قارچ ها نيز موثر بوده و براي ضدعفوني خاك به كار مي رود .
مقدار مصرف آن برحسب نوع آفت 10 تا 20 گرم در متر مكعب به مدت 24 ساعت توصيه شده است .
از آن جايي كه بخار آن سنگين تر از هوا است لذا بايد سم را از قسمت بالا وارد انبار كرد .
كلروپيكرين نسبت به اسيد سياندريك و سولفور كربن داراي مزيت بيشتري است .
زيرا بخار آن غير قابل اشتعال و انفجار است و در آب نيز تقريبا غير قابل حل است .
قابليت جذب آن روي مواد غذايي مرطوب حتي با دزهاي قوي نيز اندك است .
بوي آن بسيار تند و زننده است به اين سبب اگر آثاري از آن روي مواد انباري باقي بماند به سرعت قابل تشخيص خواهد بود .
اين گاز در محيط هاي مرطوب بوي فلزات و همچنين قوه رويشي دانه ها اثر نامطلوب مي گذارد .
به طور كلي اثر كلروپيكربن روي قوه ي رويشي دانه هاي مختلف متفاوت است .
حبوبات در مقابل اين گاز به طور كلي مقاومت نشان مي دهند .
حتي اگر زمان گاز دهي طولاني باشد .
در صورتي كه بذر گندم در مقابل آن حساس است .
به طوري كه حتي با مقادير پايين 15 گرم در متر مكعب به مدت 6 ساعت آسيب هاي مهمي را تحمل مي كند .
هرچه مقدار مصرف سم در واحد حجم بيشتر شود سرعت و انتشار اين آسيب ها افزايش مي يابد.
Ghapman و Johnson در سال 1925 نشان دادند كه :
بوي نا مطبوع اين سم روي دانه هاي گندم مدتها ممكن است باقي بماند .
طبق نظر دانشمندان اين بو به قدري شديد است كه گاهي ممكن است در آرد و نان پخته شده از آن نيز همچنان محسوس باشد .
كلروپيكرين داراي خاصيت گياه سوزي شديد مي باشد .
به اين جهت در مبارزه آفات سبزيجات و ميوه هاي تازه توصيه نمي شود .
به طور كلي امروزه اين سم اهميت خود را در مبارزه با آفات انباري تقريبا از دست داده و با پيدايش سموم گازي موثر استفاده از آن محدود شده است .
سميت براي انسان :
مقدار 10 ميلي گرم در يك متر مكعب در مدت كمتر از يك دقيقه بافت هاي مخاطي چشم و دستگاه تنفسي انسان را به شدت تحريك مي كند .
مقاديري كه باعث مرگ انسان مي شود .
25- 30 گرم در متر مكعب در 10 دقيقه
10 گرم در مترمكعب در 22 دقيقه
5 گرم در مترمكعب در مدت 35 دقيقه .
دي برمواتان CH2Br -CH2Br :
دي برمو اتان يا دي برمواتيلن مايع شفاف و بيرنگي است كه در 6/ 131 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد .
گاز اين ماده شيميايي 5 /6 بار از هوا سنگين تر و بوي آن نيز تا اندازه اي زننده است .
دي برمو اتان اندكي در آب حل مي شود .
( 43 % در 30 درجه سانتي گراد ) .
در غالب حلال هاي آلي ، الكل ها و روغن ها نيز به آساني قابل حل مي باشد .
اين تركيب شيميايي روي هم رفته يكي از كم خطر ترين سموم گازي است كه در دفع آفات به كار مي رود .
گاز آن به ويژه هيچ گونه قابليت اشتعال و انفجار ندارد .
خاصيت حشره كشي دي برمو اتان در سال 1925 بوسيله Neifert شناخته شد .
امروزه آن را در مبارزه با اغلب آفات محصولات انباري و لارو مگس هاي ميوه Tephritidae به تنهايي و يا مخلوط با ساير تركيبات گازي مايع به كار مي برند .
قدرت حشره كشي اين ماده از ساير سموم گازي معمولي بيشتر است .
ماده هاي شپشه آرد در مقابل دزهاي ضعيف اين سم به مراتب حساس تر از نرها مي باشند.
اين سم را فقط در مواردي مي توان به كار برد كه محصول مورد نظر با ارتفاع كمتري روي هم انباشته شده است .
