چرا برخی گوساله‌ها دچار سندروم گوساله ضعیف می‌شوند؟
چرا برخی گوساله‌ها دچار سندروم گوساله ضعیف می‌شوند؟
سندروم گوساله ضعیف خودش را در گوساله‌های تازه به‌دنیا آمده بدین شکل نشان می‌دهد:
گوساله ضعیف است، نمی‌تواند بلند شود یا خیلی کند بلند میشود، نمی‌تواند بایستد و همین طور نمی‌تواند شیر بخورد.
این گوساله‌ها اغلب تا حدود سه روز بعد از تولد از دست می‌روند. اگرچه سالانه تنها یک یا دو مورد گوساله‌ی مبتلا به این سندرم در گله دیده میشود، اما گاهی این بیماری شیوع پیدا کرده و موجب از دست رفتن گوساله‌های زیادی میشود. توسعه‌ی راهبردهای پیشگیرانه برای مشکلات گله‌ای ممکن است امری دشوار باشد چراکه هر مشکل می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلف بسیاری باشد، عواملی که وقتی بروز سندروم گوساله‌ی ضعیف را مشاهده کردید نیز، ممکن است برای اصلاحشان خیلی دیر شده باشد.
دلایل احتمالی بروز سندروم گوساله ضعیف
- هوای بد (سرد و/ یا مرطوب) باعث هیپوترمی میشود (کاهش دمای بدن)
- تغذیه‌ی نامناسب گاوها در اواخر دوران آبستنی(گاوهای لاغر)
- عفونت BVD (اسهال ویروسی گاو)
- گوساله با دیستوشیا به دنیا بیاید (سختزایی)
- بیماری عضله سفید (کمبود سلنیوم)
- لپتوسپیروز یا تب شالیزار
- ضرب خوردن گوساله (مثلاً رد شدن از روی آن)
- سن گاو – این سندروم بیشتر شامل حال گوساله‌ی گاوهایی میشود که یا خیلی جوان‌اند (تلیسه) و اولین آبستنی را تجربه می‌کنند و یا خیلی پیر هستند.
هوای بد
آب‌وهوای شدید زمستانی (سرد و/ یا مرطوب) باعث استرس در گاوهای آبستن میشود. این استرس اضافی هم به طور مستقیم منجر به کاهش عملکرد سیستم ایمنی گاو میشود. مصرف کم خوراک در آب‌وهوای سرد نیز به نوبه‌ی خود بیشتر بر سیستم ایمنی اثر گذاشته و موجب کاهش وزن میشود. در این شرایط انگل‌ها (شپش و کرم) هم باعث به خطر افتادن سلامتی گاو می‌شوند. مجموعه‌ی این عوامل منجر می‌شوند تا گاو حین زایمان زمان بیشتری را صرف خارج کردن گوساله کند و درنتیجه گوساله‌ی ضعیفی متولد شود. گوساله‌هایی که در آب‌وهوای سرد و مرطوب (زیر ۱۰ درجه) متولد می‌شوند ممکن است دمای بدنشان افت شدیدی داشته باشد و انرژی کافی برای ایستادن و شیر خوردن را نداشته باشند.
تغذیه‌ی گاو
سندروم گوساله ضعیف با کمبود انرژی و پروتئین در گاوهای آبستن در اواخر آبستنی مرتبط است. محققین دانشگاه آیداهو، ۱۹ گله را مورد مطالعه قرار دادند تا نقش احتمالی تغذیه پیش از زایمان را در بروز سندروم گوساله ضعیف بررسی کنند و به این نتیجه رسیدند که مشکل مربوط میشود به میزان پروتئینی که گاو در ۶۰ روز آخر ابستنی مصرف کرده است. گاوهایی که علوفه حاوی بیش از ده درصد پروتئین خام مصرف کرده بودند مشکلی در ارتباط با سندروم گوساله ضعیف نداشتند اما نرخ به‌دنیا آوردن گوساله‌ای مبتلا به این سندرم در گاوهایی که علوفه های حاوی کمتر از ۱۰ درصد پروتئین خام مصرف کرده بودند، به طور میانگین ۸.۵ درصد بود.
گوساله‌هایی که از گاوهای مبتلا به کمبود پروتئین به دنیا آمده‌اند نیز نمی‌توانند پس از تولد گرمای بدن مناسبی تولید کنند. بنابراین در طی ۲ ماه آخر آبستنی، گاو باید حداقل روزانه ۹۰۷ گرم پروتئین مصرف کند تا احتمال ابتلای گوساله به این سندرم کاهش پیدا کند. ظاهراً میزان انرژی دریافتی گاو از جیره غذایی‌اش هم اهمیت دارند ؛چراکه گوساله‌هایی که از گاوهای لاغر به دنیا می‌آیند بیشتر در معرض ابتلا به سندروم گوساله ضعیف هستند.