زيرا گاز آن بيش از چند سانتي متر عمق نمي تواند نفوذ كند و به اين جهت است كه در مبارزه با آفات غلات و حبوبات و ساير دانه ها تاكيد مي كنند كه ضخامت توده ي محصول نبايد از 20 سانتي متر تجاوز كند .
در سيلوهاي بزرگ هنگام انتقال غلات به كندوها به منظور پيشگيري از آلودگي به آفات اين تركيب را روي دانه ها ضمن حركت در تسمه نقاله مي پاشند .
در بين حشرات انباري شپشه آرد بيشترين حساسيت را نسبت به اين ماده نشان مي دهند .
به طوري كه با به كار بردن 3 تا 7 گرم در متر مكعب در ظرف 48 ساعت تمام حشرات را مي توان از بين برد .
مقدار مصرف آن 30 گرم در متر مكعب است .
اثر دي برمو اتان روي بذر ها :
آزمايش هاي انجام شده نشان مي دهد كه به طور كلي اين سم به جوانه ي بذر هاي گوناگون مانند :
گندم
جو
ذرت
نخودفرنگي
لوبيا
آسيبي وارد نمي كند .
دانه هاي روغني مانند :
سويا
كنجد
آفتاب گردان
بادام زميني
را مي توان تحت تاثير اين سم قرار داد به شرط آنكه بعد از پايان عمل بلافاصله به تهويه كامل بذرها اقدام شود .
در غير اين صورت ممكن است قوه ي رويشي آنها آسيب ببيند .
آميخته ي دي برمو اتان با ديگر تركيبات گازي مايع در شرايط رطوبت و حرارت بالا (27 درجه سانتي گراد ) رو ي قوه ي رويشي دانه ي:
گندم
برنج
ذرت
ذرت خوشه اي
جو
چاودار
بعد از 12 ماه نگهداري در انبار ممكن است اثرات نا مطلوب به جا بگذارد .
به طور كلي با توجه به آزمايش هاي انجام شده در مورد استعمال دي برمو اتان روي آفات بذور مختلف بايد احتياط كرد بهتر است قيل از هر اقدامي آزمايش هاي مقدماتي انجام شود .
اثر دي برمواتان روي محصولات گياهي :
استفاده از دي برمو اتان در مبارزه با آفات ميوه هاي صادراتي و انباري بعد از انتشار نتايج بررسي هاي Balock گسترش بيشتري يافت .
روي هم رفته به نظر مي رسد كه ميوه هاي تازه دي برمو اتان را بهتر از متيل برومايد تحمل مي كنند .
ميوه هايي كه تحت تاثير گاز اين تركيب قرار مي گيرند اگر بلافاصله به مصرف برسند مزه ي نامطبوع خواهند داشت .
ولي اين مزه در اثر تهويه ي محصول به كلي از بين مي رود پوست ميوه مركبات ممكن است چندين روز مقداري از دي برمو اتان جذب شده را نگهداري كند .
ولي اگر در معرض جريان هوا قرار بگيرد اين مقدار نيز به تدريج آزاد شده و از بين مي رود .
تعداد زيادي از ارقام :
سبزيجات
حبوبات
طالبي
گرمك
گوجه فرنگي
و غيره مي توانند به خوبي اين ماده را تحمل كنند .
طرزاستفاده از دي برمو اتان :
اين تركيب را اغلب با ساير تركيبات شيميايي مانند ديكلروردتيلن و تتراكلرور كربن مخلوط كرده و به كار مي برند .
چون دي برمو اتان به شدت در محصولات انباري جذب مي شود .
به اين لحاظ در مصرف آن بايد احتياطات لازم را به عمل آورد .
هنگام تدخين اين ماده در يك انبار معمولي بايد آن را از پيش با وسايل مختلف گرم كرد وگرنه تبخير سم به آساني صورت نخواهد گرفت .
براي اين منظور دي برمو اتان را در يك ظرف دهان گشاد و كم عمق ريخته و روي يك صفحه گرم كن برقي و يا ديگر وسايل حرارتي بدون شعله گرم مي كنند .
چون گاز دي برمواتان حداقل 6 بار از هوا سنگين تر است و انتشار آن در فضا يكنواخت صورت نمي گيرد .
به اين جهت براي بهتر پخش شدن آن از بادبزن با فشار زياد استفاده مي كنند .