وضعیت بدن گاو اغلب به‌عنوان شاخصی برای فهمیدن تعادل انرژی مورداستفاده قرار می‌گیرد. جدول زیر تأثیر نمره وضعیت بدنی گاو (Body Condition score(BCS)) هنگام زایمان را بر میزان زمانی که طول می‌کشد تا گوساله پس از تولد بایستد، تولید آغوز و عملکرد ایمنی بدن (IgG یا پادتن جی در آغوز) را نشان می‌دهد.
وضعیت بدنی گاو در هنگام زایمان BCS3 BCS4 BCS5 زمان ایستادن (دقیقه) ۶۰ ۶۴ ۴۳ تولید آغوز (میلی لیتر) ۱۵۲۵ ۱۱۱۲ ۱۴۳۳ IgG1 (نوعی پادتن) ۱۴۶ ۱۵۷ ۱۹۳
عفونت BVD
ویروس BVD یا اسهال ویروسی گاو اغلب در گله‌هایی مشاهده میشود که سندروم گوساله ضعیف در آن‌ها شیوع پیدا کرده است. اسهال ویروسی گاو در طی آبستنی می‌تواند باعث سقط جنین یا بدشکلی گوساله شود (مشکل در شکل سر، چشم‌های کوچک، آب مروارید یا کم‌پشتی مو). اگر گاو ۴۰ تا ۱۴۰ روز مانده به زایمان آلوده به این ویروس باشد، ممکن است گوساله هم به این ویروس آلوده شود و پس از تولد ضعیف و کم‌انرژی باشد.
دیستوشیا
گوساله‌ای که با سختزایی به‌دنیا بیاید دچار استرس بیشتری میشود اما ممکن است به هیپوکسی (کمبود سطح اکسیژن) هم دچار شود و به دنبال آن به اسیدوز مبتلا شود. اسیدوز باعث ضعف در گوساله میشود و اگر برطرف نشود به مرگ او می‌انجامد. گوساله‌هایی که با دیستوشیا به دنیا می‌آیند ممکن است خیلی زود پس از تولد از دست بروند. اگر هم بتوانند بایستند و شیر بخورند، نمی‌توانند پادتن‌های مادری را از آغوز جذب کنند و همین مسئله باعث میشود که بعدتر بیشتر مستعد ابتلا به اسهال و ذات‌الریه باشند.
بیماری عضله سفید
بیماری عضله سفید در اثر کمبود سلنیوم، به دلیل غنی نبودن خاکی که علوفه در آن رشد می‌کند بروز می‌کند. اگر گاو آبستن دچار کمبودی به لحاظ تغذیه باشد، گوساله ممکن است با قلب یا عضلات ضعیف به‌دنیا بیاید و اندکی پس از تولد از دنیا برود.
لپتوسپیروز:
در یک مطالعه، باکتری لپتوسپیروز در تعدادی از گوساله‌های ضعیف یافت شد. هرچند که هنوز ارتباط قوی میان وجود این باکتری و ابتلا به سندروم گوساله ضعیف برقرار نشده است.
سن گاو
گاوهای جوانی که اولین آبستنی را تجربه می کنند و همینطور گاوهای پیر، بیشتر مستعد به‌دنیا آوردن گوساله‌هایی هستند که مبتلا به این سندرم‌اند. برای هر دو گروه سنی مذکور، احتمالاً تغذیه عامل تعیین‌کننده است. گاوهای جوان خودشان همچنان درحال رشد هستند و ممکن است به کمبود پروتئین و انرژی دچار باشند و در صورت آبستنی و زایمان، گوساله‌هایشان امکان دارد به سندروم گوساله ضعیف مبتلا باشند. احتمال سختزایی نیز در گاوهای جوان یا تلیسه‌ها بیشتر است. گاوهای پیرتر هم با حفظ وزن مناسب مشکل پیدا می‌کنند.
در صورت شیوع سندروم گوساله ضعیف در گله چه باید کرد؟ در آب‌وهوای سرد زمستانی سرپناه مناسب تهیه کنید
مکانی تمیز و خشک همراه با بادشکن یا چوب برای زایمان باعث کاهش تاثیرگذاری آب‌وهوا بر گوساله‌ها میشود.
در برخی موارد، شاید لازم باشد گاو و گوساله‌ها را نیز برای یکی دو روز به سوله یا طویله ببرید. اما به‌محض این‌که گوساله قوی شد و می‌توانست درست غذا بخورد، باید آن‌ها را به علف‌زار و چراگاه برگردانید تا از قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض عوامل بروز اسهال که به‌سرعت در محیط زایمان تکثیر می‌شوند و تجمع پیدا می‌کنند جلوگیری شود.