طبق نظر Hall اگر كيسه هاي حاوي ذرت را تك تك با پولي اتيلن پوشانيده و داخل هر كيسه مقدار 14 گرم دي برمو اتان به حالت پنبه ي آغشته قرار دهند
و در كيسه را محكم بدوزند تا موقعي كه پوشش پولي اتيلن سالم و دست نخورده است محتويات كيسه از آلودگي مجدد حمله آفات به طور كامل مصون خواهند ماند .
سميت دي برمواتان :
سميت آن براي انسان و جانوران خونگرم از متيل برومايد بيشتر است .
اگر تراكم گاز در هوا بيشترباشد تنفس آن شش ها را تحريك كرده و ناراحتي هاي شديدي روي كبد و كليه ها به وجود ميآورد .
هنگام كار با دي برمواتان بايد از تماس مستقيم با آن خودداري كرد .
زيرا اين تركيب پوست را تحريك كرده و ناراحتي هاي شديد ايجاد مي كند.
دي كلرو اتان :
دي كلرواتان يا كلروردتيلن مايع روان و بيرنگي است كه در گرماي 5/ 38 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد .
اين ماده شيميايي در حرارت معمولي به كندي تبخير مي شود و در آب غير قابل حل مي باشد .
گاز سمي آن 4/ 3 بار از هوا سنگين تر است و داراي بويي شبيه كلروفرم مي باشد .
خاصيت حشره كشي دي كلرواتان به وسيله Cotton و Roak در سال 1927 كشف شد .
قدرت حشره كشي آن نسبت به ساير سموم گازي اندك است .
دي كلرو اتان هم در حالت گازي و هم در حالت مايع قابل اشتعال است .
به اين جهت آن را با يك ماده غير آتش زا مانند تتراكلرور كربن مخلوط كرده و به كار مي برند.
در عمل سه قسمت تتراكلرور كربن مخلوط مي كنند .
اگر اين مخلوط در چهار چوب دزهاي سفارش شده به كار رود نه تنها خطر اشتعال نخواهد شد .
بلكه روي جوانه ي بعضي از بذرها اثر نامطلوب نخواهد گذاشت .
دي كلرو اتان در فرآورده هاي انباري چربي دار مانند دانه هاي روغني جذب مي شود و در مزه و كيفيت بوي طبيعي آنها تغييراتي بوجود مي آورد .
به اين سبب محصولات غذايي را نبايد تحت تاثير گاز اين ماده قرار داد.
بعضي از محصولات گياهي نسبت به دي كلرواتان حساس و گروه ديگر مقاوم هستند .
اغلب ميوه هاي تازه به خوبي اين تركيب را تحمل مي كنند .
هنگاميكه اين ماده به تنهايي و يا به صورت مخلوط با ديگر تركيبات گازي تدخين مي شود .
مقداري از آن جذب محصول مي گردد. اگر درجه حرارت محيط پايين باشد جذب شديد تر خواهد بود .
در اثر تهويه مي توان سموم جذب شده را آزاد كرد ولي اين عمل در مدت طولاني (3 ماه )امكان پذير خواهد بود .
طرز به كار بردن دي كلرو اتان :
براي مبارزه با آفات محصولاتي كه در گوني است در محيط بسته مقدار لازم سم را در داخل ظرف دهان گشاد و كم عمق ريخت تا به تدريج تبخير شود .
و يا مستقيما” سم را روي گوني هاي حاوي محصول پاشيد .
مقدار مصرف مخلوط دي كلرواتان و تتراكلرور كربن به طور معمول 224 – 228 گرم در متر مكعب است .
اين مقدار مي تواند تراكم گاز سمي را در هوا به ميزان بيش از 2 %حجم برساند .
بنابراين استفاده از ماسك گاز معمولي در چنين شرايطي موثر نخواهد بود .
سميت دي كلرواتان براي انسان مانند كلروفرم است و شخص مسموم دچار بيهوشي زود گذر مي شود كه در صورت تنفس در هواي آزاد معمولا به حالت عادي مي گردد.
اكسيد دتيلن CH2- o-CH2
اكسيد دتيلن مايعي است بي رنگ و سيال كه در حرارت معمولي محيط به گاز تبديل مي شود .
گاز اين ماده شيميايي 5/ 1 بار از هوا سنگين تر و داراي بويي شبيه اتر مي باشد .
خاصيت حشره كشي آن در سال 1928 به وسيله Cotton و Roak كشف گرديد.
اين پژوهشگران ثابت كردند كه مقدار 45 گرم اكسيد دتيلن در متر مكعب قادر است تمام حشرات را از بين ببرند.
اكسيد دتيلن در آب بسيار كم محلول است .
پس از پايان تدخين ، باقيمانده ي آن روي محصولات انباري به سرعت تجزيه شده و به گليكول كه يك ماده بي خطر است تبديل مي شود .
قدرت حشره كشي اين تركيب شيميايي تا حدودي مانند :
سولفور كربن با هوا يك مخلوط قابل انفجار تشكيل مي دهد .
براي جلوگيري از خطر اشتعال اكسيد دتيلن را با اسيد كربنيك تحت فشار مخلوط كرده و در ظروف فلزي محكم و مجهز به شيرتخليه به بازار عرضه مي كنند .
طبق نظرLepigre :
اختلاط يك قسمت اكسيد دتيلن با 7 تا 8 قسمت اسيد كربنيك از خطر اشتعال جلوگيري مي كند.
در عمل يك قسمت اكسيد دتيلن را با 7 تا 12 قسمت گاز كربنيك مخلوط مي كنند و در مبارزه با آفات :
غلات
حبوبات
خشك بار
به كار مي برند .
اين اختلاط نه تنها از شعله ور شدن اكسيد دتيلن جلوگيري مي كند بلكه خاصيت حشره كشي آن را نيز فزوني مي بخشد .
اثر اكسيد دتيلن روي محصولات گياهي :
اكسيد دتيلن در بافت هاي گياهي ضايعات مهمي به وجود مي آورد .
به اين جهت استفاده از اين ماده در مبارزه با آفات و بذرهاي مختلف بايد با احتياط كامل صورت بگيرد .
طبق نظر Steinkraus و همكارانش 1959:
براي از بين بردن عوامل بيماري قارچي و باكتريايي بعضي از بذرهاي خشك مانند :
پياز
لوبيا
يونجه
اسفناج
تربچه
ذرت خوشه اي
كه رطوبت آنها بين 5 تا 10 درصد است مي توان اين تركيب را به كار برد .
Lepigre : اعلام كرده است كه بعضي از ميوه هاي رسيده را مي توان تحت تاثير اكسيد دتيلن قرار داد
بدون آنكه آسيبي به آنها وارد شود ولي برعكس :
سبزيجات و بعضي ديگر از ميوه ها مانند :
گلابي
هلو
سيب
ليمو
موز
گوجه فرنگي
سيب زميني
اين گاز را تحمل نمي كنند .
به اين جهت بهتر است قبل از هر اقدام آزمايش هاي مقدماتي به عمل آيد .
در فشار متعارف هوا اكسيد دتيلن قابليت نفوذ زيادي ندارد به اين سبب در مبارزه با آفات غلات توده شده و يا محصولات به هم فشرده مانند آرد به كار بردن اين تركيب شيميايي مناسب نخواهد بود .
Hauk و همكارانش در سال 1955 نشان دادند كه :
اكسيد دتيلن روي ويتامين ب محصولات غذايي اثر نامطلوب مي گذارد .
همچنين Ackerman و همكارانش در سال 1956 گزارش كردند:
اين تركيب سه نوع اسيد آمينه :
هيستيدين
متيونين
ليسين
موجود در مواد غذايي را به طور محسوسي از بين مي برد .
علاوه بر مطالب بالا Wesley و همكارانش در سال 1965 در محصولاتي كه تحت تاثير اكسيد دتيلن قرار گرفته بودند موفق به كشف ماده ي كلرهيدرين اتيلن كه ظاهرا سمي نيز هست شدند.
اگر اين موضوع كه مورد تایيد گروه ديگري از محققان نيز هست درست باشد بايد در به كار بردن اين سم تجديد نظر شود .
براي مبارزه با آفات فرآورده هاي كشاورزي در شرايط خلاء نسبي معمولا مقدار 100 گرم در متر مكعب از مخلوط اكسيد دتيلن را به مدت 3 ساعت در گرماي 20 تا 25 درجه سانتي گراد به كار مي برند .