سریعاً گوساله‌های ضعیف و در معرض خطر را شناسایی کرده و مراقبت‌های لازم را انجام دهید
تمام گوساله‌های تازه به دنیا آمده باید ظرف یک ساعت پس از تولد بلند شوند و شیر بخورند. اگر چنین اتفاقی نیفتد یعنی گوساله ضعیف است و به مراقبت ویژه احتیاج دارد. گوساله‌ای که با تکه‌های زرد یا قهوه‌ای روی موهایش (مامیزه یا مکونیوم) به دنیا می‌آید، یعنی در طی زایمان متحمل استرس شده‌است. این گوساله‌ها باید مراقبت ویژه دریافت کند (با حوله خشک شوند و سپس در هات‌باکس یا با پتوی گوساله گرم شوند). همچنین اگر گاو به تمیز کردن گوساله نمی‌پردازد، یعنی مشکلی وجود دارد و باید از گوساله مراقبت ویژه به عمل آورد و او را زیر نظر داشت.
اگر گوساله ضعیف به نظر می‌رسد، به پهلو دراز کشیده یا دچار کم آبی به نظر می‌رسد باید سریعاً مورد بررسی قرار بگیرد. با چک کردن غشای داخل دهان گوساله می‌توانید بفهمید که به کم‌آبی دچار است یا نه؛ در این صورت غشاها خشک و چسبناک است و انگشت‌تان هنگام بیرون کشیدنش از دهان گوساله کمی به لثه‌های او می‌چسبد.
گوساله‌ای که دچار کم‌آبی باشد احتمالاً به گودی چشم و سردی پا دچار است. اگر سریعاً متوجه کم‌آبی گوساله شوید می‌توانید با دادن مایعات گرم به همراه الکترولیت که حاوی بی‌کربنات هستند، بوسیله‌ی لوله‌ی تغذیه‌ی مخصوص، کم‌آبی و اسیدوز را مرتفع کنید. اگر کم‌آبی شدید باشد ممکن است نیاز به تزریق داخل وریدی مایعات باشد. گوساله‌های مبتلا به کم‌آبی احتمالاً آغوز دریافت نمی‌کنند و باید با لوله‌های مخصوص، به آن‌ها آغوز ذخیره‌شده یا جایگزین آغوز خوراند.
تامین سلنیوم
میزان سلنیوم در جیره غذایی گاو را ارزیابی کنید یا سطح سلنیوم گوساله ضعیف یا مرده را اندازه‌گیری کنید. می‌توان به گوساله‌های تازه متولد شده سلنیوم تزریق کرد اما این کار تأثیری همانند تقویت گاو آبستن با مکمل پیش از زایمان ندارد. جهت دریافت توصیه‌های لازم با دامپزشک خود مشورت کنید.
میزان پروتئین و انرژی غذا را اندازه‌گیری کنید
با دامپزشک یا متخصص تغذیه همکاری کنید تا ببینید که آیا گاوها میزان پروتئین و انرژی لازم را دریافت می‌کنند یا خیر. وضعیت بدنی گاو را ارزیابی کنید. برطرف کردن کمبودهای تغذیه‌ای گاوهایی که موعد زایمانشان چند ماه دیگر است می‌تواند ریسک ابتلای گوساله‌ها به سندروم گوساله ضعیف را کاهش دهد.
برای جلوگیری از بروز سندروم گوساله ضعیف در فصل زایمان بعدی چه می‌توان کرد؟
- حداقل ۴ الی ۶ هفته پیش از زایمان گاوها را برای بیماری های کلستریدیایی، ویروس‌های تنفسی و اسهال ویروسی واکسینه کنید. در صورت کمبود سلنیوم، تزریق سلنیوم را مدنظر داشته باشید. گله را برای بررسی وجود اسهال ویروسی آزمایش کرده و حیوانات آلوده را جدا کنید.
- پروتئین و انرژی لازم را برای گاوهای آبستن فراهم کنید.
- نمره‌ی وضعیت بدنی گاو را تحت نظر داشته باشید تا مطمئن باشید که وضعیت بدن او در هنگام زایمان مناسب است. (BSC=5)
- در صورت بدی آب‌وهوا برای گاوهای آبستن سرپناه مناسب فراهم کنید.
- هنگام زایمان گاوها برای مراقبت از آن‌ها، کمک کردن به زایمان در صورت نیاز و معالجه و رسیدگی به گوساله‌ها از دیگران کمک بگیرید.
- منبع petpezeshk.com
ثبت نام
با ایمیل خود وارد شویدورود
درود بر شما اگر امکان داره درباره وضع اقتصادی حال و حاضر دامپروران و کمبود علوفه مرغوب و نقش این اتفاق در ایجاد جنون گاوی هم توضیحاتی ارائه کنید