اكسيد دتيلن علاوه بر خاصيت حشره كشي يك ماده ميكروب كش نيز مي باشد كه با آن لوازم پزشكي و آزمايشگاهي را ضد عفوني مي كنند .
به اين جهت ميوه هايي مانند :
خرما
انجير
برگ توتون
كه قابليت تخمير دارند اگر در معرض اين گاز قرار بگيرند نه تنها آفات آنها مي ميرند بلكه عوامل باكتريايي كه سبب تخمير مي شوند نيز از بين مي روند .
فرمولاسيون هاي مختلف از اختلاط اكسيد دتيلن و گاز كربنيك براي مصرف در سيلوها وانبارهاي بزرگ تهيه گرديده است كه مهمترين آنها كارتكس ميباشد.
از يك قسمت اكسيد دتيلن و 9 قسمت گاز كربنيك تشكيل شده است .
كارتكس در ظروف فولادي وتحت فشار پرشده و به بازار عرضه گرديده است .
هر سيلندر مجهز به شير تخليه و حاوي 25 كيلوگرم كارتكس است .
مقدار مصرف كارتكس در مبارزه با آفات غلات بر حسب تغييرات درجه حرارت و رطوبت طبق جدول زير است :
درجه حرارت برحسب سانتيگراد رطوبت زمان مقدار
6الی 11 کمتر از 15 درصد 24 ساعت g/m3 640 ساعت
7الی 12 ” ” ” ” ” 400 ” “
18 الی 25 ” ” ” 18 ساعت 400 ” “
بالای 25 ” ” ” ” ” 300 ” “
تركيبات ديگري از اختلاط اكسيد دتيلن و گاز كربنيك براي مصارف مختلف تهيه گرديده كه مهمترين آنها :
اتكس Etox
است اين تركيب از 90 قسمت گاز كربنيك تشكيل شده است .
چون گاز اتكس قابل اشتعال است بنابراين مصرف آن بايد زير نظر كارگران آزموده و متخصص صورت بگيرد .
براي جلوگيري از ايجاد جرقه ناشي از الكتريسيته ساكن بايستي تمام دستگاه ها روي زمين قرار بگيرند .
استفاده از انرژي هسته اي در مبارزه با آفات انباري :
تشعشعات هسته اي با مقادير مختلف مي توانند آفات را در تمام مراحل از بين ببرند .
اگر اين تشعشعات با مقادير كم تابانيده شوند موجب عقيم شدن حشرات مي شوند .
در سال 1895 اشعه ايكس به وسيله رنتگن Roentgen كشف گرديد .
اندك زماني بعد ضمن مطالعه خواص اين اشعه قدرت عقيم كنندگي آن روي پستانداران مشخص گرديد .
Runer در سال 1915 :
بررسي هاي خود را روي سوسك توتون serricorne Lasioderma ادامه و نشان داد كه اگر حشرات كامل سوسك توتون با دزهاي قوي پرتو يابي شوند :
افراد ماده به تخم گذاري طبيعي خود ادامه مي دهند ولي تخم هاي گذاشته شده تفريخ نمي شوند .
در سال هاي 1935 و1955 پس از كشف اشعه گاما كه از كبالت 60 ساطع مي شوند .
خواص آن روي حشرات مورد مطالعه قرار گرفت و معلوم شد كه اين اشعه هم مي تواند باعث عقيم شدن بشود و هم دزهاي قوي آن مي تواند باعث از بين رفتن حشرات بشود .
دز كشنده اشعه عبارت است از مقدار پرتو لازم براي كشتن يك گونه مشخص حشره در زماني معين مي باشد .
ميزان حساسيت يك گونه حشره در مراحل رشدي مختلف نسبت به اشعه ي گاما يكسان نيست و معمولا اين حساسيت در مرحله جنين و لاروي بيشتر از ساير مراحل زندگي مي باشد .
براي از بين بردن تمام آفات خشكبار مقدار 100 كيلو راد كافي است و يا براي از بين بردن آفات ميوه هاي خشك مانند :
شپشه ي دندانه دار
شب پره هندي
مقدار 40 كيلو را در كليه مراحل رشدي را از بين مي برد .
البته واقعيت اين است كه اشعه ي گاما با دارا بودن قدرت نفوذي فوق العاده و انرژي عظيم روي تمام مولكولهاي موادي كه از آنها
عبور مي كند اثر مي گذارد و ممكن است در مسير خود روي آنزيم ها ،ويتامين ها و مواد پروتئيني و ساير مواد اثر كرده و گاهي
باعث از بين رفتن آنها بشود و گاهي نيزدر اثر شكستن زنجيره هاي پروتئيني و بروز فعل و انفعالات شيميايي پيچيده سبب پيدايش
تركيبات سمي نيز بشود ولي براي اينكه اشعه ي گاما روي مواد غذايي جنين تغييرات نامطلوب به وجود بياورد عموما دوزهاي
بسيار قوي در رديف ميليون ها راد لازم است .
خوشبختانه براي مبارزه با حشرات دزهاي خيلي ضعيف و حداكثر چند درصد راد لازم است .
دشمنان طبيعي آفات انباري :
سن هاي شكارچي از خانواده هاي سن هاي گل Anthocoridae .
سن هاي قاتل از خانواده Reduviidae .
از خانواده Reduviidae گونه هاي :
venator Amphibolus
biannulipes Peregrinator
سن هاي جنس Orius
سن هاي كوچكي بوده و اين سن ها شكارچي عمومي آفات انباري بوده و از تخم و لارو شب پره ها و سوسك هاي آفات انباري تغذيه مي كند .
ولي لاروهاي پروانه آرد kuehniella Ephestia
شپشه آرد confusum Tribolium را ترجيح مي دهد.
سن compestris Lyctocoris :
اين سن از لارو سوسك ها و شب پره هاي آفت انباري تغذيه مي كند و لارو شپشه دندانه دار :
surinamensis Oryzaeuphilus
بيد غلات cerealella Sitotroga
را ترجيح مي دهد.
اين سن بصورت انبوه پرورش داده شده و در مبارزه بيولوژيك بكار مي رود.
سن spp Xylocoris :
يكي از شكارچي هاي عمومي است و بخصوص :
شكارچي شب پره هاي جنس Cadra
شب پره هندي است Plodia interpunctella
سن هاي قاتلReduviidae بزرگتر ازسن هاي گل هستند.
بالغ biannulipes Peregrinator بطول 7-6 ميلي متر است بالغين و پوره هاي به رنگ قهوه اي مي باشند.
قطعات دهاني بصورت خرطوم كاملاً خميده و قوي مي باشد.
در خصوص اهميت اقتصادي سن هاي شكارچي بايد گفت كه اين سن ها در سطح وسيعي شكارچي آفات و كنه هاي انباري بوده و در كاهش خسارت آفات انباري مؤثر هستند .
فقط گاهي اوقات كارگران از نيش سن هاي قاتل خانواده Reduviidae گله مند هستند.
زنبورهاي پارازيتوئيد:
1 -زنبورهاي پارازيتوئيد از خانواده هاي Ichneumonidae :
افراد اين خانواده بزرگ وطول بدن بيش از :
5 ميلي متر
رگ بندي بالها كامل بوده
كمر بين سينه و شكم بلند است .
از گونه هاي مهم اين خانواده گونه canescens Venturia را مي توان نام برد.
كه لارو شب پره هاي خانواده Pyralidae مانند :
Plodia
Ephesti
Cadra
Corcyra
را پارازيته مي كند و لارو زنبور پارازيت داخلي است.
2 -زنبورهاي خانواده Braconidae :
اندازه آنها متوسط و طول بدن بين 4-3 ميلي متر رگ بندي بالها كامل
كمر بين سينه
شكم نسبتاً كوتاه مي باشد.
لاروهاي خانواده Pyralidae مانند :
Plodia
Cadra
Ephestia
Corcyra
مي باشد.
زنبورهاي خانواده Pteromalidae :
اندازه كوچك بين 1.5 تا 3 ميلي طول دارد
رگ بندي بالا كاهش يافته بدن تيره يا برنگ فلزي است .
داراي گونه هاي مختلفي است مانند:
1 -calandrae Anisopteromalus كه پارازيت داخلي لارو Sitophilus و Sitotroga مي باشد.
2 -elegans Choetospila كه پارازيت داخلي لارو بسياري از سوسك هاي آفت انباري است.
Dinarmus laticeps -3 که پارازیت داخلی سوسک هایی مانند :
stegobium
Lasioderma
Rhyzopertha
Sitophilus
وغيره است.
زنبورهاي خانواده Bethylidae :
اندازه كوچك بين 1.5 – 3 ميلي متر
بالدار يا بدون بال
بالدارها داراي رگبال هاي كم
بدن تيره و يا فلزي است.
زنبور هاي اين خانواده پارازيت خارجي سوسك ها مانند :
Anobiidae
Sitophilus
Oryzaephilus،
Cryptolastes
Ptininae
شب پره هایي مانند:
Plodia
Ephestia
سوسكهاي :
Tribolium
Dermestidae
هستند.
زنبورهاي خانواده Trichogrammatidae :
خيلي كوچك بطول كمتر از 0.5 ميلي مت
رگ بندي بالها كاهش يافته است.
اين زنبورها مانند spp Trichogramma پارازيت داخلي تخم شب پره ها spp Uscana پارازيت داخلي تخم سوسك ها مانند :
Callosobruchus مي باشد.
زنبورهاي پارازيت انتشار جهاني داشته و از مناطق سرد تا معتدل و مناطق خشك و گرم ديده مي شوند.
از اين زنبورها اكنون براي از بين بردن بقاياي آفات انباري در كارخانه ها وبخصوص انبارهاي خالي استفاده مي شود.
استفاده ازانواع تله ها :
استفاده از تله ها ممكن است جهت پيش آگاهي و بررسي جمعيت حشرات بكار برده مي شود.
بودن در يك وضعيت مثلا براي چند روز يا چند هفته ، تله ها اغلب مي توانند مدرك خوبي جهت اثبات وجود يك آلودگي باشد.
خيلي از تله ها ميتوانند حشرات را به مقدار زياد جلب كرده و مي توانند آنها را در سطح پایين نگه دارند.
تله ها را معمولاً به دو نوع ميتوان تقسيم كرد :
آنهائي كه بصورت فيزيكي كار مي كنند
آنهایي كه با استفاده از يك طعمه جلب كننده مثلاً غذا يا فرمونهاي جنسي و فرمونهاي تجمعي كار مي كنند.
انواع تله ها :
تله هاي چاك دار ( شكاف دارد) traps Crevice
بسياري از آفاتي كه به محصولات انباري حمله مي كنند ترجيح مي دهند كه بدن خود را در ميان اينگونه محصولات مخفي كنند .
اين حشرات شكافها و درزها را بيشتر از محلهاي باز ترجيح مي دهند .
يك تله اي كه داراي تعداد شكاف يا درز باشد حشرات را بيشتر به خود جلب مي كند.
يك تله ساده چاك دار مي تواند از يك تكه مقواي موج دار درست شود.
اين تله ها به مقدار مؤثري در كشف و پيدا كردن شپش هاي كتاب .
spp Liposcelis و بعضي از قاب بالان مانند :
Tribolium
Oryzaephilus
Cryptolestes
بكار روند.
كارایي اين تله ها ممكن است بوسيله يك طعمه غذایي يا فرمون افزايش يابد.
تله هاي چاك دار براي پيدا كردن حشرات در انبارهاي خالي و در انبارهاي داراي محصولات انباري بكار مي روند.
تله هاي چاله اي traps Pitfall
تله هاي چاله اي براساس اين مسئله بكار مي روند كه بسياري از حشرات افتاده در داخل آنها نمي توانند از ديواره عمودي آنها بالا بيايند.
تله هاي چاله اي ساده عبارتست از:
يك ليوان يا ظرف پلاستيكي كه روي آنرا با يك توري مي پوشانند .
اينگونه ظرفها را طوري در محصول انباري مثلاً غله مي گذارند كه قسمت بالایي ظرف همسطح غله توده شده باشد.
اگر اينگونه تله ها داراي مواد فرموني باشد مؤثرتر خواهد بود.
اينگونه تله ها جهت به دام انداختن حشراتي مانند :
شپش كتاب Liposcelis
شپشه آرد Tribolium
شپشه دندانه دار Oryzaephilus
Cryptolestes
بكار رود .
اما اين تله ها حشراتي مانند :
Sitophilus
domimca Rhizopertha
را كمتربه دام مي اندازند.
تله هاي طعمه اي traps Bait
بعضي از مواد غذایي بخصوص آنهایي كه داراي روغن مي باشند باعث جلب حشرات انباري بمقدار زياد مي شوند.
اين مواد شامل :
ميوه هاي خشك
خرنوب خشك
بادام زميني
برنج قهوه اي (سبوسدار)
مي باشند.
تله هاي طعمه اي درجایي كه ساير مواد غذایي كم مي باشد بهتر كار مي كنند .
مثلاً در مقام مقايسه در جایي كه برنج سبوس دار باشد بهتر عمل مي كنند تا جایي كه برنج پوست كنده و آماده باشد.
تعدادي از شركتهاي سازنده تله ها اكنون به ساخت تله هاي با طعمه هاي غذائي روغن دار روآورده اند.
تله هاي نوري traps Light
بسياري از حشرات به نور جلب مي شوند خصوصاً به طيف سبز تا ماوراء بنفش ، تله هاي نوري از گذشته براي پيش آگاهي و حضور :
وجود سوسك توتون serricorne Lasioderma در صنايع دخانيات مورد استفاده قرار مي گرفته اند.
متأسفانه شب پره هاي خانواده pyralidae مانند :
Cadra
Ephestia
plodia
به نور خيلي جلب نمي شوند و براي اينگونه حشرات بهترين تله ها ، تله هاي فرموني مي باشد.
تله هاي فرموني traps baited- pheromone
فرمونها مواد شيميایي هستند كه حشرات به خارج از بدن ترشح مي كنند و باعث جلب جنس مخالف خود و يا ساير اعضاي گونة خود مي شوند .
فرمونهاي تجارتي كه اكنون ساخته شده را مي توان لوله حاوي آنها را در تله گذاشت تا فرمونها را بتدريج در طي چندين هفته يا چندين ماه رها كند.
فرمونهاي جنسي ساخته شده براي شب پره هایي مانند :
Cadra
Ephestia
Plodia
بسيار مؤثر
سوسك نان paniceum Stegobium
شپشه هاي آرد
spp Tribolium
سوسك دانه غلات
Rhyzopertha dominica
سوسك truncatus Prostephanus
variabile Trogoderma
بطور مؤثري مورد استفاده قرار مي گيرند.
عرضه انواع سموم دفع آفات انباری با تعرفه دولتی به صورت مستقیم ارسال به سراسر ایران کلیک کنید .
مرکز آموزش ویدئویی رایگان استفاده از سموم دفع آفات کلیک کنید .
سلام دوست گرامی وظیفه ما اطلاع رسانی است و آقای قدیری لطف زیادی در این خصوص دارند .
عرضه محصولات به صورت مستقیم در بستر خدمات کشاورزی این سایت ارائه میشود .
برای ورود به بستر خدمات کشاورزی کلیک کنید .
سلام هیچ جای ایران اینقدر کامل توضیح نیست 😂😂
واقعا عرض میکنم کار شما عالیه جناب قدیری .
از اینکه این همه اطلاعات دقیق رو در اختیار ما ایرانیان قرار دادید سپاس فراوان .
همیشه و همه جا سربلند باشید
سلام و درود خدمت شما جناب آقای سلخوری .
دوستانی که در بستر های انجمن و کتابخانه اینترنتی این سایت در حال فعالیت هستند همه برای ساخت ایرانی با شکوه آستین بالا زده اند و در تلاش هستند مطالب را به صورت کامل بیان نمایند تا بتوانیم برای ایران و ایرانی قدمی مثمر ثمر برداریم .
در تمامی زمینه های علمی ، پژوهشی ، تحقیقات همیشه همراه شما ایرانیان عزیز هستیم .
طبقه بندی آفات انباری از نقطه نظر خسارات بخشی بسیار مهم برای کمک به تولیدات و نگهداری محصولات خوراکی و مصنوعی میباشد که در راستای جهش تولید نیاز به آماده سازی علوم اجرایی دارد .
در صورت وجود هر سوال مبهم این بستر میتواند شما را به صورت رایگان همراهی کند .
موفق و پیروز باشید .
ثبت نام
با ایمیل خود وارد شویدورود
سلام و عرض ادب
سپاس فراوان بابت این اطلاعات تخصصی که در اختیار عام جامعه قرار داده اید
بنده به نوبه خود تشکر فراوان دارم از اینکه آقای قدیری وقت خود را در اختیار جامعه ایرانی قرار میدهید .
در خصوص سموم مورد نیاز جهت نابودی آفات میخواستم بدونم از کجا میتونم تهیه کنم که مورد طمینان باشد